Dư nợ margin tại các công ty chứng khoán cao kỷ lục

Theo thống kê, tính đến cuối quý 2/2025, dư nợ cho vay tại các công ty chứng khoán ước tính vào khoảng 300.000 tỷ đồng (~11,5 tỷ USD), tăng 20.000 tỷ so với cuối quý 1 và là mức cao kỷ lục từ trước đến nay. Trong đó, dư nợ margin ước tính khoảng 292.000 tỷ đồng, tăng 19 .000 tỷ so với cuối quý 1 và cũng là con số cao nhất trong lịch sử chứng khoán Việt Nam .

Tại cùng thời điểm cuối quý 2/2025, tổng vốn chủ sở hữu nhóm CTCK vào khoảng 287.000 tỷ đồng, tăng 12.000 tỷ so với cuối quý 1. Tỷ lệ Margin/VCSH tại ngày 30/6 theo đó tăng mạnh vượt 100%, cao nhất trong vòng 13 quý, kể từ quý 2/2022. Dù vậy, con số này vẫn còn thấp hơn khá nhiều so với giai đoạn VN-Index trên đỉnh 1.500 điểm hồi cuối 2021 đến đầu 2022 (trên 120%).

Cho vay ký quỹ là một trong những hoạt động kinh doanh cốt lõi tại các công ty chứng khoán. Các đơn vị này sẽ cho nhà đầu tư vay tiền để mua chứng khoán, tài sản đảm bảo là cổ phiếu được mua, đổi lại họ sẽ thu được tiền lãi. Theo quy định, CTCK không được cho vay ký quỹ vượt quá 200% vốn chủ sở hữu tại cùng thời điểm. Với tỷ lệ Margin/VCSH tại ngày cuối năm 2024, các công ty chứng khoán ước tính còn khoảng 282.000 tỷ đồng có thể cho nhà đầu tư vay ký quỹ trong thời gian tới .

Nhiều công ty chứng khoán cũng đang ưu tiên phát triển mảng cho vay ký quỹ, thay vì mảng môi giới. Theo số liệu của chứng khoán An Bình (ABS), lãi từ mảng cho vay ký quỹ toàn ngành năm 2024 đạt 23.703 tỷ đồng, tăng 43% so với năm trước, chiếm 43% tổng thu nhập từ hoạt động kinh doanh. Trong khi đó, mảng môi giới chỉ đem về 14.081 doanh thu, thấp hơn mảng cho vay. Nhiều công ty như TCBS, Pinetree, DNSE... triển khai chiến lược miễn phí giao dịch để thu hút khách hàng.

Dư nợ margin tăng nhưng không đi kèm với đà tăng thị trường

Trong bối cảnh thị trường chứng khoán quý vừa qua dao động đi ngang trong biên độ hẹp, thanh khoản không cải thiện và tâm lý nhà đầu tư cá nhân suy giảm, việc dư nợ vay margin bất ngờ tăng mạnh đã gây nhiều bất ngờ. Cụ thể, dù thanh khoản trung bình mỗi phiên không tăng so với quý trước và số dư tiền gửi của nhà đầu tư tại các công ty chứng khoán giảm gần 10%, xuống còn khoảng 94.000 tỷ đồng, dư nợ margin vẫn tăng thêm hơn 22.000 tỷ đồng.

Số liệu từ các công ty chứng khoán lớn cũng cho thấy lượng nhà đầu tư cá nhân trong nước không tăng, thậm chí giảm, cho thấy dòng tiền margin lần này không đến từ nhà đầu tư cá nhân như thường lệ. Theo phân tích của FiinGroup, dù nhà đầu tư cá nhân mua ròng khoảng 40.000 tỷ đồng trên sàn HoSE, con số này vẫn không đủ để hấp thụ phần tăng của margin. Ông Nguyễn Quang Thuân – Chủ tịch FiinGroup – nhận định phần lớn mức tăng margin đến từ các giao dịch thỏa thuận lô lớn giữa cổ đông nội bộ hoặc cổ đông lớn, trong đó có cả việc một số nhà đầu tư nước ngoài bán ra.

Thị trường chứng khoán Việt Nam thời gian qua còn chịu áp lực bán ròng mạnh mẽ từ khối ngoại, với tổng giá trị bán ròng trên HoSE gần 65.000 tỷ đồng trong hơn một năm qua, riêng từ đầu năm đến giữa tháng 7 là 46.000 tỷ đồng. Để hấp thụ lượng bán này, ngoài lực cầu từ nhà đầu tư cá nhân, một phần được cho là đến từ các ông chủ doanh nghiệp, nhiều khả năng sử dụng margin để mua lại cổ phiếu. Điều này giải thích vì sao dư nợ margin tăng nhưng lại tập trung ở nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn, thay vì cổ phiếu đầu cơ như trước.

Dù mức margin hiện tại cao kỷ lục, chuyên gia cho rằng rủi ro hệ thống không lớn do bản chất sử dụng margin lần này mang tính chất chiến lược hơn là đầu cơ. Thực tế, áp lực bán từ khối ngoại đang giảm mạnh – trong tuần qua, khối ngoại chỉ bán ròng bình quân 150 tỷ đồng/phiên, giảm mạnh so với các tuần trước, thậm chí đã quay lại mua ròng gần 2.000 tỷ đồng trong một số phiên gần đây. Nguyên nhân chính khiến dòng vốn ngoại có thể quay lại là do tỷ giá hạ nhiệt và định giá VNIndex trở nên hấp dẫn so với các thị trường khác.

