Trước tình hình xâm nhập mặn tăng cao, các chuyên gia khuyến cáo, người dân cần tranh thủ tích trữ nước ngọt khi triều thấp để phục vụ nông nghiệp và dân sinh. Cụ thể, theo nhận định của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, dự báo, từ nay đến cuối tháng 1/2025 trong thời kỳ này, mực nước tại các trên dòng chính sông Mê Công biến đổi chậm và phổ biến ở mức thấp hơn trung bình nhiều năm. Mực nước trên sông Tiền và sông Hậu dao động theo triều.

Mực nước cao nhất tuần tại Tân Châu là 1,60m, tại Châu Đốc 1,80m, ở mức cao hơn trung bình nhiều năm cùng kỳ từ 0,2-0,3m. Ngoài ra, theo nhận định của các chuyên gia, từ ngày 23-31/1, xâm nhập mặn ở đồng bằng sông Cửu Long có xu thế tăng dần vào cuối tuần.

Độ mặn cao nhất tại các trạm phổ biến ở mức thấp hơn độ mặn cao nhất tháng 1/2024, riêng một số trạm ở Kiên Giang, Bạc Liêu, Cà Mau có độ mặn cao hơn. Chiều sâu ranh mặn 4‰ tại các cửa sông chính: Sông Vàm Cỏ Đông, Vàm Cỏ Tây: Phạm vi xâm nhập mặn 40-50km; Sông Cửa Tiểu, Cửa Đại: Phạm vi xâm nhập mặn 30-40km; Sông Hàm Luông: Phạm vi xâm nhập mặn 30-40km; Sông Cổ Chiên: Phạm vi xâm nhập mặn 30-40km; Sông Hậu: Phạm vi xâm nhập mặn 30-37km; Sông Cái Lớn: Phạm vi xâm nhập mặn 25-30km. Dự báo, xâm nhập mặn tại đồng bằng sông Cửu Long mùa khô năm 2024-2025 ở mức cao hơn trung bình nhiều năm, nhưng không gay gắt như mùa khô năm 2015-2016 và năm 2019-2020.

Các đợt xâm nhập mặn tăng cao ở cửa sông Cửu Long khả năng tập trung trong tháng 2-3 (từ ngày 29/1-3/2; từ ngày 10-16/2 và từ ngày 27/2-4/3); các sông Vàm Cỏ, Cái Lớn vào tháng 3-4 (từ ngày 27/2-4/3; từ ngày 10-15/3; từ ngày 29/3-2/4 và từ ngày 27/4-1/5). Cảnh báo, tình hình xâm nhập mặn ở đồng bằng sông Cửu Long phụ thuộc vào nguồn nước từ thượng nguồn sông Mê Công, triều cường và còn biến động trong thời gian tới.

Các địa phương ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long cần cập nhật kịp thời thông tin dự báo khí tượng thủy văn và có các biện pháp chủ động phòng chống xâm nhập mặn. Để chủ động ứng phó với thiên tai như hạn hán, xâm nhập mặn, sạt lở... ngay từ tháng 12/2024, các địa phương vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đã và đang lên kế hoạch ứng phó sớm để hạn chế thiệt hại nhất có thể.

Theo đại diện phòng Khoa học công nghệ và Hợp tác quốc tế (Viện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam) - dự báo triều cường mùa khô 2024 - 2025 ở mức cao, cao hơn khá nhiều so với trung bình nhiều năm. Kế hoạch xuống giống lúa vụ Đông Xuân năm 2024 - 2025 vùng ĐBSCL 1.490.000ha, nguy cơ xuất hiện tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn. Lãnh đạo Chi cục Thủy lợi tỉnh Trà Vinh cho biết, trong đợt xâm nhập mặn lịch sử, tỉnh Trà Vinh mất khoảng một nửa diện tích lúa Đông Xuân.

Xâm nhập mặn gây thiệt hại nặng nhiều diện tích nông nghiệp của người nông dân.

Chính vì thế, trong những năm gần đây, việc triển khai các kế hoạch ứng phó với xâm nhập mặn được đẩy sớm hơn. Mùa khô năm nay, Chi cục đã tham mưu Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn (NNPTNT) để trình UBND tỉnh kế hoạch ứng phó ngay từ tháng 10. Cùng với đó, Lãnh đạo Chi cục Thủy lợi tỉnh Trà Vinh cũng đề nghị cơ quan Trung ương, các nhà khoa học phối hợp để cùng giúp Trà Vinh tháo gỡ khó khăn. Theo đó, hệ thống thủy lợi Nam Mang Thít phát huy rất hiệu quả trong chống xâm nhập mặn, tuy nhiên, do lịch thời vụ của 2 tỉnh (Trà Vinh và Vĩnh Long) thường không đồng bộ nên việc sản xuất (nhất là vụ Đông Xuân) chưa đạt lợi ích tối đa.

Hiện Bộ NNPTNT bàn giao cho Trà Vinh quản lý khoảng 50 cống trên địa bàn, nhưng vẫn còn tới hơn 50% chưa được đầu tư cửa mở, vì vậy, tỉnh kiến nghị bộ quan tâm, bố trí nguồn vốn trung hạn để tỉnh dứt điểm tình trạng này. Còn tại tỉnh Cà Mau, từ ngày 22/11/2024, UBND tỉnh Cà Mau chính thức lên phương án ứng phó với hạn mặn năm 2025.

