Hậu quả của sự chậm trễ đó hiện đang đè nặng lên chúng ta, với cuộc khủng hoảng khí hậu đang ập đến cận kề. Lượng mưa cực lớn ở Pakistan đã ảnh hưởng đến hơn 33 triệu người trong năm nay. Tại Florida, cơn bão Ian đã gây ra thiệt hại được bảo hiểm hơn 50 tỷ đô la, khiến nó trở thành cơn bão gây thiệt hại lớn thứ hai trong lịch sử của nước Mỹ. Ở miền tây Hoa Kỳ, hạn hán khiến hai hồ chứa lớn nhất của quốc gia cạn gần 3/4.

Nhưng khi nhìn lại một thập kỷ kể từ bây giờ, chúng ta có thể thấy rằng năm 2022 cũng có những điểm sáng. Các chính sách mới ở Hoa Kỳ và Châu Âu cũng như các cuộc bầu cử ở Úc và Brazil đang tạo đà cho sự chuyển dịch sang năng lượng sạch. Nếu tránh xa năng lượng bẩn giống như định tuyến lại một con tàu khổng lồ, thì đây có thể là năm mà các nhà lãnh đạo thế giới bắt đầu xoay chuyển con tàu chở dầu.

Quá trình chuyển đổi năng lượng nghe có vẻ suôn sẻ và có trật tự. Nhưng trong một năm với cuộc chiến tàn khốc làm đảo lộn thị trường năng lượng toàn cầu, đó không phải là cách mà loại thay đổi này sẽ diễn ra. Đó sẽ là một chuyến đi gập ghềnh - một sự gián đoạn về năng lượng.

Nếu chúng ta nhìn vào các giai đoạn mà hệ thống năng lượng thay đổi đáng kể, dù là vào năm 1979 hay 2022, thì có một mô hình rõ ràng: khủng hoảng. Khi nguồn cung cấp năng lượng ngày càng khan hiếm và giá nhiên liệu hóa thạch tăng vọt, các chính phủ phải hành động.

Ảnh minh hoạ (Nguồn: Internet)

Sau hơn ba thập kỷ nỗ lực hầu như không thành công, Quốc hội Hoa Kỳ đã thông qua một loạt dự luật khí hậu nhắm thẳng vào cơ sở hạ tầng. Đạo luật lớn nhất, Đạo luật giảm lạm phát, dự kiến ​​sẽ đầu tư khoảng 370 tỷ USD vào các ngành công nghiệp sạch. Phần lớn số tiền tài trợ sẽ được chuyển qua các khoản tín dụng thuế không giới hạn cho các hộ gia đình đối với mọi thứ, từ xe điện đến tấm pin mặt trời cho đến máy bơm nhiệt chạy bằng điện thay vì khí đốt.

Ban đầu, có vẻ như gói này sẽ không thể thực hiện. Cuối cùng, giá năng lượng cao đã tạo điều kiện cho hành động. Theo một ước tính, việc tăng giá nhiên liệu hóa thạch đã gây ra 41% lạm phát ở Hoa Kỳ.

Luật này cũng sẽ khó bị hủy bỏ, bởi vì nó đang tạo ra việc làm được trả lương cao ở Mỹ. Các công ty tư nhân đã đầu tư 100 tỷ đô la vào xe điện , cơ sở hạ tầng sạc và năng lượng mặt trời.

Năm nay cũng có thể sẽ là một bước ngoặt đối với châu Âu. Cuộc khủng hoảng năng lượng, do cuộc chiến giữa Nga và Ukraine, gần như đã cắt đứt châu Âu khỏi nguồn khí đốt hóa thạch lớn nhất. Đáp lại, giá nhiên liệu đã tăng; vào tháng 8, giá khí đốt ở Liên minh châu Âu tăng gấp 12 lần so với đầu năm 2021.

Vụ nổ đường ống dẫn khí đốt Nord Stream vào tháng 9 - được cho là một hành động phá hoại - đã làm hỏng một liên kết quan trọng giữa Nga và châu Âu sẽ chỉ đẩy nhanh các xu hướng này và không rõ liệu các đường ống có thể được sửa chữa hay không. Nhiều khả năng, thiệt hại sẽ làm giảm vĩnh viễn khả năng tiếp cận nhiên liệu hóa thạch của châu Âu.

Trước những gián đoạn này, châu Âu đã đẩy nhanh các kế hoạch hướng tới năng lượng sạch. Vào tháng 11, Liên minh Châu Âu đã quyết định đẩy nhanh việc cấp phép và lắp đặt cho các dự án năng lượng tái tạo bằng cách đặt ra các mốc thời gian tối đa cho các thiết bị như tấm pin mặt trời và máy bơm nhiệt. Các nhà đàm phán của EU gần đây cũng đã hoàn thành thỏa thuận cắt giảm ô nhiễm carbon nhanh hơn trong thập kỷ này.

