Nhân viên làm việc tại một công ty phần mềm trong Khu công nghệ cao, TP Thủ Đức, TP.HCM - Ảnh: Q.ĐỊNH

Đà tăng trưởng về doanh thu, lợi nhuận của ngành bị ảnh hưởng bởi kinh tế khó khăn nhưng với mức tăng hàng chục phần trăm cho toàn ngành, đây vẫn là điểm sáng.

Nhận diện ngành công nghệ số tỉ USD

Chia sẻ về việc đã đăng ký quyền tác giả với hàng chục sản phẩm công nghệ như số hóa văn bản tài liệu, thanh toán bằng giọng nói, tổng đài viên ảo..., ông Vũ Gia Luyện - chủ tịch hội đồng quản trị kiêm tổng giám đốc Công ty CP Giải pháp công nghệ thông tin quốc tế (Inter ITS) - cho biết vài năm gần đây doanh nghiệp (DN) đều duy trì tăng trưởng "năm sau gấp đôi năm trước", 2023 không ngoại lệ.

Ông Luyện tâm đắc với sản phẩm mà theo ông sẽ quan trọng với tiến trình chuyển đổi số quốc gia: Voice Brandname (hiển thị tên thương hiệu cuộc gọi).

DN của ông Luyện không phải cá biệt. 1Office - một trong 12 nền tảng số xuất sắc "make in Việt Nam" duy nhất đáp ứng toàn bộ nhu cầu chuyển đổi của DN nhỏ và vừa năm 2021 do Bộ Thông tin và Truyền thông vinh danh - cũng mang lại doanh thu rất tốt cho chính công ty sáng lập.

Ông Lê Việt Thắng, tổng giám đốc 1Office, cho hay nhiều năm qua, DN ghi nhận doanh thu năm sau gấp 2 - 3 lần năm trước. "Năm 2023, khi thị trường khó khăn hơn nhiều, chúng tôi vẫn tăng trưởng hai chữ số", ông Thắng tiết lộ.

Số liệu từ Vinasa cho thấy năm 2013, doanh thu của ngành công nghệ thông tin và truyền thông đạt gần 34 tỉ USD, trong đó ngành phần mềm và dịch vụ công nghệ thông tin đóng góp 2,8 tỉ USD. Sau 10 năm, tổng doanh thu toàn ngành này đã gấp hơn 4 lần, đạt hơn 148 tỉ USD. Trong đó doanh thu phần mềm và dịch vụ công nghệ thông tin góp gần 16 tỉ USD (gấp hơn 5 lần).

Dù kinh tế vẫn trong giai đoạn khó khăn nhưng thông tin từ VINASA, nhiều DN công nghệ thông tin đã có tốc độ tăng trưởng từ 30 - 100%, đặc biệt có công ty tăng trưởng lên đến 2.800%.

Lãi kỷ lục nhờ chuyển đổi số

Câu lạc bộ lãi kỷ lục năm 2023 gọi tên ông lớn ngành công nghệ thông tin Việt Nam là Công ty CP FPT. Năm qua, doanh thu từ dịch vụ công nghệ thông tin tại nước ngoài của FPT vượt mốc 1 tỉ USD, đạt 24.288 tỉ đồng, tăng hơn 28% so với năm 2022.

Lũy kế cả năm 2023, FPT đạt doanh thu thuần và lợi nhuận sau thuế lần lượt 52.617 tỉ đồng và 7.792 tỉ đồng, cùng tăng khoảng 20% so với năm trước.

Đáng lưu ý trong 5 năm gần đây doanh thu từ dịch vụ chuyển đổi số cho thị trường nước ngoài của FPT tăng gần 6 lần, chiếm 50% tổng doanh thu dịch vụ công nghệ thông tin cho thị trường nước ngoài của FPT. Trong đó, tập trung vào các công nghệ mới như Cloud - chiếm 40% doanh thu dịch vụ chuyển đổi số, các công nghệ khác như trí tuệ nhân tạo (AI), phân tích dữ liệu chiếm 12%...

Cái tên Bóng đèn phích nước Rạng Đông cũng tạo bất ngờ khi thành công nhờ chuyển đổi số. Cả 2023, doanh thu thuần của Rạng Đông hơn 8.300 tỉ đồng và lãi sau thuế hơn 584 tỉ đồng, cùng tăng 20% so với năm trước - đạt đỉnh trong lịch sử hoạt động của DN này. EPS (lợi nhuận trên cổ phiếu) đạt 24.813 đồng - nằm trong tốp đầu trên sàn chứng khoán.

Là thương hiệu tồn tại đã hơn 60 năm, DN này được coi như một điển hình trong áp dụng chuyển đổi số vào hoạt động sản xuất. Ban lãnh đạo Rạng Đông cho biết công ty đã áp dụng chuyển đổi số thông qua xây dựng hệ thống tự động hóa các khâu. Trước đây một tháng, Rạng Đông chỉ sản xuất 5 triệu đèn LED thì nay là 7 triệu.

