Theo báo cáo của một viện nghiên cứu độc lập trong lĩnh vực năng lượng, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) cần đầu tư từ 4 đến 10,7 tỷ USD để nâng cấp hệ thống lưới điện, qua đó vừa nâng cao hiệu quả cung cấp điện, vừa giảm thiểu tổn thất kinh tế trong tương lai.

Đầu tư tập trung vào các nền kinh tế tăng trưởng nhanh

Báo cáo chỉ ra rằng Indonesia, Việt Nam và Philippines là những thị trường chịu ảnh hưởng nhiều nhất do tình trạng mất điện thường xuyên và nhu cầu năng lượng tăng mạnh. Trong khi đó, Singapore và Malaysia - hai quốc gia đã sớm đẩy mạnh chuyển đổi số trong hệ thống điện - hiện được xem là hình mẫu của khu vực. Khoảng cách giữa các nước này cho thấy ASEAN cần có sự hợp tác chặt chẽ hơn để thống nhất tiêu chuẩn kỹ thuật và chia sẻ kinh nghiệm quản lý trong khối.

Khi mức đầu tư đạt từ 4 tỷ USD trở lên, các nước sẽ bắt đầu triển khai công tơ điện tử thông minh và hệ thống điều khiển tự động. Nếu được đầu tư đến 10,7 tỷ USD, khu vực có thể nâng cấp hệ thống lên mức hiện đại hơn, với công nghệ lưu trữ năng lượng, kết nối lưới điện giữa các quốc gia và các công cụ kỹ thuật số giúp dự đoán, quản lý hiệu quả hơn.

Giải pháp giúp ổn định nguồn điện và tạo thêm việc làm

Lưới điện thông minh sẽ giúp cân bằng giữa lượng điện sản xuất và lượng điện tiêu thụ theo thời gian thực, nhờ việc ứng dụng cảm biến, hệ thống tự động hóa và phần mềm dự báo. Khả năng này rất quan trọng để quản lý hiệu quả hệ thống điện ngày càng phức tạp, đồng thời đón đầu sự phát triển mạnh của năng lượng tái tạo mà vẫn đảm bảo lưới điện vận hành ổn định.

Báo cáo cũng cho biết, việc phát triển lưới điện thông minh có thể tạo ra từ 243.000 đến 649.000 việc làm mới trong các lĩnh vực kỹ thuật, công nghệ thông tin, xây dựng và bảo trì. Ngoài lợi ích về việc làm, việc phát triển lưới điện thông minh còn giúp giảm sử dụng máy phát điện chạy dầu diesel và cải thiện chất lượng không khí.

Những rào cản kỹ thuật và tài chính cần vượt qua

Dù đã có những tiến bộ đáng kể trong giai đoạn 2015-2020 - khi thời gian và tần suất mất điện giảm tới 60% - nhưng việc phát triển lưới điện thông minh vẫn còn bị hạn chế bởi thiếu nguồn vốn đầu tư, chưa đồng bộ về kỹ thuật, và mức độ cam kết chính trị không đồng đều giữa các quốc gia.

Hiện nay, phần lớn hệ thống điện vẫn vận hành theo cách truyền thống, chưa đủ linh hoạt để thích ứng với các nguồn năng lượng phụ thuộc vào thời tiết như điện gió hay điện mặt trời. Những giải pháp như giá điện linh hoạt theo thời điểm sử dụng hay quản lý chủ động lượng điện tiêu thụ vẫn chưa được triển khai phổ biến.

Cần sự phối hợp chặt chẽ trong khu vực

Dù vậy, một số quốc gia đã bắt đầu triển khai các dự án thí điểm, như điều chỉnh nhu cầu tiêu thụ điện, giảm công suất dư thừa, hay tăng cường an ninh mạng cho hệ thống điện. Báo cáo cho rằng, nếu các nước cùng phối hợp và xây dựng cơ chế hợp tác khu vực, ASEAN sẽ dễ dàng huy động nguồn vốn hơn và vận hành hệ thống điện hiệu quả hơn.

Ông Carlos Kuriyama, Giám đốc Đơn vị Hỗ trợ Chính sách thuộc Ban Thư ký Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC), nhận định: “Lưới điện thông minh đóng vai trò rất quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng và quản lý hệ thống điện ngày càng phức tạp trong khu vực.”

Nguồn:ASEAN cần làm gì để có lưới điện thông minh?