CAR của ngân hàng Việt vẫn “mong manh”

Theo Thông tư 14 của Ngân hàng Nhà nước, từ ngày 15/9, các ngân hàng buộc phải duy trì hệ số an toàn vốn tối thiểu (CAR) ở mức 8%. Đồng thời, lộ trình áp dụng bộ đệm bảo toàn vốn (CCB) cũng được siết chặt, từ mức 0,625% trong năm đầu tiên lên 2,5% sau bốn năm. Như vậy, chuẩn CAR hợp nhất – bao gồm cả CCB – sẽ nâng dần từ 8,625% lên 10,5%.

Trên thực tế, phần lớn các ngân hàng thương mại đã vượt ngưỡng này. Thống kê cho thấy, khoảng 90% ngân hàng hiện có CAR trên 10%, thậm chí một số ngân hàng thương mại cổ phần quy mô lớn đạt tới 15%. Tuy nhiên, không phải tất cả đều “khoẻ mạnh”. Trong kỳ công bố tháng 12/2024, hai ngân hàng chưa niêm yết là BaoViet Bank và PVcomBank chỉ đạt lần lượt 8,05% và 8,21% là mức sát ngưỡng tối thiểu, phản ánh sự mong manh trong năng lực vốn tự có.

Ông Nguyễn Quang Thuân, Chủ tịch FiinGroup, nhận định hệ số CAR của toàn ngành vẫn thấp so với chuẩn quốc tế. Ước tính đến cuối năm 2024, CAR bình quân chỉ đạt khoảng 12,5%. Nguyên nhân chủ yếu đến từ tốc độ tăng trưởng tín dụng cao, trong khi vốn tự có lại chưa kịp bổ sung tương ứng. Đáng chú ý, nhóm “Big4” ngân hàng quốc doanh (Vietcombank, VietinBank, BIDV, Agribank), vốn chiếm thị phần tín dụng lớn chỉ duy trì CAR khoảng 10,5%, thấp hơn mặt bằng chung của khối ngân hàng thương mại cổ phần (thường đạt trên 12%).

Khoảng cách càng trở nên rõ rệt khi so sánh với khu vực. Tại Singapore, Trung Quốc hay các ngân hàng ngoại đang hoạt động ở Việt Nam như ANZ, Shinhan Bank, hệ số CAR có thể lên tới 20–25%. Chênh lệch này phản ánh sự hạn chế về năng lực tài chính, đồng thời cho thấy yêu cầu tăng vốn là một “bài toán khó” với ngành ngân hàng Việt.

Chủ tịch FiinGroup cho rằng việc đưa CAR từ mức 12,5% hiện nay lên ngang bằng chuẩn 25% trong vòng ba năm tới gần như bất khả thi. Sức ép lớn nằm ở nhóm ngân hàng quốc doanh: Nhà nước vừa không muốn pha loãng tỷ lệ sở hữu, vừa khó có thể bổ sung vốn từ ngân sách. Vì thế, câu hỏi “tăng vốn bằng nguồn nào” vẫn chưa có lời giải thỏa đáng.

Cùng quan điểm, ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, lưu ý rằng nhiều ngân hàng ngoại tại Việt Nam duy trì CAR trên 20%, trong khi với lộ trình mới, các ngân hàng có vốn nhà nước chi phối chỉ vừa chạm ngưỡng 10,5%. Điều này tạo ra áp lực không nhỏ về cạnh tranh và rủi ro hệ thống, nhất là khi tín dụng tiếp tục tăng nhanh.

Thực tế, những năm gần đây, tăng trưởng tín dụng của Việt Nam luôn ở mức cao. Năm 2025, Ngân hàng Nhà nước dự báo tín dụng có thể tăng 18–20% – một mục tiêu không xa vời nếu nhìn lại con số 9,9% trong nửa đầu 2024, mức cao nhất kể từ 2012. Động lực chủ yếu vẫn đến từ các ngân hàng thương mại cổ phần, đặc biệt là nhóm chuyên cho vay doanh nghiệp. VPBank tăng trưởng tín dụng tới 18,7%, HDBank 15,3%, NamABank 14,7%, MSB 13,5%, SHB 12,9% và MB 12,3% trong nửa đầu năm 2024 – đều vượt trội so với bình quân ngành.

