Người dân Thái Nguyên thu hái chè vụ thu.

Hương vị đặc trưng

Với người sành trà, mỗi mùa, hương vị của những búp chè Thái Nguyên đều mang những nét đặc trưng. Nếu như mùa xuân (tháng 3 và 4), hương vị của chè vụ đầu tiên trong năm được ví như tình yêu lúc chớm nở, với một chút vị ngọt, chát nhẹ thêm chút béo ngậy, thì mùa hè (từ tháng 5 đến tháng 7), vị chè lại vô cùng hấp dẫn. Được xem là vụ chè chính, khi lá chè trưởng thành cả về chất và lượng, hương vị chè vụ hè được xem là tinh túy nhất của năm, hòa quyện giữa chất ngọt và cảm giác rất tươi mới.

Hương vị trà mùa thu, là loại chè được thu hoạch từ tháng 8 đến tháng 10 lại có một nét quyến rũ đặc biệt. Thái Nguyên đang vào mùa thu, mùa của những nương chè đẹp nhất trong năm với tiết trời mát mẻ, dịu dàng; ánh nắng vàng như rót mật.

Khác với màu xanh mỡn của mùa hè, sang thu, những chiếc lá ngả màu sẫm hơn, đồng nghĩa với việc, những búp chè, khi chế biến sẽ mang thêm vị chát rất riêng, tạo nên những ấm trà có hương vị đậm đà.

Ông La Anh, một người yêu chè Thái Nguyên, hiện sinh sống tại phố Huế (Hà Nội) cho hay: Tôi "nghiện" chè Thái Nguyên hơn 20 năm rồi. Đã uống đủ các loại chè từ vụ xuân, hè đến thu, đông nhưng tôi vẫn thích cái cảm giác được đến vùng chè Thái Nguyên vào mùa thu, trong cái lạnh dịu dàng, cùng vài người bạn thân vừa ngắm cảnh, vừa trò chuyện bên tách trà nóng. Được thưởng thức trà thơm ở ngay giữa vùng chè, tôi cảm giác, mỗi ngụm trà ngọt mãi ở cuống họng, mỗi câu chuyện sẻ chia cùng bạn bè thêm thắm thiết, ân tình…

Chỉ còn ít ngày nữa, vụ chè thu sẽ kết thúc để nhường chỗ cho chu kỳ sản xuất chè đông. Dù là thời điểm thu hoạch ít nhất trong năm, chè vụ này phát triển chậm hơn các vụ trước những hương vị lại ngọt dịu, ấm áp.

Với sống lượng không nhiều, chè vụ Đông được đánh giá cao về chất lượng. Cùng với chè vụ thu, chè đông chính là lứa thu hoạch phục vụ nhu cầu của người tiêu dùng dịp Tết Nguyên đán. Giá trị của chè vụ thu - đông có thể cao gấp rưỡi và gấp đôi chè chính vụ. Bởi thế, người dân Thái Nguyên đầu tư rất nhiều công sức cho những vụ chè cuối năm.

Khoa học công nghệ “phủ kín” vùng chè

Sử dụng thiết bị bay không người lái để chăm sóc cây chè tại HTX chè Hảo Đạt. Ảnh: T.L

Ở xứ Thái, khoa học công nghệ đã “phủ” kín những vùng chè. Đây là lời giải thích vì sao, dù là tiết trời hanh hao lúc thu sang hay trong những ngày sương muối lạnh giá của mùa đông, những búp chè vẫn “cựa mình” thức dậy, xanh non, bắt mắt.

Người làm chè Thái Nguyên chia sẻ, nước chính là yếu tố quan trọng quyết định tới năng suất, sản lượng chè. Mùa xuân, những làn mưa bụi lất phất bay giúp cho nương chè đâm chồi, nảy lộc, mang đến những chiếc búp non mơn mởn. Mùa hè là thời điểm nguồn nước mưa dồi dào nhất trong năm nên chè lên xanh tốt, cho năng suất cao. Sang thu, mưa ít dần nhưng những nương chè vẫn không phải chịu cảnh khô khát. Chỉ có mùa đông mới là thời điểm những nương chè cần nước tưới.

Anh Phạm Văn Nhật, một trong những người sản xuất chè lâu năm ở Tân Cương bảo: Mùa Đông, mưa ít, rét nhiều, trong khi cây chè lại đòi hỏi độ ẩm cao để thuận lợi cho việc sinh trưởng, phát triển. Do đó, hầu hết người làm chè ở Tân Cương đã chủ động khoan giếng để có nước tưới thường xuyên cho chè. Những hôm hanh khô, nước mang đến cho nương chè sự tươi thắm. Những ngày giá rét, sương muối, nước xua đi cái lạnh để cây chè trổ búp non xanh…

Cùng với đầu tư giếng khoan, người dân vùng chè đất Thái đã mạnh dạn đầu tư hệ thống phun tưới có điều khiển tự động, bán tự động, không chỉ giảm công lao động mà còn giúp cho vườn chè luôn được “uống” đủ nước.

Bên nương chè xanh mướt mát, ông Nguyễn Thành Năm, xã Văn Hán hồ hởi khoe: Chúng tôi lắp đặt hệ thống tưới nước bằng van xoay tự động trên những đồi chè chính là lựa chọn tối ưu cho việc sản xuất chè sạch, sử dụng phân bón hữu cơ và thuốc bảo vệ thực vật sinh học. Khoa học công nghệ chính là một mũi tên trúng nhiều đích để việc sản xuất chè ngày càng đạt hiệu quả cao hơn.

Cây chè vừa mang lại cuộc sống no đủ cho người dân Thái Nguyên, vừa tạo nên những cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp, hấp dẫn du khách. Ảnh: T.L

Ở nhiều nơi, sau mùa gặt lúa, thay vì đốt bỏ gây ô nhiễm môi trường, rơm rạ được nhiều hộ dân mang về tích trữ. Khi mùa hanh khô đến, rơm, rạ được lấy ra phủ lên trên mặt những luống chè giữ ẩm, hạn chế nước bốc hơi… Những nương chè vì thế vẫn luôn xanh tươi trong những ngày khô hạn, giá rét.

Nhờ ứng dụng khoa học, công nghệ, Thái Nguyên đã sản xuất được tất cả các vụ chè trong năm, góp phần nâng cao năng suất, sản lượng chè theo từng năm. Riêng 6 tháng đầu năm, sản lượng chè Thái Nguyên đã đạt gần 150 nghìn tấn chè búp tươi, cao hơn khoảng 10 đến 15% so với cùng kỳ năm trước. Điều đáng nói là giống chè mới năng suất, chất lượng, đã “phủ rộng” trên những nương chè của tỉnh (hiện đạt trên 80%); diện tích chè đạt tiêu chuẩn hữu cơ, GAP đạt khoảng 5%...

Trong quá trình đưa khoa học công nghệ vào sản xuất, Thái Nguyên đang tiếp tục mở rộng diện tích chè, chuyển dịch cơ cấu giống trong trồng mới, trồng thay thế bằng các giống có năng suất, chất lượng, nâng cao giá trị sản phẩm, an toàn thực phẩm. Đặc biệt tỉnh đã đề ra mục tiêu đến năm 2030, diện tích chè áp dụng tiêu chuẩn GAP, hữu cơ chiếm phần lớn với 70% diện tích. Đồng thời, tiếp tục hình thành vùng sản xuất chè tập trung ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất, chế biến chè.

Nguồn: Hương chè thơm ngát bốn mùa