Thúc đẩy chuyển đổi số không chỉ là sống còn với DN sử dụng dịch vụ, sản phẩm mà còn với chính bên cung ứng. Một lãnh đạo MobiFone nói với Tuổi Trẻ: "Hiện tại, hãng đã dần chuyển dịch từ chỉ kinh doanh lĩnh vực viễn thông truyền thống sang một công ty công nghệ, có dịch vụ số, hạ tầng số, nội dung số. Các lĩnh vực mới chiếm khoảng 15% trên tổng doanh thu công ty mẹ".

Trong lĩnh vực chuyển đổi số cho DN, "ông lớn" viễn thông này đang cung cấp các giải pháp về hóa đơn, hợp đồng điện tử; họp trực tuyến, truyền thanh thông minh, các nhóm sản phẩm IoT (Internet vạn vật) cho các nhà máy, khu công nghiệp...

Chưa tiết lộ cụ thể doanh thu, lợi nhuận nhưng trong top 13 "DN công nghệ số nghìn tỉ" được Vinasa công bố năm 2023, Trung tâm dịch vụ số MobiFone đứng thứ 7. Tổng 13 đơn vị này có doanh thu 119.000 tỉ đồng, tương đương 5,1 tỉ USD, sử dụng 111.600 lao động.

Thách thức cạnh tranh

Trước áp lực cạnh tranh, các DN phải đầu tư mạnh. Như MobiFone, dự án trung tâm công nghệ cao đã được khởi động vào tháng 4-2023 tại Khu công nghệ cao Láng Hòa Lạc tại Hà Nội với tổng diện tích 10.026m².

Năm qua chuyển đổi số chậm lại ở nhiều DN, không ít thất bại hoặc lãng phí. Sắp tới, ông Vũ Gia Luyện cho biết đã lên kế hoạch kết hợp với một số đơn vị, thành lập các ban tiết giảm chi phí, để đem lại các giải pháp thiết thực, đồng thời tạo không gian tăng trưởng mới cho ngành.

Khi kinh tế khó khăn, nhiều DN giảm nhân sự, tác động đến doanh thu các DN khai thác tăng trưởng dựa trên số người dùng như 1Office. Về lâu dài, theo ông Lê Việt Thắng, DN sẽ đi ra thế giới.

"Nhưng chúng tôi cần phải có nguồn lực vững mạnh từ thị trường nội địa. Công ty phấn đấu đến năm 2026 sẽ đạt 1 triệu người dùng trong nước", ông Thắng nói.

Nhiều DN Việt đang phải cạnh tranh với các "ông lớn" trên thế giới cả ở thị trường nội. Nhưng theo một số chuyên gia, đã có những dấu hiệu tốt. Như gần đây, loạt DN công nghệ Việt mua DN ngoại để thâm nhập thị trường Nhật, Mỹ...

"Nếu có cơ chế hỗ trợ tốt, môi trường chính sách tốt, Việt Nam sẽ là quốc gia rất mạnh về công nghệ thông tin", một vị nguyên lãnh đạo Bộ Thông tin và Truyền thông nói.

DN chuyển đổi số trên sàn báo lãi lớn

Tại Tập đoàn công nghệ CMC, khối hạ tầng số, khối giải pháp công nghệ và khối kinh doanh quốc tế đều tăng trưởng tốt, nhờ vậy lãi sau thuế cả năm đạt 330 tỉ đồng, tăng 8%. Elcom lãi tăng 2 - 3 lần so với năm trước.

Bộ phận phân tích nhiều công ty chứng khoán đánh giá chi tiêu nhiều hơn cho chuyển đổi số, thói quen người dùng đã chuộng sản phẩm số hóa, sẽ mang lại triển vọng lớn cho các DN công nghệ.

Dữ liệu từ SSI Research, các cổ phiếu ngành công nghệ thông tin và viễn thông tăng 41% trong năm 2023 vượt trội hơn so với tăng trưởng của chỉ số VN-Index. Ngành công nghệ thông tin, dịch vụ phần mềm dự kiến vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng hai con số trong năm 2024, bên cạnh xu hướng mới tham gia sản xuất chip và chất bán dẫn.

Tốc độ nhanh nhất Đông Nam Á

Báo cáo của Google đánh giá tốc độ phát triển kinh tế số của Việt Nam nhanh nhất Đông Nam Á trong hai năm liên tiếp (2022 đạt 28%, 2023 đạt 19%), cao gấp 3,5 lần tốc độ tăng trưởng GDP.

Bộ Thông tin và Truyền thông ước tính tỉ trọng kinh tế số trong GDP Việt Nam năm 2023 đạt 16,5%. Tốc độ phát triển kinh tế số của Việt Nam vào khoảng 20%/năm, gấp 3 lần tốc độ tăng trưởng GDP.

Theo Bộ Thông tin và Truyền thông, năm 2023 có 1.500 DN công nghệ số Việt có doanh thu từ thị trường nước ngoài, tăng hơn 7% so với năm 2022. Tổng doanh thu từ thị trường nước ngoài ước đạt 7,5 tỉ USD, tăng 4% so với năm 2022.

Nguồn: Nhiều doanh nghiệp Việt kiếm bộn tiền từ chuyển đổi số