Để hỗ trợ, ngày 31/7, Ngân hàng Nhà nước đã nới hạn mức tín dụng cho những ngân hàng đã sử dụng trên 80% room được cấp, mở thêm dư địa cho các tháng cuối năm. Theo đánh giá của S&I Rating, mục tiêu tăng trưởng tín dụng 16% do Chính phủ đặt ra là khả thi, thậm chí toàn ngành có thể đạt 17–18% trong cả năm nếu nhu cầu vốn duy trì tích cực cùng đà phục hồi kinh tế. Thậm chí, một số ngân hàng thương mại cổ phần lớn như MB, VPBank, HDBank còn được dự báo sẽ tăng trưởng tín dụng vượt trội 25–30% trong năm 2025.

Nhưng tăng trưởng tín dụng càng mạnh thì áp lực vốn lại càng lớn. CAR không chỉ là “tấm đệm” an toàn vốn, mà còn là điều kiện tiên quyết để ngân hàng mở rộng cho vay bền vững. Khi tỷ lệ này vẫn còn thấp và tiến độ tăng vốn chậm, hệ thống ngân hàng Việt có nguy cơ “đuối sức” nếu phải đối mặt với cú sốc kinh tế hay rủi ro nợ xấu gia tăng.

Năm 2025, ngân hàng dự kiến tăng vốn hơn 33.000 tỷ đồng, vừa củng cố CAR theo chuẩn quốc tế, vừa mở rộng dư địa tăng trưởng tín dụng.

Cao điểm tăng vốn của ngành ngân hàng năm 2025

Năm 2025 được dự báo sẽ là thời điểm bùng nổ của làn sóng tăng vốn trong hệ thống ngân hàng Việt Nam. Trước nhu cầu mở rộng tín dụng để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế và củng cố nền tảng an toàn tài chính, nhiều nhà băng đã đồng loạt đẩy mạnh kế hoạch gia tăng vốn điều lệ. Đây không chỉ là yêu cầu cấp bách nhằm đáp ứng chuẩn mực an toàn vốn quốc tế, mà còn là bước đi chiến lược để nâng cao sức cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng.

Theo nhóm phân tích Công ty Chứng khoán MB, xu hướng cải thiện hệ số an toàn vốn (CAR) sẽ tiếp tục được duy trì trong thời gian tới. Các ngân hàng buộc phải chuẩn bị bộ đệm vững chắc để vừa đảm bảo khả năng chống chịu rủi ro, vừa có dư địa mở rộng tín dụng trong giai đoạn nền kinh tế đòi hỏi thêm nguồn vốn mới cho phục hồi và phát triển.

Bà Đỗ Hồng Vân, Trưởng phòng Phân tích dữ liệu, Khối dịch vụ thông tin tài chính của FiinGroup, nhận định năm 2025 có thể là cao điểm tăng vốn cổ phần trong toàn ngành, với tổng giá trị vốn bổ sung dự kiến vượt 33.000 tỷ đồng. Đây là con số kỷ lục, vượt qua các năm trước cả về quy mô lẫn tốc độ triển khai, phản ánh sức ép tuân thủ các chuẩn mực quốc tế như Basel III đang ngày càng hiện hữu.

Động lực chính của đợt tăng vốn mạnh mẽ này là yêu cầu củng cố năng lực tài chính và tuân thủ các chỉ số quan trọng như CAR, tỷ lệ cho vay trên tổng tiền gửi (LDR) hay hệ số vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn. Trong khi tín dụng tăng trưởng nhanh hơn tốc độ huy động, LDR toàn ngành đã lên tới 108,5%, tạo sức ép buộc các ngân hàng phải bổ sung vốn để cân đối thanh khoản và duy trì an toàn hệ thống.

