Trên địa bàn tỉnh Hải Dương hiện có 606 bãi chôn lấp với tổng khối lượng chất thải đã chôn lấp khoảng 2,6 triệu tấn. Có 384 bãi chôn lấp đang hoạt động, 222 bãi đã dừng hoạt động. Đối với các bãi chôn lấp đang hoạt động hiện có 78 bãi tỷ lệ lấp đầy dưới 50%, 177 bãi có tỷ lệ lấp đầy từ 50-70% còn khả năng tiếp nhận rác thải, còn lại 129 bãi tỷ lệ lấp đầy trên 70%.

Toàn tỉnh phát sinh khoảng 1.297 tấn chất thải rắn/ngày đêm. Khoảng 675 tấn (chiếm 52%) vẫn đang được chôn lấp tại các bãi rác. Điều này dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường, tốn kém trong xử lý, thậm chí là việc đốt rác diễn ra ở nhiều bãi chôn lấp khiến người dân bức xúc.

Huyện Nam Sách là địa phương đầu tiên trong tỉnh Hải Dương có 100% số hộ thực hiện phân loại rác tại nguồn. Theo Luật Bảo vệ môi trường, từ ngày 1/1/2025, 100% số gia đình trong cả nước sẽ phải thực hiện phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn.

Trong khi nhiều địa phương trong tỉnh mới bắt tay vào làm và gặp khó thì việc phân loại, xử lý rác hữu cơ ở huyện Nam Sách đã dần đi vào nền nếp sau 3 năm quyết liệt triển khai. Ở các xã trong huyện Nam Sách, rác hữu cơ được phân loại, xử lý nhiều tại gia đình. Lượng rác hữu cơ phải thu gom, ủ tập trung khá ít.

Tại xã Hợp Tiến, rác vô cơ được thu gom 2 lần 1 tuần vào thứ 2 và thứ 6. Lượng rác hữu cơ thu gom chỉ khoảng 1 - 2 tấn, do người dân chủ yếu xử lý ngay tại nhà. Các hộ có ao, chăn nuôi gia súc, gia cầm thường tận dụng thực phẩm, nông sản dư thừa làm thức ăn chăn nuôi. Các hộ có vườn, ruộng trồng cây cảnh, cây rau màu thì ủ rác lấy nước tưới, mùn làm phân. Có hộ ủ trong thùng, có hộ ủ ngay tại hố trong vườn nhà.

Cũng như nhiều xã khác trong huyện, Hội Phụ nữ xã Hợp Tiến có chi hội tự làm được men vi sinh IMO cung cấp cho phụ nữ về ủ tại gia đình và còn bán gây quỹ từ thiện. Một mẻ men được ủ từ sữa chua, chuối, đường, men rượu, men vi sinh. Hội viên phụ nữ dùng men này để ủ rác hữu cơ tại nhà. Nhờ vậy, lượng rác hữu cơ phát sinh phải vận chuyển đi xử lý tập trung ở bể ủ không có nhiều. Đại diện Hội Phụ nữ xã Hợp Tiến cho biết, việc ủ men vi sinh tại nhà cho hiệu quả rõ trong xử lý rác hữu cơ ngay tại gia đình, nhất là với các hộ có nhu cầu chăm bón cây cảnh, rau màu.

Người dân huyện Nam Sách (tỉnh Hải Dương) ủ rác hữu cơ.

Tới đây, Hội Phụ nữ xã sẽ tiếp tục nhân rộng mô hình này để đẩy mạnh xử lý rác hữu cơ tại nguồn. Đây cũng là cách làm của nhiều xã trong huyện Nam Sách khi thực hiện phân loại rác tại nguồn và giải bài toán khó trong xử lý rác hữu cơ. Sau một thời gian thực hiện, rác hữu cơ ủ xong thành mùn rất khô, tơi xốp, không có mùi khó chịu. Toàn huyện hiện có 44 vị trí với 120 ngăn ủ rác hữu cơ. Tại nhiều xã, người dân lấy về bón cho những cánh đồng trồng chuối, bưởi, hoa mẫu đơn, cây bóng mát, cho hiệu quả cao.

Việc phân loại rác thải tại nguồn cũng là cách làm hiệu quả để gỡ khó cho việc bảo vệ môi trường đô thị. Cụ thể, rác hữu cơ ở thị trấn Nam Sách sau khi thu gom sẽ được chuyển về ô ủ tập trung, ủ với men vi sinh. Nếu như rác hữu cơ ở các xã không nhiều thì ở thị trấn Nam Sách, việc xử lý rác hữu cơ là bài toán khó giải vì ở đây mật độ dân số đông lại có nhiều chợ, trường học, hàng quán...Lúc mới triển khai, người dân phản ánh rất nhiều khó khăn từ khâu phân loại do diện tích nhỏ, không có không gian rộng thoáng, dễ phát sinh mùi.

