Ngày 29/11, tại TP Cần Thơ diễn ra Diễn đàn “Nâng cao năng lực cộng đồng trong phòng chống thiên tai vùng ĐBSCL".

Theo thống kê của Viện Quy hoạch Thủy lợi Miền Nam, có 8 loại hình thiên tai thường xảy ra ở ĐBSCL là: hạn hán, xâm nhập mặn; lũ, ngập úng; sạt lở bờ sông, bờ biển; mưa lớn; nắng nóng; bão, áp thấp nhiệt đới; giông lốc, sét; cháy rừng do tự nhiên. Các loại hình thiên tai này đã và đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của người dân, đặc biệt là những cộng đồng nông thôn vốn phụ thuộc lớn vào nông nghiệp.

Từ năm 2000 đến nay, vùng ĐBSCL có 5 trận lũ lớn, làm 1.830 người thiệt mạng, hơn 488.800 căn nhà bị ngập nặng, thiệt hại với lúa 3.599 tỷ đồng.

Mùa khô năm 2023 - 2024, hạn hán và xâm nhập mặn đã khiến 1.189ha lúa giảm năng suất, 43ha lúa tại tỉnh Sóc Trăng mất trắng; khoảng 73.900 hộ dân bị thiếu nước sinh hoạt; hạn hán tạo ra hơn 2.000 điểm sụt lún đê, đường giao thông, tổng chiều dài khoảng 51km…

ĐBSCL có hơn 700 điểm sạt lở bờ sông, bờ biển trong mùa khô năm 2023-2024

Toàn vùng có 743 điểm sạt lở, với tổng chiều dài 794km. Trong đó có 686 điểm sạt lở bờ sông, tổng chiều dài gần 600km, và 57 điểm sạt lở bờ biển dài hơn 200km.

Đặc biệt, trong số các điểm sạt lở trên có 168 điểm sạt lở đặc biệt nguy hiểm, hơn 200 điểm sạt lở nguy hiểm.

Thống kê của Viện Khoa học thủy lợi Miền Nam cho thấy, giai đoạn 2022 - 2023, toàn vùng ĐBSCL có gần 22 triệu m3 đất cát lòng sông bị xói, nhưng khối lượng bồi chỉ gần 5 triệu m3, tức bị mất gần 17 triệu m3.

Đối với xói lở bờ biển, giai đoạn 2020 - 2023, vùng ĐBSCL có hơn 400km đường bờ biển bị sạt lở, làm mất hơn 458ha đất.

Với mục tiêu phát triển bền vững ĐBSCL, thích ứng với biến đổi khí hậu, thời gian qua, thông qua các Nghị quyết của Đảng và Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành nhiều chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phòng chống thiên tai cho vùng ĐBSCL như: Chiến lược phát triển thủy lợi Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Chiến lược Quốc gia về phòng, chống thiên tai giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn đến 2050...

Tại Diễn đàn, các chuyên gia, nhà nghiên cứu từ các Viện, cơ quan chuyên môn tiếp tục cung cấp các tham luận về tổng quan tình hình thiên tai vùng ĐBSCL; các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phòng chống thiên tai; giải pháp ứng phó... trong thời gian tới.

Viện Quy hoạch thủy lợi Miền Nam cũng chỉ ra một số bất cập của hệ thống thủy lợi khu vực ĐBSCL, như kênh bị thu hẹp, thiếu khả năng trữ nước ngọt, thiếu trạm bơm để điều tiết nước; công trình chống ngập đô thị chưa đồng bộ. Thiếu công trình kiểm soát lũ đầu mối sông Tiền, sông Hậu; nước biển dâng cộng với sụt lún làm gia tăng ngập úng vùng giữa đồng bằng và ven biển.

Viện trên dự báo, thiên tai vùng ĐBSCL trong bối cảnh mới còn phức tạp, khó lường hơn, đặc biệt về sụt lún, sạt lở, ngập lụt, xâm nhập mặn… Tình trạng này do biến đổi khí hậu, tác động từ thượng nguồn sông Mê Kông và phát triển nóng về kinh tế - xã hội ở vùng.

Ông Lê Thanh Chương (Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam) nhìn nhận, bờ sông và bờ biển ở ĐBSCL đang trong giai đoạn biến động mạnh về hình thái, ảnh hưởng đến các hoạt động kinh tế, xã hội và môi trường. Để bảo vệ bờ sông, bờ biển hiệu quả cần xem xét kết hợp nhiều giải pháp khác nhau, trong đó các giải pháp công trình cứng, giải pháp mềm, giải pháp kết hợp và giải pháp quản lý. Trong đó, đẩy mạnh thực hiện các giải pháp phi công trình, quy hoạch lại khu dân cư dọc theo tuyến bờ sông bờ biển bị sạt lở, trên cơ sở so sánh chi phí di dời và xây dựng công trình để quyết định cho phù hợp. Đối với các giải pháp công trình cứng và giải pháp nuôi bãi cần có những dự án nghiên cứu thử nghiệm để quan trắc theo dõi và đánh giá hiệu quả...

"Hoàn chỉnh và thực thi khung pháp lý về quản lý bờ sông, bờ biển, cụ thể là việc thiết lập và thực thi hành lang bảo vệ bờ, trong đó quy định khoảng lùi hợp lý trong việc xây dựng công trình hạ tầng, quy hoạch sử dụng đất" - ông Chương kiến nghị.

Nguồn: ĐBSCL có hơn 700 điểm sạt lở bờ sông, bờ biển trong mùa khô năm 2023-2024