Mo Mường là hoạt động diễn xướng văn hóa dân gian được thực hành trong các nghi lễ gắn với đời sống tín ngưỡng của người Mường mang tính cộng đồng cao, tính nhân văn sâu sắc, hàm chứa nhiều ý nghĩa giáo dục đối với cộng đồng.

Thầy Mo trong nghi thức cầu sức khỏe, bình an của người Mường.

Mo Mường là di sản văn hóa độc đáo, gắn với đời sống của đồng bào Mường, từ lúc sinh ra, trưởng thành cho đến khi qua đời. Đây là loại hình nghi lễ gắn liền với các nghi thức tín ngưỡng do thầy Mo thực hiện, điển hình nhất là lễ tang ma của người Mường.

Nội dung Mo Mường là các bài văn vần, thơ mo chứa nhiều câu chuyện cổ, truyền thuyết dân gian, thần thoại, các sử thi phản ánh vũ trụ quan, thế giới quan, nhân sinh quan và đời sống xã hội của người Mường cổ xưa.

Mo Mường được hợp thành bởi ba yếu tố: Lời Mo, môi trường diễn xướng và chủ thể thực hành diễn xướng mo (nghệ nhân Mo). Trong đó, lời mo gắn liền với nghệ nhân mo chiếm vị trí quan trọng nhất. Người Mường không có chữ viết riêng, nên các bài mo (bài khấn) được lưu truyền từ thế hệ thầy mo này qua thế hệ thầy mo khác bằng phương pháp truyền miệng, được tồn tại và duy trì thông qua các nghi lễ trong dân gian của người Mường. Hiện nay, Mo Mường được sử dụng chủ yếu trong các tang lễ hay nghi thức cầu sức khỏe, bình an của người Mường.

Một buổi Lễ Mo thượng thọ của người Mường tại xã Ea Pal (huyện Ea Kar).

Theo Thống kê của Cục Di sản văn hóa, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, di sản Mo Mường hiện nay còn tại 7 tỉnh, thành phố, trong đó có Đắk Lắk.

Tại Đắk Lắk, người Mường sinh sống chủ yếu tại các huyện Ea Kar, Krông Năng, Ea H’leo, Krông Bông và thành phố Buôn Ma Thuột .

Trong năm 2022 - 2023 tỉnh Đắk Lắk đã phối hợp với Viện Âm nhạc Quốc gia và các tỉnh có di sản Mo Mường xây dựng bộ hồ sơ quốc gia đệ trình UNESCO ghi danh vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể bảo vệ khẩn cấp.

Nguồn: Tập quán xã hội và tín ngưỡng Mo Mường, tỉnh Đắk Lắk được ghi vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia