Nguy cơ bị cấm xuất khẩu hải sản sang EU

Sáng 29/8, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang chủ trì Hội nghị thúc đẩy các giải pháp chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU).

Theo báo cáo của Bộ NN-PTNT, tình hình chống khai thác IUU sau hơn 6 năm bị cảnh báo “thẻ vàng” đã có những chuyển biến đáng kể trong công tác quản lý hoạt động khai thác thủy sản, chống khai thác IUU.

Qua kết quả làm việc trực tiếp với DG-MARE về các khuyến nghị của Đoàn kiểm tra Ủy ban châu Âu (EC) tại đợt thanh tra lần thứ 3, EC tiếp tục ghi nhận, đánh giá cao nỗ lực của Việt Nam trong chống khai thác IUU, một số nội dung đã triển khai giải pháp xử lý và có kết quả cập nhật, trao đổi kịp thời.

Tuy nhiên, sau đợt thanh tra lần thứ 3, kết quả thực hiện các khuyến nghị EC cũng như thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về IUU đến nay vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế chậm khắc phục trên thực tế tại địa phương.

Việc quản lý tàu cá vẫn còn nhiều bất cập (Ảnh: Xuân Ngọc).

Đến nay, chúng ta vẫn chưa hoàn thành việc đăng ký tàu cá, cấp Giấy phép khai thác thủy sản; cập nhật dữ liệu tàu cá vào cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase) chưa đầy đủ.

Trong khi đó, tình trạng tàu cá chưa đủ điều kiện vẫn tham gia hoạt động khai thác thủy sản tiếp tục diễn ra. Việc lắp đặt thiết bị VMS đạt gần 100%, nhưng tình trạng tàu cá ngắt kết nối VMS xảy ra phổ biến với số lượng lớn.

Tàu cá thường xuyên hoạt động sai vùng, vượt ranh giới trên biển phát hiện qua Hệ thống giám sát tàu cá nhưng việc xác minh, xử lý rất hạn chế khi tàu cập cảng; tình trạng tàu cá không cập cảng chỉ định theo quy định vẫn diễn ra thường xuyên; tỷ lệ giám sát sản lượng thủy sản qua cảng còn thấp...

Ước tính của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), nếu bị phạt "thẻ đỏ", Việt Nam sẽ bị cấm xuất khẩu hải sản khai thác sang thị trường EU với tổng giá trị khoảng gần 500 triệu USD/năm.

Đáng nói, khi bị “thẻ đỏ”, chúng ta không chỉ mất thị phần mà sẽ ảnh hưởng đến công ăn việc tại 60 nhà máy đang tham gia xuất khẩu vào thị trường EU cũng như những ngư dân làm ăn chân chính, đồng thời ảnh hưởng đến nỗ lực xây dựng nghề cá hiện đại của quốc gia.

Truy tố các vụ móc nối, khai thác hải sản bất hợp pháp

Ngoài EU, một số quốc gia khác như Mỹ, Nhật Bản cũng đã có những quy định tương tự về chống IUU. Nếu Việt Nam bị áp "thẻ đỏ" thì các quốc gia này cũng có thể áp dụng những biện pháp tương tự đối với mặt hàng hải sản xuất khẩu của Việt Nam, VASEP cho hay.

Để gỡ thẻ vàng IUU, Bộ NN-PTNT kiến nghị Phó Thủ tướng Chính Phủ Trần Lưu Quang chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương có liên quan thực hiện hàng loạt nhiệm vụ, giải pháp cấp bách và trọng tâm trong thời gian tới.

Tại hội nghị, các bộ ngành và địa phương cho rằng, cần có sự phối hợp chặt chẽ hơn nữa giữa các lực lượng chức năng, giữa các địa phương trong việc quản lý và ngăn chặn tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài; tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền; xử phạt nghiêm những hành vi vi phạm.

Ngoài ra, cần phải điều tra, xác minh, xử lý nghiêm, triệt để các tổ chức, cá nhân làm ăn phi pháp, hợp thức hóa hồ sơ, tiếp tay, dung túng cho hành vi IUU.

Phát biểu kết luận hội nghị, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang thẳng thắn nêu rõ việc EC cảnh báo "thẻ vàng" khiến uy tín của Việt Nam bị giảm sút nghiêm trọng, đồng thời chỉ rõ ngành thủy sản có thể phải đối mặt với nguy cơ tương tự "thẻ vàng" ở các thị trường khác ngoài EU.

Phó Thủ tướng giao Bộ NN-PTNT xây dựng kế hoạch trong đó nêu rõ những nhiệm vụ cần tập trung thực hiện từ nay đến khi Đoàn kiểm tra của EC đến làm việc; chuẩn bị chu đáo để đón đoàn kiểm tra của EC đạt kết quả tốt nhất, sớm gỡ được cảnh báo thẻ vàng của EC.

Bộ Quốc phòng chỉ đạo các lực lượng chức năng tăng cường tuần tra, kiểm soát, mục tiêu không để tàu cá nào bị bắt ở nước ngoài. Bộ Công an khẩn trương củng cố hồ sơ, đưa ra truy tố các vụ việc môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân Việt Nam đi khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài.

Đối với các địa phương, Phó Thủ tướng đánh giá sự quyết liệt chưa đồng đều, có những địa phương quản lý tốt tàu cá ra vào bến và nâng cao được tỷ lệ truy xuất nguồn gốc hải sản khai thác như Cà Mau, nhưng cũng còn những địa phương chưa quyết liệt trong việc xử lý các khuyến nghị của đoàn thanh tra EC.

Nguồn: Nếu Việt Nam bị 'thẻ đỏ' IUU, xuất khẩu hải sản hết đường sang EU