Lào Cai là tỉnh miền núi thuộc khu vực Tây Bắc Bộ. Trên địa bàn tỉnh Lào Cai có hệ thống sông suối tương đối nhiều với tổng số 17 sông, suối liên tỉnh và 62 sông, suối nội tỉnh. Các sông, suối chính trên địa bàn tỉnh gồm sông Hồng, sông Chảy, suối Sin Quyền, Ngòi Đum, Nậm Thi, Ngòi Bo, suối Nhù...

Với nguồn tài nguyên nước dồi dào phục vụ phát triển các hoạt động sản xuất nông nghiệp, công nghiệp và năng lượng tái tạo. Do vậy, trên địa bàn tỉnh Lào Cai hiện nay có 70 dự án thủy điện vừa và nhỏ đã hoàn thành phát điện, với tổng công suất trên 1.109 MW; 107 hồ chứa thủy lợi vừa và lớn cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp và một số công trình khai thác sử dụng nước mặt, nước dưới đất phục vụ sản xuất, kinh doanh. Thu ngân sách từ lĩnh vực tài nguyên nước trên địa bàn tỉnh năm 2022 đạt 782,4 tỷ đồng.

Tỉnh Lào Cai cũng có tiềm năng nước dưới đất khá phong phú, tổng trữ lượng có thể khai thác nước dưới đất toàn tỉnh là 630,18 triệu m3/năm, lượng nước dưới đất hoàn toàn đáp ứng được nhu cầu khai thác sử dụng cho sinh hoạt, công nghiệp và du lịch trên địa bàn tỉnh giai đoạn hiện tại và tương lai. Do đặc điểm địa hình tỉnh Lào Cai bị phân cắt mạnh nên việc phân bổ nguồn nước chênh lệch nhau rất lớn giữa các vùng trong tỉnh. lượng mưa phân bố không đều theo thời gian, mùa mưa (từ tháng 5 - tháng 10 chiếm khoảng từ 75% - 85% tổng lượng mưa cả năm; mùa khô chỉ chiếm 15% - 25% năm; 2 tháng có lượng mưa nhỏ nhất trong năm là tháng 1 và tháng 2).

Bên cạnh đó, thách thức lớn nhất của Lào Cai trong công tác bảo vệ an ninh nguồn nước sông Hồng và sông Chảy là không có (hoặc rất ít) thông tin về chế độ khai thác, diễn biến chất lượng nguồn nước thượng lưu cũng như các hoạt động khác có nguy cơ tác động, ảnh hưởng đến chất lượng, trữ lượng của hai nguồn nước này, dẫn đến việc xử lý không kịp thời để thông tin cho chính quyền, nhân dân phía hạ lưu.

Kiểm soát chất lượng nguồn nước, ngăn ngừa nguy cơ ô nhiễm là nhiệm vụ quan trọng được địa phương này đẩy mạnh triển khai.

Lào Cai là tỉnh có nhiều khu công nghiệp (KCN), bên cạnh những đóng góp tích cực thì các nhà máy tại các KCN cũng gây ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nước. Nhằm giảm thiểu nguy cơ xảy ra sự cố làm ảnh hưởng đến môi trường, suy giảm chất lượng nguồn nước, UBND tỉnh Lào Cai đã chỉ đạo các sở, ngành liên quan, chính quyền địa phương, các cơ sở sản xuất trong KCN, đặc biệt là KCN Tằng Loỏng triển khai thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ. Trong đó, yêu cầu các doanh nghiệp khắc phục tồn tại trong việc chấp hành các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường liên quan đến nước, đầu tư, nâng cấp cải tạo các công trình bảo vệ môi trường.

Tỉnh đã chỉ đạo tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường liên quan đến nước. Đồng thời, để giảm thiểu nguy cơ gây ô nhiễm môi trường ảnh hưởng đến nguồn nước, tại KCN Tằng Loỏng, tỉnh Lào Cai đã đầu tư 2 nhà máy xử lý nước thải tập trung với công suất 3.000 m3/ngày đêm và công suất 2.000 m3/ngày để thu gom, xử lý toàn bộ nước mặt chảy tràn trong KCN trước khi thải ra ngoài môi trường nhằm đảm bảo các quy chuẩn. Ngoài ra, tỉnh cũng tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành quy định pháp luật về bảo vệ môi trường tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh nhằm phát hiện kịp thời những tồn tại, hạn chế, từ đó yêu cầu doanh nghiệp phải có biện pháp khắc phục.