Một số người dân không có diện tích trồng cây nên không có nhu cầu ủ rác lấy phân bón. Việc phân loại rác hữu cơ ở các khu chợ cũng gặp khó do các tiểu thương chủ yếu đựng trong túi ni lông, phân loại không triệt để. Giải quyết khó khăn này, hiện nay rác hữu cơ ở thị trấn Nam Sách được hợp tác xã vệ sinh môi trường thu gom hằng ngày. Sau khi được thu gom sẽ chuyển rác hữu cơ đến một ô ủ ở khu vực xa dân cư, ủ với men vi sinh đến khi thành mùn sẽ được chuyển tới vị trí khác.

Người dân có nhu cầu sẽ đến lấy mùn này về bón cho cây trồng. Cách làm này rất hiệu quả. Rác mới thu gom và rác đã phân hủy một thời gian phải để riêng biệt ở các ngăn ủ khác nhau. Đại diện Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Nam Sách cho biết, ở thị trấn Nam Sách, hiện thu gom rác hằng ngày nên lượng rác lớn mà người dân không có nơi chứa, ủ rác hữu cơ. Việc xử lý rác hữu cơ sau một thời gian thực hiện đã thành thạo, hiệu quả và không phát sinh mùi nặng. Khu vực ủ rác hữu cơ tại đây là một khu vực rộng được quy hoạch riêng biệt, đổ bê tông rộng hàng trăm mét vuông, có nhiều ngăn ủ rác hữu cơ song không có mùi nặng.

Việc thu gom rác thải tại huyện Nam Sách được thực hiện thường xuyên. (Ảnh minh hoạ).

Từ kinh nghiệm xử lý rác hữu cơ ở huyện Nam Sách cho thấy, các ô ủ phải có nhiều ngăn, không được để cũ mới lẫn lộn. Rác đã phân hủy phải để riêng, không để thêm rác mới vận chuyển vào. Đồng thời, phải che đậy bằng bạt, đảo xới liên tục và thường xuyên bổ sung men vi sinh để rác phân hủy khô ráo, tơi xốp, không chảy nước.

Để bảo vệ môi trường, hướng tới xây dựng tỉnh Hải Dương xanh, sạch, Sở Tài nguyên và Môi trường Hải Dương kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ngành liên quan lập phương án đóng cửa, xử lý các bãi chôn lấp đã dừng hoạt động trên địa bàn quản lý. Trong đó, tập trung lập dự án xử lý ngay các bãi chôn lấp nằm trong quy hoạch các khu, cụm công nghiệp, khu đô thị, đường giao thông và các công trình xây dựng khác.

Hướng dẫn UBND cấp xã hoặc chủ đầu tư (hoặc cơ sở quản lý) bãi chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt thực hiện đóng cửa bãi chôn lấp theo hướng dẫn tại điều 32 Thông tư số 02/2022/TT-BTNMT ngày 10/1/2022 của Bộ Tài nguyên và Môi trường và báo cáo UBND tỉnh để xem xét, bố trí nguồn lực, kinh phí cho việc xử lý, cải tạo môi trường bãi chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt. Để giảm lượng rác thải ra môi trường và quá tải xử lý, toàn tỉnh Hải Dương đang triển khai thực hiện thí điểm mô hình phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn, ủ rác thải hữu cơ tập trung theo Đề án "Xử lý chất thải rắn trên địa bàn tỉnh Hải Dương giai đoạn 2021 -2025, định hướng đến năm 2030".

Đề án được triển khai tại huyện Nam Sách (tất cả xã, thị trấn) với 39.581 hộ, 2 xã (xã Thanh Hải, huyện Thanh Hà; xã Cẩm Văn, huyện Cẩm Giàng) với 5.590 hộ, huyện Bình Giang có 2 xã (Vĩnh Hồng và Hùng Thắng) với 6.029 hộ và trên địa bàn tỉnh có 70.000 hộ tham gia phân loại, ủ mùn rác hữu cơ, mới đạt 13,3% tổng số hộ, sau khi phân loại, ủ mùn, lượng rác thải phải chuyển về nhà máy xử lý giảm 50%.

Từ kết quả đạt được, tỉnh Hải Dương đang phấn đấu đạt được mục tiêu 100% số hộ phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn, thì lượng rác vô cơ phải xử lý sẽ còn rất ít. Khi đó, các bãi chôn lấp rác tập trung sẽ không cần phải tồn tại, tình trạng ô nhiễm môi trường cũng giảm đáng kể. Để thực hiện mục tiêu trên, huyện Nam Sách nói riêng và tỉnh Hải Dương nói chung sẽ tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền, vận động nhằm huy động các nguồn lực xã hội cho công tác phân loại rác thải.

Để việc phân loại rác tại nguồn có hiệu quả, Hải Dương sẽ triển khai đồng bộ từ việc phân loại, vận chuyển và xử lý. Việc phân loại và xử lý riêng chất thải thực phẩm tiến tới có đầu ra cho sản phẩm phân hữu cơ…/.

Nguồn: Hải Dương: Đẩy mạnh phân loại rác tại nguồn