Những năm gần đây, sản xuất nông nghiệp tỉnh Điện Biên chịu tác động ngày càng rõ rệt của biến đổi khí hậu. Hạn hán kéo dài, rét đậm, rét hại làm thiệt hại nhiều diện tích cây trồng khiến năng suất và chất lượng nông sản sụt giảm. Năm 2024, tỉnh hứng chịu 34 đợt thiên tai khiến 1.332ha lúa và 175,279ha ngô, sắn và hoa màu thiệt hại.

Trước thực tế này, ngành Nông nghiệp tỉnh chủ động xây dựng và triển khai các giải pháp thích ứng hiệu quả, nhằm giảm thiểu thiệt hại và đảm bảo duy trì sản xuất ổn định, bền vững. Thời gian qua, các địa phương đã tích cực hỗ trợ và khuyến khích nông dân chuyển đổi linh hoạt, lựa chọn những loại cây trồng phù hợp với điều kiện khí hậu và nhu cầu của thị trường, góp phần đa dạng hóa sản phẩm nông nghiệp và nâng cao thu nhập cho người dân.

Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường, năm 2024 toàn tỉnh đã chuyển đổi 2.668,22ha đất trồng lúa sang trồng các loại cây trồng khác, tăng 233,5ha so với năm 2023. Trong đó, chuyển đổi trồng lúa sang trồng cây hàng năm 2.216,3ha (trên đất chuyên trồng lúa 46,49ha; trên đất lúa 1 vụ 112,11ha; chuyển đổi trên lúa nương 2.057,7ha); chuyển đổi từ trồng lúa sang trồng cây lâu năm 451,73ha chủ yếu trên diện tích lúa nương và chuyển đổi từ trồng lúa sang nuôi trồng thủy sản 0,19ha.

Xã Mường Nhà phát triển được 150ha dứa, trở thành vùng chuyên canh dứa lớn nhất huyện Điện Biên (Ảnh: BĐB)

Năm 2018, người dân bản Pu Lau (xã Mường Nhà, huyện Điện Biên) chuyển đổi diện tích đất dốc, nương kém hiệu quả từ trồng sắn, ngô sang trồng thử nghiệm dứa mật. Sau 1 năm thử nghiệm, cây dứa cho thấy tính thích nghi cao, năng suất và giá trị kinh tế vượt trội. Từ năm 2019 đến nay, phong trào trồng dứa lan rộng toàn bản. Đến nay, Pu Lau đã có hơn 60ha dứa, mang lại thu nhập ổn định từ hàng chục đến hàng trăm triệu đồng cho mỗi hộ dân, trở thành cây trồng chủ lực nâng cao đời sống và thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương.

Hiện nay, không chỉ riêng bản Pu Lau, phong trào chuyển đổi cây trồng trên nương sang trồng dứa đang lan rộng tại nhiều bản khác trên địa bàn xã Mường Nhà. Tính đến cuối năm 2024, toàn xã đã phát triển được 150ha dứa, trở thành vùng chuyên canh dứa lớn nhất huyện Điện Biên.

Pa Tần là một xã vùng sâu của huyện Nậm Pồ, nhờ chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi nên kinh tế của xã có chuyển biến tích cực. Theo đó, thay vì chỉ dựa vào cây lúa, cây ngô, người dân xã Pa Tần đã có thêm những giống cây ăn quả, cây chè, cây quế… Bên cạnh đó, thay vì chỉ trồng trọt như trước, người dân còn kết hợp chăn thả gia súc, gia cầm… giúp đa dạng hóa các nguồn thu.

Hiện tại xã Pa Tần đang tiến hành trồng diện tích quế để thử nghiệm độ phù hợp của đất. Hằng năm, Hội Nông dân xã cũng thường xuyên mở các lớp truyền dạy kỹ năng sản xuất nông nghiệp cho người dân trên địa bàn. Thông qua các lớp trên, bà con sẽ có kiến thức, áp dụng vào canh tác cây trồng, chăn nuôi…

Chuyển đổi cơ cấu cây trồng góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế trên địa tỉnh (Ảnh: BĐB).

Tại huyện Mường Ảng, với mục tiêu xây dựng huyện trở thành vùng chuyên canh trồng cây ăn quả trọng điểm của tỉnh, từ năm 2018 đến nay, huyện đã tiến hành chuyển đổi một phần diện tích từ đất nương rẫy, đất vườn tạp và các loại đất trồng cây hàng năm khác sang trồng cây ăn quả có giá trị kinh tế như bưởi da xanh, xoài Đài Loan, cam, chanh leo... hướng đến phát triển cây ăn quả lợi thế, đặc sản, giai đoạn 2021 - 2023, huyện đã thực hiện 3 dự án "Liên kết sản xuất trong trồng và tiêu thụ sản phẩm cây ăn quả" với sự tham gia của 218 hộ dân trên địa bàn 8 xã, thị trấn. Các loại cây ăn quả được trồng chủ yếu là xoài, bưởi và một số cây ăn quả khác với tổng diện tích trồng trên 68,4ha.

Đến cuối năm 2024, huyện Mường Ảng có trên 509ha cây ăn quả, trong đó 357ha đã cho thu hoạch, sản lượng ước 1.000 tấn. Đến nay, Điện Biên đã hình thành 5 vùng sản xuất cây ăn quả tập trung tại các huyện: Tuần Giáo, Mường Ảng, Điện Biên, Mường Chà và TP.Điện Biên Phủ với tổng diện tích khoảng 3.200ha. Các loại cây ăn quả chủ lực bao gồm: Xoài, mít, dứa, bưởi, lê, bơ... tạo vùng nguyên liệu phục vụ nhu cầu tiêu dùng trong tỉnh và hướng tới cung cấp cho các doanh nghiệp chế biến lớn.

Chuyển đổi cơ cấu cây trồng được xác định là một trong những giải pháp trọng tâm, mang tính chiến lược của ngành Nông nghiệp tỉnh trong nỗ lực ứng phó với biến đổi khí hậu. Thời gian qua, các địa phương đã tích cực hỗ trợ và khuyến khích nông dân chuyển đổi linh hoạt, lựa chọn những loại cây trồng phù hợp với điều kiện khí hậu và nhu cầu của thị trường, góp phần đa dạng hóa sản phẩm nông nghiệp và nâng cao thu nhập cho người dân.

Việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa không chỉ giúp thích ứng với biến đổi khí hậu mà còn mang lại hiệu quả kinh tế cao, tạo nguồn thu nhập ổn định cho nông dân. Tùy vào loại cây trồng chuyển đổi, giá trị kinh tế có thể cao gấp 3 - 5 lần so với trồng lúa một vụ hoặc lúa nương. Hiện nay, nhận thức của người dân về chuyển đổi cây trồng đã có sự thay đổi tích cực, góp phần nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống. Bên cạnh đó, các địa phương cũng đang từng bước hình thành các vùng sản xuất tập trung, chuyên canh rau màu, cây hàng năm, cây ăn quả, cà phê, mắc ca… tạo nền tảng vững chắc cho quá trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng bền vững./.

Nguồn: Điện Biên chuyển đổi cơ cấu cây trồng nâng cao hiệu quả kinh tế