Trong tháng 10 và tháng 11, mức sử dụng khí đốt ở châu Âu thấp hơn khoảng một phần tư so với mức trung bình 5 năm trong cùng thời kỳ. Một phần của sự giảm thiểu này là do mọi người thay đổi hành vi của họ để tiết kiệm năng lượng, một xu hướng có thể là tạm thời. Nhưng trong nửa đầu năm 2022, Ba Lan, Hà Lan, Ý và Áo đã chứng kiến ​​​​sự tăng trưởng mạnh về doanh số bán máy bơm nhiệt. Các tòa nhà hiện có máy bơm nhiệt khó có thể quay trở lại sử dụng khí đốt, ngay cả khi tình hình địa chính trị thay đổi.

Khi thế giới sản xuất nhiều tấm pin mặt trời, xe điện và máy bơm nhiệt hơn, con người chúng ta cũng sẽ học cách làm cho chúng rẻ hơn. Sự đổi mới đó không thể dễ dàng bị hủy bỏ. Khi công nghệ sạch giảm giá, nhiều người tiêu dùng và doanh nghiệp trên khắp thế giới sẽ chọn nó hơn là nhiên liệu hóa thạch. Hãy nghĩ xem điện thoại di động đã được sử dụng rộng rãi như thế nào qua điện thoại cố định sau khi chúng có giá cả phải chăng hơn.

Các cuộc bầu cử năm nay cũng tạo tiền đề cho các chính sách tiếp theo giúp chuyển hệ thống năng lượng toàn cầu khỏi nhiên liệu hóa thạch. Sau những trận cháy rừng tàn khốc trong vài năm qua đã giết chết hoặc khiến ba tỷ động vật hoang dã phải di dời và phá hủy hàng nghìn ngôi nhà, ngày càng nhiều người Úc thấy rõ hậu quả của việc không hành động vì khí hậu. Vào tháng 5, các cử tri Úc đã loại bỏ một đảng có cách tiếp cận với biến đổi khí hậu là phủ nhận và trì hoãn. Đảng Lao động chiến thắng đặt biến đổi khí hậu làm trọng tâm trong cương lĩnh của mình và các đảng viên độc lập đã đánh bại các chính trị gia đương nhiệm ở những chiếc ghế an toàn trước đây bằng cách thực hiện các chiến dịch tích cực về khí hậu.

Chính phủ Lao động Úc hiện đang xem xét loại hệ thống năng lượng mà họ muốn xây dựng. Nó sẽ phải đưa ra một lựa chọn đặc biệt khó khăn là quay lưng lại với than đá nếu muốn thực hiện các cam kết về khí hậu của mình.

Vào tháng 10, người dân Brazil đã chọn Luiz Inácio Lula da Silva làm tổng thống tiếp theo của họ, bác bỏ chế độ do Tổng thống Jair Bolsonaro chống lại môi trường. Sau khi ông Bolsonaro lên nắm quyền vào năm 2019, nạn phá rừng đã tăng 50% trong vòng sáu tháng. Các chính sách của ông đã dẫn đến một diện tích rừng lớn hơn nước Bỉ bị tàn phá trong vòng chưa đầy ba năm.

Tháng trước tại hội nghị về khí hậu của Liên Hợp Quốc, ông Lula cho biết ông sẽ “làm bất cứ điều gì cần thiết” để đạt được mục tiêu phá rừng bằng không và “biến đổi khí hậu sẽ có ưu tiên cao nhất” trong chính phủ của ông.

Nhưng các cơ chế thực thi môi trường mà ông Bolsonaro đã dỡ bỏ không thể xây dựng lại trong một sớm một chiều. Ngay cả khi tổng thống mới thành công rực rỡ, những lợi ích này sẽ khó đạt được hơn là những thay đổi đối với cơ sở hạ tầng năng lượng.

Sự gián đoạn năng lượng toàn cầu cũng có một phần tin xấu. Trên toàn cầu, mức tiêu thụ than đạt mức cao nhất mọi thời đại trong năm nay, do một số quốc gia ráo riết tìm kiếm năng lượng chi phí thấp hơn trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng nhanh chóng của năng lượng tái tạo gần như lấn át sự chuyển dịch sang than đá này, ít nhất là về ô nhiễm carbon.

Nguồn: 2022 là năm khởi đầu của một quá trình chuyển đổi xanh