Cây mắc ca được trồng tại tỉnh Điện Biên từ năm 2002, khi đó Phó Thủ tướng Nguyễn Công Tạn đưa lên trồng thử nghiệm tại một số huyện và thành phố Điện Biên Phủ. Đến năm 2009 được đưa vào trồng tại huyện Mường Ảng, năm 2013 bắt đầu trồng tại huyện Tuần Giáo thông qua một số chương trình, dự án và sau đó được người dân và doanh nghiệp phát triển mở rộng. Tính đến hết năm 2023, toàn tỉnh Điện Biên đã trồng được hơn 7.200 ha, trong đó, chỉ tính riêng huyện Tuần Giáo đã trồng được trên 2.500 ha, chiếm 35% diện tích toàn tỉnh. Sản lượng thu hoạch mắc ca toàn tỉnh năm 2023 đạt 373 tấn hạt.

UBND huyện Tuần Giáo cho biết, huyện Tuần Giáo được thiên nhiên ưu ái, có những điều kiện lý tưởng, như: mùa đông lạnh, ít mưa; mùa hè nóng ẩm, nhiều mưa, nhiệt độ trung bình 21 - 23 độ C, lượng mưa dồi dào (1.300 - 2.000mm), độ ẩm cao (76% - 84%)... Ngoài ra, với địa hình dốc giúp thoát nước tốt, hạn chế ngập úng, thối rễ cùng với việc trồng ở độ cao từ 500 - 1.800m là môi trường lý tưởng cho cây mắc ca phát triển.

Huyện Tuần Giáo khai thác lợi thế tự nhiên để phát triển cây mắc ca.

Từ hơn 3 năm trở lại đây, bên cạnh việc tuyên truyền vận động người dân, huyện Tuần Giáo đã tập trung nghiên cứu để đưa giống mắc ca phù hợp nhất vào trồng. Đồng thời tích cực tìm đầu ra ổn định cho loại cây này. Chính vì vậy chủ trương trồng mắc ca được người dân ủng hộ và đã gặt hái những kết quả ban đầu. Năm 2023, toàn huyện có 2.800 hộ dân tham gia trồng mới được gần 1.700ha cây mắc ca, tỉ lệ cây sống đạt trên 90%. Đây là kết quả vô cùng phấn khởi, mở ra hướng đi mới, góp phần giảm nghèo bền vững và nâng cao đời sống cho nhân dân.

Phát huy kết quả đó, năm 2024 đã có 5.500 hộ gia đình đăng ký trồng mới cây mắc ca. Nâng tổng số hộ tham gia trồng cây mắc ca trên địa bàn lên gần 8.000 hộ, chiếm gần 50% dân số làm nông nghiệp. Diện tích trồng mới năm 2024 đã đạt 3.300ha, nâng tổng diện tích cây mắc ca trên địa bàn huyện lên hơn 6.000ha và đưa Tuần Giáo trở thành huyện có diện tích cây mắc ca lớn nhất cả nước. Với tầm nhìn chiến lược, huyện Tuần Giáo đã đặt mục tiêu đến hết năm 2025 toàn huyện sẽ có gần 10.000 ha cây mắc ca, trong đó có 8.000n ha của người dân trồng. Bình quân mỗi hộ dân sẽ sở hữu khoảng 100 cây mắc ca.

Do mắc ca là cây trồng lâu năm, thời gian trên 3 năm mới bắt đầu cho quả và trên 5 năm mới đạt năng suất cao, huyện Tuần Giáo vừa tăng cường niềm tin trong nhân dân từ việc triển khai các mô hình kinh tế khác, phục hồi và nâng cao năng suất, chất lượng các loại cây hiện có, đặc biệt là cây ăn quả, vừa tìm hướng đi bền vững cho mắc ca. Để người dân tin tưởng vào việc trồng cây mắc ca, địa phương này cam kết bao tiêu sản phẩm thông qua việc ký biên bản ghi nhớ với Công ty Cổ phần Tập đoàn TH liên quan đến trồng mắc ca. Cụ thể, địa phương cam kết tạo mọi điều kiện theo quy định để Tập đoàn TH và các đơn vị thành viên triển khai thực hiện dự án trồng mắc ca trên địa bàn. Ðổi lại, Tập đoàn TH cam kết bao tiêu toàn bộ sản phẩm quả mắc ca trong các dự án đó trong 50 năm, với đơn giá theo giá thị trường Australia.

Không chỉ góp phần nâng cao thu nhập kinh tế, trồng mắc ca tại Điện Biên góp phần phủ xanh đất trống, đồi trọc. Ảnh: NH.

Tháng 7/2023, UBND tỉnh Điện Biên ban hành văn bản quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư, đồng thời chấp thuận nhà đầu tư thực hiện dự án trồng thâm canh cây mắc ca tại huyện Tuần Giáo với quy mô khoảng 11.700ha đối với Công ty Cổ phần Du lịch và Nông nghiệp công nghệ cao Ðiện Biên. Đơn vị quản lý nhà nước là Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Tuần Giáo có nhiệm vụ theo dõi chương trình, quản lý nguồn vốn nhà nước để đầu tư sao cho hiệu quả. Cùng với đó là các nhà khoa học, nhà quản lý của các bên tham gia. Thông tin ấy càng củng cố niềm tin trong nhân dân. Nhờ đó, Tuần Giáo có 2.500 hộ dân của 18 xã trên địa bàn huyện đã đăng ký trồng gần 1.000ha cây mắc ca trong năm 2023.

Mắc ca được ưa chuộng tại 22 quốc gia với dân số hơn 2,2 tỷ người. Đây là cơ hội to lớn cho việc phát triển ngành mắc ca tại Điện Biên, đặc biệt là tại huyện Tuần Giáo. Tuy nhiên, để đưa mắc ca Điện Biên trở thành thương hiệu uy tín, chất lượng cao trên thị trường trong nước và quốc tế, cần xây dựng mô hình quản lý và kiểm soát chất lượng sản phẩm được bảo hộ nhãn hiệu chứng nhận "mắc ca Điện Biên" .

Thời gian tới, để đưa cây mắc ca, cà phê và các loại cây trồng giá trị kinh tế cao thành hướng đi lâu dài, hiệu quả, tỉnh Điện Biên nói chung, huyện Tuần Giáo nói riêng cần tập trung đầu tư phát triển ngành nông, lâm nghiệp, đặc biệt chú trọng vào các cây chiến lược như cây mắc ca. Để phát triển bền vững cần áp dụng mô hình liên kết sản xuất đảm bảo hài hòa lợi ích giữa người dân, doanh nghiệp và nhà đầu tư. Đồng thời, gắn với mục tiêu phủ xanh đất trống đồi núi trọc, góp phần bảo vệ môi trường và tài nguyên rừng.

Ngoài ra, cần khuyến khích và hỗ trợ nhà đầu tư xây dựng nhà máy chế biến tại địa phương để nâng cao giá trị sản phẩm, xây dựng thương hiệu và mở rộng thị trường. Tăng cường quảng bá, giới thiệu sản phẩm mắc ca Điện Biên, tìm kiếm đầu ra ổn định cho người dân. Từ khi cây mắc ca bén rễ ở đất Tuần Giáo cho năng suất, chất lượng tốt đã mở ra hướng đi mới trong phát triển kinh tế xoá đói giảm nghèo và hứa hẹn trở thành cây làm giàu của đồng bào vùng cao nơi đây, huyện Tuần Giáo đã kiên trì với mục tiêu mở rộng diện tích.

Nguồn:Phát triển cây mắc ca thành cây công nghiệp chủ lực