Bộ Tài chính cho biết, ở nước ta, cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội, chất lượng môi trường không khí tại các thành phố lớn, một số khu công nghiệp, làng nghề đang ngày càng suy giảm, tác hại nghiêm trọng đến sức khoẻ cộng đồng, thiệt hại cho nền kinh tế, đe dọa tới môi trường.

Thực trạng ô nhiễm môi trường không khí, nhất là tại các đô thị lớn đang có xu hướng ngày càng gia tăng, có thời điểm chất lượng ô nhiễm môi trường không khí ở mức báo động. Một trong những nguyên nhân của tình trạng này là do hoạt động xả khí thải của các cơ sở xả thải và phương tiện giao thông vận tải.

Hiện cả nước có khoảng 5,1 triệu xe ôtô và số lượng lớn xe máy đang lưu hành và có hàng chục khu tổ hợp, liên hợp, trong đó tập trung nhiều dự án, loại hình sản xuất bauxite, gang thép, lọc hóa dầu, trung tâm điện lực, hàng ngày xả thải khối lượng lớn khí thải công nghiệp.

Bộ Tài chính đề xuất thu phí bảo vệ môi trường với khí thải nhằm nâng cao ý thức bảo vệ môi trường. (Ảnh minh hoạ)

Thống kê cho thấy, có gần 120.000 cơ sở sản xuất công nghiệp, trong đó có 138 cơ sở sản xuất gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng theo Quyết định số 1788/QĐ-TTg ngày 01/10/2013 của Thủ tướng Chính phủ chưa hoàn thành xử lý triệt để... Các cơ sở này phát sinh khối lượng lớn khí thải công nghiệp, bụi thải, tác động xấu đến môi trường.

Trong khi đó, phần lớn tổ chức, cá nhân xả thải gây ô nhiễm môi trường không khí chưa ý thức đầy đủ về trách nhiệm của mình trong bảo vệ môi trường không khí.

Vì vậy, việc nghiên cứu, xây dựng Nghị định phí bảo vệ môi trường đối với khí thải là cần thiết, nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng và Chính phủ, kiện toàn hệ thống pháp luật phí, phù hợp với đòi hỏi từ thực tiễn và nhằm từng bước nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của tổ chức, cá nhân xả thải và toàn xã hội.

Theo Bộ Tài chính, phí cố định thu đối với mọi cơ sở xả khí thải, để bảo đảm chi phí xử lý các chất nằm ngoài 04 chất (Bụi tổng, NOx, SOx, CO); còn phí biến đổi thu bổ sung đối với các cơ sở phải quan trắc khí thải (thu đối với 4 chất: Bụi tổng, NOx, SOx, CO). Cụ thể, mức phí cố định sẽ là 3 triệu đồng/năm.

Đối với phí biến đổi, Bộ Tài chính trình Chính phủ quy định đối với 04 chất gây ô nhiễm môi trường như sau: Với bụi tổng mức thu là 800 đồng/tấn; NOx (gồm NO2 và NO) thu 800 đồng/tấn; SOx là 700 đồng/tấn; CO 500 đồng/tấn.

Dự thảo Nghị định quy định, đối với cơ sở xả khí thải thuộc đối tượng quan trắc khí thải tự động, liên tục và quan trắc định kỳ, hàng quý, chậm nhất là ngày 10 của tháng đầu tiên của quý tiếp theo, người nộp phí thực hiện lập Tờ khai phí bảo vệ môi trường đối với khí thải của quý trước, nộp cho tổ chức thu phí. Trường hợp chậm nộp phí theo thông báo thì phải nộp cả tiền chậm nộp theo quy định pháp luật về Quản lý Thuế.

Đánh giá tác động của chính sách đối với kinh tế - xã hội, Bộ Tài chính cho rằng việc quy định thu phí bảo vệ môi trường đối với khí thải sẽ khuyến khích các cơ sở xả thải đầu tư công nghệ giảm thiểu xả thải gây ô nhiễm môi trường, phù hợp với chủ trương của Đảng và Chính phủ về bảo vệ môi trường không khí. Việc quy định thu phí bảo vệ môi trường đối với khí thải tương đồng với phí bảo vệ môi trường đối với nước thải công nghiệp đang quy định tại Nghị định số 53/2020/NĐ-CP sẽ góp phần làm tăng hiệu suất thực thi công vụ, tiết kiệm nguồn nhân lực và tạo thuận lợi cho tổ chức, cá nhân liên quan trong việc thu nộp phí bảo vệ môi trường đối với khí thải.

Việc xác định khối lượng khí thải căn cứ trên số liệu quan trắc là đảm bảo công bằng giữa các doanh nghiệp, phát huy vai trò của người dân trong giám sát quá trình thực hiện nghĩa vụ nộp phí của tổ chức xả thải gây ô nhiễm môi trường. Qua đó, người dân có thể phát hiện, phản ánh đến các cơ quan nhà nước có thẩm quyền về những sai phạm, tiêu cực; xử lý kịp thời những phát sinh liên quan đến đời sống của người dân nơi diễn ra hoạt động xả thải gây ô nhiễm môi trường không khí.

Ngoài ra, phí bảo vệ môi trường đối với khí thải là khoản thu mới. Bộ Tài chính dự kiến khi thực hiện chính sách này làm tăng thêm khoảng 1.200 tỷ đồng/năm cho ngân sách nhà nước. Số tiền này góp phần khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường không khí tại địa phương nơi có nguồn thải gây ô nhiễm môi trường không khí...

Nguồn:Bộ Tài chính đề xuất thu phí bảo vệ môi trường với khí thải