Đối với các nguồn ô nhiễm khác từ các hoạt động sinh hoạt dân cư, Lào Cai đã tăng cường công tác tuyên truyền để bảo vệ nguồn nước như: Tuyên truyền người dân không chăn thả gia súc, đổ rác gần nguồn nước, không phóng uế bậy, không thải hóa chất trực tiếp vào nguồn nước, không dùng phân tươi làm phân bón; sử dụng thuốc trừ sâu đúng hướng dẫn. Cần hạn chế sử dụng các hóa chất gây ô nhiễm môi trường, đặc biệt là môi trường nước.

Để đảm bảo an ninh nguồn nước phục vụ phát triển kinh tế, xã hội và giảm thiểu các tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu (BĐKH), Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lào Cai đã tham mưu UBND tỉnh Lào Cai ban hành Kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH trên địa bàn tỉnh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Kế hoạch điều tra cơ bản tài nguyên nước trên địa bàn tỉnh đến năm 2030; Danh mục nguồn nước nội tỉnh, danh mục hồ, ao, đầm không được san lấp; Danh mục các nguồn nước phải lập hành lang bảo vệ; Danh mục vùng hạn chế khai thác nước dưới đất trên địa bàn tỉnh;...

Đảm bảo chất lượng nguồn nước góp phần quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội trên địa bàn tỉnh.

Những năm qua, Lào Cai đã đầu tư hệ thống mạng lưới quan trắc, giám sát đối với các nguồn nước chính có vai trò quan trọng phục vụ mục đích phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương, đồng thời kiểm soát chặt chẽ các hoạt động khai thác, sử dụng nước; các hoạt động xả thải của các cơ sở sản xuất, kinh doanh có nguy cơ gây ô nhiễm nguồn nước…Để phục vụ theo dõi hiện trạng nguồn nước trên địa bàn tỉnh, theo nội dung nhiệm vụ tại Đề án số 10-ĐA/TU về tăng cường quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2015 - 2020 của Tỉnh ủy, Sở Tài nguyên và Môi trường đã đầu tư xây dựng và vận hành 6 trạm quan trắc tài nguyên nước tự động liên tục, dự kiến trong giai đoạn 2020 - 2025 đầu tư xây dựng thêm 4 trạm.

Về hoạt động xả thải, UBND tỉnh đã cấp 74 giấy phép xả nước thải vào nguồn nước. Trong quá trình thẩm định các hồ sơ, cơ quan thẩm định luôn xem xét, đánh giá kỹ các yếu tố và khả năng ảnh hưởng của công trình khai thác, xả nước thải đối với tài nguyên nước mặt, nước dưới đất của khu vực. Đối với các nguồn nước nội tỉnh, chưa được đầu tư đủ hệ thống quan trắc, giám sát, đánh giá trữ lượng, chất lượng và diễn biến của nguồn nước (hiện nay Lào Cai mới được đầu tư 3 trạm quan trắc nước mặt và 3 trạm quan trắc nước dưới đất). Hệ thống quan trắc cần được nâng cấp và đầu tư nhiều hơn nhưng hiện nay còn thiếu nguồn lực để bố trí.

Vấn đề an ninh nguồn nước đối với nguồn nước liên quốc gia (sông Hồng, sông Chảy) có vai trò rất lớn phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Lào Cai và các tỉnh hạ du sông Hồng. Nhận thức được vấn đề này, Lào Cai đã chủ động đề xuất các bộ, ngành và Chính phủ thành lập Ủy ban sông Hồng để tăng cường trao đổi thông tin về nguồn nước và phối hợp khai thác nguồn nước sông Hồng hợp lý, đảm bảo lợi ích của 2 quốc gia. Tỉnh Lào Cai cũng chủ động đưa nội dung này vào trao đổi, đề xuất hợp tác với tỉnh Vân Nam (Trung Quốc). Sở Tài nguyên và Môi trường thường xuyên theo dõi diễn biến chất lượng, lưu lượng nước sông Hồng. Khi xảy ra các hiện tượng bất thường chủ động báo cáo Bộ Tài nguyên và Môi trường cùng các tỉnh hạ du sông Hồng.

Thời gian tới, Sở Tài nguyên và Môi trường Lào Cai đã chủ động phối hợp với các đơn vị liên quan hướng dẫn đơn vị cấp nước sinh hoạt nông thôn lập hồ sơ đề nghị cấp giấy phép thăm dò, khai thác sử dụng tài nguyên nước theo đúng quy định; hướng dẫn xây dựng và đề xuất phạm vi vùng bảo hộ vệ sinh khu vực lấy nước sinh hoạt đối với các công trình cấp nước sạch nông thôn trên địa bàn. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về tài nguyên nước đến các tổ chức, cá nhân có hoạt động khai thác, sử dụng nước mặt, nước dưới đất, xả nước thải vào nguồn nước.

Nguồn:Kiểm soát ô nhiễm, nâng cao chất lượng nguồn nước