Đây là công trình thủy lợi lớn, cụm đầu mối được xây dựng tại xã Nghĩa Lâm, huyện Nghĩa Đàn (Nghệ An), bao gồm: Một đập chính và một đập phụ có tổng chiều dài 1.130m; tràn xả lũ điều tiết bằng điện năng và hai tuyến cống lấy nước. Dung tích hồ chứa 51 triệu m3 nước, phục vụ tưới cho 5.600ha lúa, hoa màu, cây công nghiệp ở huyện Nghĩa Đàn, thị xã Thái Hòa và cấp nước sinh hoạt cho hàng ngàn hộ dân trong vùng hưởng lợi.

Hệ thống kênh gồm kênh Chính Giữa, kênh Chính Đông và kênh Chính Tây với tổng chiều dài hơn 200km. Hệ thống kênh được xây bằng bê tông cốt thép và có hàng trăm công trình khác như xi phông, cống lấy nước, tràn thoát lũ, cầu cống giao thông cơ giới và dân sinh.

Rác thải và xác động vật chất đầy dưới kênh Sông Sào. Ảnh: Hồ Quang

Những ngày đầu tháng 5, nắng miền Trung như đổ lửa và gió Lào thổi rát khô. Một tuyến kênh đang bị rác thải tấp đầy, mùi hôi thối bốc lên nồng nặc, ruồi nhặng ken đặc.

Anh Hồ Sang, kỹ sư thủy lợi là Phó Trạm trưởng Công ty Thủy lợi Phủ Quỳ cho biết: "Mỗi lần mở nước dẫn dòng là mỗi lần anh em vô cùng vất vả. Rác thải đủ các loại do dân thải xuống kênh đã làm tắc nghẽn các lưới chắn, nhiều lúc anh em phải ngụp lặn xuống kênh mới có thể kéo rác lên bờ được. Khổ nhất là xác chết động vật như gà, lợn, chó mèo... người dân cứ để vậy vứt bừa xuống kênh, còn các loại xác chết động vật lớn hơn thì họ cho vào bao bì rồi cũng tống cả xuống kênh, mỗi lần vớt chất thải này lên bờ là mùi hôi thối ô uế bốc lên, không thể nào thở được".

Anh Phan Hữu Đồng, Trạm trưởng kênh Đông bức xúc: "Trời nắng nóng như thiêu như đốt mà anh em đi vớt rác, vớt cả xác động vật chết thối tấp đầy kênh là giống như tra tấn cực hình. Nhưng mà vì nhiệm vụ, vì những cánh đồng lúa của nông dân đang ngày đêm khát nước nên chúng tôi không thể nề hà.

Tuyến kênh Đông lấy nước từ kênh Giữa ở đầu xã Nghĩa Bình (huyện Nghĩa Đàn) rồi xuôi đến xã Nghĩa Mỹ (thị xã Thái Hòa) chiều dài hơn cả chục cây số, đi qua nhiều làng mạc xóm thôn của xã Nghĩa Hội, Nghĩa Bình và thị trấn, thế nên chính quyền cũng không thể biết ai, ở đâu đã vứt rác thải và xác động vật xuống lòng kênh".

Anh Đồng nói, trước đây rác thải của dân cũng được thu gom, rồi xe của môi trường đến chở đi về nhà máy tiêu hủy, thế nhưng dân ở hai bên bờ kênh thì đêm đêm họ vẫn lén lút vứt rác xuống kênh. Bây giờ nhà máy xử lý chất thải của huyện đã đóng cửa, kể từ đầu năm 2023 đến nay vẫn chưa thấy hoạt động trở lại, vì thế người dân đổ rác ra khắp đường làng ngõ xóm và tống khứ bất cứ chất thải gì cùng xác động vật xuống lòng kênh.

Đến kênh Giữa, anh Mai Minh Hảo, Trạm trưởng cho biết: "Rác thải và xác chết vật nuôi do dân đổ xuống kênh thời gian này nhiều lắm, mỗi lần anh em đi vớt rác về là người và quần áo thối inh. Việc này anh em cũng đã trao đổi với chính quyền và các trưởng thôn, nhưng dân cứ làm lén lút, không có ai bắt được".

Ông Nguyễn Long An, Chủ tịch UBND xã Nghĩa Trung xác nhận: Tuyến kênh Sông Sào đi qua rất nhiều thôn xóm của xã. Mặc dù lãnh đạo xã cũng đã chỉ đạo các trưởng thôn phải luôn chú ý làm tốt công tác bảo vệ môi trường, nếu ai đổ rác xuống kênh sẽ bị xử lý. Nhưng nước kênh thì cứ chảy, còn dân thì thiếu ý thức nên cứ chờ đêm xuống là họ vứt rác xuống lòng kênh. Tai hại nhất là kể từ đầu năm 2023 đến nay, nhà máy xử lý chất thải của huyện đã đóng cửa, nên lãnh đạo xã cũng chỉ biết vận động người dân gom rồi tự hủy.

Chúng tôi đến gặp gỡ nhiều người dân ở các xã có dòng kênh đi qua, hỏi các bác cứ đổ rác xuống kênh là vi phạm Luật Bảo vệ môi trường, là làm khổ đội ngũ cán bộ công nhân luôn vét rác dẫn dòng trên kênh. Ông Nguyễn Văn L ở làng Lọ, xã Nghĩa Trung chia sẻ: Nhà máy xử lý chất thải của huyện đã đóng cửa rồi, do bí quá nên chúng tôi phải đổ rác xuống kênh.

Nguồn:Nghệ An: Báo động tình trạng ô nhiễm tại kênh Sông Sào