Cà Mau nhận định, mùa mưa năm 2024 sắp kết thúc, chính vì vậy đề nghị các địa phương trong vùng ngọt hóa chủ động điều tiết và tích trữ nước ngọt phục vụ sản xuất và đời sống của người dân trong mùa khô năm 2024-2025. Được biết, mùa khô năm 2024 toàn tỉnh Cà Mau xuất hiện 730 vị trí sụt lún với tổng chiều dài hơn 19km, có 83 vị trí ven sông bị sạt lở với chiều dài gần 2,2km.

Nguyên nhân xảy ra sạt lở, sụt lún không chỉ do mất phản áp của nước vào thành bờ sông mà còn do đặc điểm địa chất yếu, một số công trình hạ tầng nằm gần bờ sông, gia tải lớn, lòng sông sâu. Để chủ động trong công tác ứng phó mùa khô năm 2024-2025, Ban Chỉ huy phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn và Phòng thủ dân sự tỉnh đề nghị các đơn vị, địa phương có liên quan theo dõi chặt chẽ thông tin dự báo khí tượng thủy văn của cơ quan chức năng, kịp thời thông tin, tuyên truyền, cảnh báo đến người dân, tổ chức có liên quan chủ động thực hiện các giải pháp phòng, tránh, ứng phó.

Trước đó, vào ngày 8/12/2024, Thủ tướng Chính phủ đã ký Công điện số 128/CĐ-TTg yêu cầu các Bộ ngành, địa phương chủ động phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn. Công điện gửi Bộ trưởng các Bộ: NN&PTNT, Tài nguyên và Môi trường, Xây dựng, Công thương; Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Công điện nêu rõ, để chủ động phòng, chống, hạn chế ảnh hưởng khi xảy ra hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu: Bộ trưởng các Bộ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, nhất là các địa phương tại khu vực Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và ĐBSCL chỉ đạo rà soát, đánh giá khả năng nguồn nước, xây dựng phương án sử dụng nguồn nước phù hợp phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh, nhất là bảo đảm nước sinh hoạt của Nhân dân trong các tháng cao điểm nắng nóng, hạn hán, xâm nhập mặn.

Đối với Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường: Chỉ đạo theo dõi sát diễn biến thời tiết, thủy văn, nguồn nước, kịp thời cung cấp thông tin về tình hình, dự báo ngắn hạn, dài hạn về thủy văn, nguồn nước, nguy cơ hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, nhất là tại ĐBSCL và khu vực miền Trung, Tây Nguyên để các cơ quan chức năng, địa phương và người dân biết, chủ động thực hiện các biện pháp phòng, chống, không để xảy ra bị động, bất ngờ. Tổ chức thu thập thông tin về tình hình nguồn nước, vận hành điều tiết của các hồ chứa thủy điện bên ngoài lãnh thổ Việt Nam, khai thác sử dụng nước của các nước ở thượng nguồn các sông xuyên biên giới để phục vụ công tác dự báo nguồn nước về ĐBSCL và một số hồ chứa lớn ở Bắc Bộ.

Cống Kênh 4 ven biển trên địa bàn ấp Giồng Kè, xã Bình Giang, huyện Hòn Đất, tỉnh Kiên Giang. (Ảnh: LHH).

Chỉ đạo, hướng dẫn việc vận hành điều tiết các hồ chứa nước để chủ động dự trữ nước phục vụ sinh hoạt, phát điện, sản xuất nông nghiệp, nhất là trong các tháng cao điểm nắng nóng. Đối với Bộ trưởng NN&PTNT: Tổ chức theo dõi, chủ động chỉ đạo triển khai các biện pháp phòng, chống, khắc phục hậu quả hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn phù hợp với thực tế tại từng thời điểm, từng khu vực; chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương điều chỉnh thời vụ, tổ chức sản xuất phù hợp để hạn chế ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp, nhất là tại khu vực ĐBSCL.

Phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Công Thương và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có liên quan chỉ đạo vận hành linh hoạt, hiệu quả các hồ chứa thủy lợi, thủy điện, các hệ thống thủy lợi nhằm khai thác, sử dụng hiệu quả, tối ưu nguồn tài nguyên nước, vừa bảo đảm nước cho sinh hoạt, sản xuất nông nghiệp, vừa bảo đảm nước cho phát điện, nhất là thời kỳ xảy ra nắng nóng cao điểm. Đối với Bộ trưởng Công Thương chỉ đạo bảo đảm điện cho sản xuất kinh doanh và sinh hoạt của Nhân dân, khai thác tối đa hiệu quả nguồn điện từ các nhà máy thủy điện phù hợp với kế hoạch điều tiết nước phục vụ sản xuất, sinh hoạt.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, nhất là các địa phương ĐBSCL, khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên: Tổ chức theo dõi diễn biến thời tiết, thông tin dự báo khí tượng thủy văn, hạn hán, xâm nhập mặn; xác định mức độ ảnh hưởng đến từng địa bàn để chủ động triển khai các biện pháp ứng phó cụ thể theo chỉ đạo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và phù hợp với tình hình thực tế tại địa phương, trong đó hướng dẫn người dân chủ động dự trữ nước ngọt, sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả; ưu tiên bảo đảm cấp nước sinh hoạt cho người dân, các cơ sở y tế, giáo dục và các nhu cầu thiết yếu khác, kiên quyết không để người dân thiếu nước sinh hoạt.

Các Bộ, ngành khác theo chức năng quản lý nhà nước được giao chủ động chỉ đạo, phối hợp, hỗ trợ địa phương ứng phó, khắc phục hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, bảo đảm đời sống người dân…/.

Nguồn: Dự báo diễn biến xâm nhập mặn vùng Đồng bằng sông Cửu Long năm 2025