PGS.TS. Nguyễn Hữu Huân, Giảng viên cao cấp Trường Đại học Kinh tế TP.HCM, phân tích rằng hệ số CAR phản ánh tỷ lệ giữa vốn tự có và tài sản có rủi ro. Để duy trì và cải thiện chỉ số này, ngân hàng chỉ có hai cách: tăng vốn tự có hoặc giảm quy mô tài sản rủi ro. Trong bối cảnh nhu cầu tín dụng của nền kinh tế còn rất lớn, việc cơ cấu lại danh mục tài sản chỉ mang tính hỗ trợ, còn tăng vốn vẫn là giải pháp trọng yếu và mang tính tất yếu để đảm bảo sự phát triển bền vững.

Thực tế ghi nhận trong nửa đầu năm 2025, vốn điều lệ của các ngân hàng không chỉ mở rộng về quy mô mà còn có sự thay đổi rõ nét về thứ hạng. Cuộc đua tăng vốn bước vào giai đoạn cao trào, thể hiện ở sự bứt tốc của nhiều ngân hàng lớn. Đây là xu hướng phản ánh cả nhu cầu nội tại lẫn tác động từ yêu cầu tuân thủ Basel III – bộ chuẩn mực khắt khe hơn về an toàn vốn và quản trị rủi ro.

Tính đến ngày 30 tháng 8 năm 2025, Vietcombank tiếp tục dẫn đầu hệ thống với vốn điều lệ đạt 83.557 tỷ đồng, tăng 49,5% so với cuối năm 2024. MB vươn lên vị trí thứ hai sau khi hoàn tất tăng vốn từ 61.023 tỷ đồng lên 81.000 tỷ đồng, vượt qua VPBank, hiện giữ mức 79.339 tỷ đồng.

Techcombank đứng ở vị trí thứ tư với 70.649 tỷ đồng, trong khi BIDV đạt 70.214 tỷ đồng, tăng gần 2% so với cuối năm ngoái. VietinBank giữ vị trí thứ sáu với 53.700 tỷ đồng, còn Agribank nâng vốn lên 51.600 tỷ đồng, tiếp tục củng cố năng lực tài chính. Danh sách mười ngân hàng có vốn điều lệ lớn nhất quý II năm 2025 còn có sự góp mặt của ACB, SHB, HDBank và LPBank.

Không chỉ dừng lại ở con số tuyệt đối, xu hướng tăng vốn còn phản ánh chiến lược dài hạn của từng ngân hàng. Với vốn điều lệ được nâng cao, các ngân hàng không chỉ đáp ứng yêu cầu về hệ số an toàn vốn mà còn gia tăng khả năng huy động vốn trên thị trường quốc tế, cải thiện mức xếp hạng tín nhiệm và mở rộng dư địa cho các hoạt động đầu tư, đặc biệt trong lĩnh vực chuyển đổi số và phát triển sản phẩm tài chính xanh.

Một điểm đáng chú ý khác là việc tăng vốn còn tạo ra sự phân hóa rõ nét giữa các nhóm ngân hàng. Những nhà băng có tiềm lực mạnh sẽ dễ dàng chiếm ưu thế trong cuộc đua thị phần, nhất là trong các mảng dịch vụ có hàm lượng công nghệ và vốn cao như ngân hàng số, tài trợ thương mại hay tín dụng xanh. Trong khi đó, các ngân hàng quy mô nhỏ hơn sẽ chịu sức ép lớn hơn trong việc tìm kiếm nguồn vốn bổ sung, buộc phải tính toán chiến lược hợp tác hoặc sáp nhập để duy trì khả năng cạnh tranh.

Nhìn về triển vọng, giới phân tích cho rằng dòng vốn hơn 33.000 tỷ đồng dự kiến bổ sung trong năm 2025 sẽ giúp hệ thống ngân hàng có thêm dư địa để duy trì tốc độ tăng trưởng tín dụng bứt phá, đồng thời nâng cao khả năng chống chịu trước các biến động kinh tế vĩ mô.

Đây cũng là nền tảng quan trọng để ngành ngân hàng từng bước hội nhập sâu hơn với chuẩn mực quốc tế, khẳng định vai trò trung gian tài chính chủ lực trong tiến trình phát triển kinh tế đất nước.

Nguồn: Ngân hàng nhận thêm 33.000 tỷ đồng, liệu CAR sẽ cải thiện mạnh?