Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên. (Ảnh TL)

Khi UNESCO vinh danh Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, niềm tự hào ấy cũng là lời nhắc về trách nhiệm gìn giữ và trao truyền. Từ nhận thức đó, HĐND tỉnh Đắk Lắk đã ban hành nhiều nghị quyết chuyên đề, coi văn hóa là nền tảng phát triển, là “mạch nguồn” khơi thông chính sách, ngân sách và sáng kiến cộng đồng.

Theo thống kê của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk, đến năm 2024, toàn tỉnh có 481 đội, nhóm văn hóa - văn nghệ đang hoạt động tại các thôn, buôn. Đến năm 2025, địa phương đã thành lập thêm 70 câu lạc bộ văn hóa có quy chế và kế hoạch hoạt động rõ ràng, từng bước đưa nghị quyết đi sâu vào đời sống thực chất. Nhờ vậy, văn hóa không chỉ hiện diện trong hội trường hay trên nghị quyết giấy, mà đã trở thành hơi thở trong từng buôn làng, trong tiếng chiêng, tiếng hát.

Nhóm làm phim “Buôn vui lắm” Check-in tại nhà dài của người Ê Đê

Điều đáng mừng là, tinh thần ấy không chỉ lan tỏa ở không gian sinh hoạt cộng đồng, mà còn được người trẻ Tây Nguyên tiếp nối trong thời đại 4.0. Họ không chỉ gìn giữ văn hóa trong lễ hội mà còn biết đưa câu chuyện buôn làng lên không gian số.

Nhóm “Buôn vui lắm” của Đặng Lâm Y Binh ở huyện Lắk (cũ) là một minh chứng sống động. Từ tình yêu buôn làng, anh cùng nhóm bạn người Ê Đê, Mnông, Tày, Nùng chung tay biến công nghệ thành công cụ quảng bá văn hóa.

Các Clip của nhóm vừa hài hước, vừa chạm đến những thói quen lạc hậu trong đời sống như: Uống rượu bỏ nương, khai thác tận diệt cá, nhổ cả gốc cây thuốc… được đăng tải trên mạng xã hội, thu hút hàng triệu lượt xem.

Bằng tiếng cười thông minh, họ đã chuyển tải nghị quyết về bảo tồn văn hóa thành thông điệp gần gũi, dễ thấm. Những Video giới thiệu món ăn truyền thống từ lá mì, đọt măng, muối ớt xiêm cay nồng… trở thành cầu nối giữa ký ức ông bà và đời sống hôm nay.

Y Binh chia sẻ: “Văn hóa không phải là điều gì to tát. Nó là nếp sống, là câu chuyện của gia đình, của dòng họ, những điều giản dị. Mình chỉ mong mọi người khi xem chương trình sẽ vừa cười, vừa thấy tự hào và hiểu rằng: Văn hóa của mình thì chính mình phải giữ lấy”

Chị Lý Mai Ly Niê Kdam giới thiệu về cây đàn đuổi chim của người Ê Đê

Nếu Y Binh chọn tiếng cười, thì chị Lý Mai Ly Niê Kdam ở Buôn Ma Thuột lại chọn cách kể chuyện văn hóa bằng du lịch trải nghiệm. Homestay của chị nằm giữa cánh đồng lúa nước, mỗi mùa là một bức tranh: Xanh biếc mạ non, vàng óng mùa gặt.

Chị kể về văn minh lúa nước, lúa rẫy của người Tây Nguyên hôm qua và hôm nay qua những bài viết, hình ảnh trên mạng xã hội, khơi gợi niềm tự hào và thu hút du khách.

Chị còn phối hợp cùng Đoàn Ca múa dân tộc Đắk Lắk mở lớp dạy múa, nhạc cụ dân gian cho thanh thiếu niên, mỗi lớp học là một hạt mầm nghị quyết được gieo xuống tương lai.

Cũng với tinh thần ấy, Y Xim Ndu, chàng trai Mnông, sinh năm 1992 ở Lắk, đã từ bỏ công việc ổn định của một công chức để mở Tour du lịch sinh thái leo núi Cư Yang Lăk tại quê hương mình.

Trên những cung đường rừng, anh tổ chức cho du khách trồng cây, tìm thảo dược, nghe nghệ nhân thổi sáo bên thác nước. Anh cũng thực hiện Chương trình “Bom hạt giống” để mỗi chuyến đi rừng là một hành trình gieo mầm xanh và kết nối con người với thiên nhiên.

Dự án của Y Xim đoạt giải Nhì cuộc thi Khởi nghiệp tỉnh năm 2022, nhưng giá trị lớn nhất là cách anh biến nghị quyết về bảo tồn văn hóa, bảo vệ môi trường thành sinh kế bền vững. Người dân nay có thêm việc làm: Dẫn đường, nấu ăn, chăm cây non, cùng nhau giữ rừng và giữ văn hóa.

Y Xim Ndu (người thứ ba từ trái qua) tay cầm dao đưa du khách đi rẫy

Mới đây, chương trình truyền hình thực tế “Gia đình Haha” ghi hình tại buôn làng của Y Xim, tạo hiệu ứng mạnh mẽ với hơn 3 triệu lượt xem trên sóng truyền hình quốc gia VTV. Tiếng chiêng, tiếng cười và câu chuyện mộc mạc của bà con đã chứng minh rằng, nghị quyết chỉ thực sự “sống” khi gắn liền với sinh kế và niềm tự hào địa phương.

Rõ ràng, từ hội trường đến buôn làng, từ văn bản đến hành động, nghị quyết của HĐND tỉnh Đắk Lắk đã được “dịch” ra bằng nhiều ngôn ngữ: Video mạng xã hội, Tour du lịch cộng đồng, lớp truyền dạy cồng chiêng và nhạc cụ dân gian. Người dân không còn xem bảo tồn văn hóa là “việc của Nhà nước”, mà coi đó là phần tất yếu trong đời sống.

Và chính từ những hành động nhỏ ấy, nghị quyết đã thật sự đã đi vào đời sống, như tiếng chiêng ngân dài giữa đại ngàn, hòa cùng tiếng suối, tiếng cười và nhịp mùa no ấm. Một nghị quyết không chỉ vang trong hội trường, mà còn vang trong lòng người, giữa các khu du lịch, các buôn làng dưới chân núi và những cánh rừng xanh thẳm đang đổi thay từng ngày./.

Nguồn:Khai mở sinh kế bền vững từ văn hóa Tây Nguyên