Rủi ro tiềm ẩn khi thị trường điều chỉnh

Chuyên gia của Chứng khoán ASEAN nhận định quy mô margin trên thị trường sẽ luôn tăng theo sự tham gia ngày càng lớn của nhà đầu tư, không liên quan đến điểm số của VN-Index. "Việc margin đạt kỷ lục không phải rủi ro tác động đến thị trường. Nếu thị trường điều chỉnh, phần lớn nguyên nhân do yếu tố kỹ thuật khi VN-Index đã tăng một thời gian", ông Tâm nói,

Vì vậy, các công ty chứng khoán sẽ tiếp tục mở rộng hoạt động cho vay ký quỹ theo sự đi lên của thị trường cũng như sự tăng trưởng về quy mô vốn của chính các đơn vị này.

Theo tổng hợp từ BCTC đã công bố của các CTCK, trong quý 2/2025, 25 công ty có dư nợ cho vay ký quỹ ở mức hơn 1.000 tỷ đồng. Trong đó, TCBS là đơn vị cho vay nhiều nhất, ở mức hơn 33.192 tỷ đồng. SSI là công ty có dư nợ lớn thứ hai với hơn 32.820 tỷ đồng.

Các CTCK dẫn đầu về VCSH như SSI, TCBS, VNDirect, VPBankS,… đều còn khá nhiều room cho vay. Ngược lại, tỷ lệ Margin/VCSH tại một số CTCK như HSC, Mirae Asset, MBS, KIS VN hay KAFI đang gần ngưỡng tối đa , chủ yếu do tốc độ tăng vốn và lợi nhuận giữ lại chưa theo kịp với nhu cầu margin của khách hàng.

Tuy nhiên, cũng cần tính đến việc sử dụng margin ở quy mô lớn khiến thị trường chứng khoán dễ rơi vào trạng thái mất kiểm soát nếu xuất hiện điều chỉnh mạnh. Lịch sử đã cho thấy các nhịp giảm sâu thường bắt đầu từ những pha call margin hàng loạt do nhà đầu tư không kịp bổ sung tài sản đảm bảo.

Theo nhận định của ông Nghiêm Sỹ Tiến – Chuyên viên chiến lược đầu tư, Chứng khoán KBSV, thanh khoản bùng nổ như tuần qua chắc chắn có sự góp sức không nhỏ của dòng vốn đòn bẩy. Qua tiếp xúc và quan sát các dữ liệu trên thị trường, tôi nhận thấy mức độ sử dụng margin của nhà đầu tư hiện đang ở mức rất cao, có lẽ là cao nhất kể từ đầu năm đến nay. Tâm lý hưng phấn và “sợ bỏ lỡ cơ hội” (FOMO) khi chỉ số liên tục bứt phá đang thúc đẩy nhà đầu tư mạnh dạn hơn trong việc vay vốn để tối đa hóa lợi nhuận. Đây vừa là nhiên liệu quan trọng giúp thị trường đi lên, nhưng cũng là “con dao hai lưỡi” tiềm ẩn rủi ro. Bất kỳ một cú đảo chiều đột ngột nào cũng có thể kích hoạt làn sóng “call margin”, gây ra một đợt sụt giảm mạnh và nhanh chóng.

Trong bối cảnh hiện tại, việc kiểm soát dòng tiền và hạn chế sử dụng margin quá mức là điều cần thiết để duy trì sự ổn định cho thị trường. Các cơ quan quản lý cũng nên tiếp tục theo sát diễn biến thị trường để kịp thời đưa ra cảnh báo hoặc điều chỉnh chính sách kỹ thuật nếu cần.

Về phía nhà đầu tư, việc chủ động hạ tỷ lệ đòn bẩy, cơ cấu danh mục theo hướng cân bằng giữa cổ phiếu phòng thủ và tăng trưởng sẽ giúp giảm rủi ro khi thị trường đảo chiều.

Bà Lê Diệu Linh - Giám đốc Khách hàng cá nhân, Chứng khoán Rồng Việt đưa ra lưu ý nếu nhận thấy những tín hiệu sau đây thì cần phải thoát khỏi thị trường trong ngắn hạn. Đó là thanh khoản suy giảm khi giá tăng cho thấy lực cầu yếu dần, người mua bắt đầu e ngại và dễ đảo chiều. Nhóm cổ phiếu như chứng khoán, thép, bất động sản… nếu bị bán tháo đồng loạt sau chuỗi tăng nóng, đó là dấu hiệu “xả margin”, cần cẩn trọng. Đặc biệt cần theo sát giao dịch của khối ngoại và các quỹ ETF dừng giải ngân hoặc bất ngờ quay đầu bán ròng mạnh trong vài phiên liên tiếp, đó có thể là dấu hiệu điều chỉnh sâu đang tới.

Lời khuyên cho các nhà đầu tư là cần phải hành động dựa trên kế hoạch, không phải cảm xúc. Khi tham gia đầu tư cần xác định thị trường chứng khoán là thị trường biến động, hãy đảm bảo rằng mỗi quyết định đầu tư đều được xây dựng trước kịch bản về điểm mua, điểm bán, cắt lỗ, chốt lời. Nếu đã có kế hoạch, đừng thay đổi nó chỉ vì vài phiên biến động. Nhà đầu tư giành được thắng lợi khi tập trung vào phân tích giá trị thực của doanh nghiệp nhằm né tránh FOMO. Giá cổ phiếu biến động mạnh chưa chắc phản ánh đúng giá trị doanh nghiệp. Trong mọi trường hợp nên quản trị rủi ro margin, không “all-in” ở vùng kháng cự mạnh như hiện tại.

Nguồn:Margin tăng cao - 'con dao hai lưỡi' của thị trường chứng khoán