Những người khởi kiện hy vọng tòa án sẽ buộc Shell chịu trách nhiệm đối với tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng ở vùng đồng bằng Niger, đặc biệt tại khu vực Ogoni.

Theo tổ chức Amnesty International, tổ chức hỗ trợ bên khởi kiện, ô nhiễm do Shell gây ra “đã gây tổn hại nghiêm trọng đến môi trường địa phương, khiến hàng nghìn người không có nước sạch để sử dụng”. Vụ kiện này không chỉ liên quan đến vấn đề môi trường mà còn có ý nghĩa pháp lý quan trọng.

Trong nhiều năm qua, hai cộng đồng ở Nigeria đã nhiều lần lên tiếng về tác hại của hoạt động khai thác dầu của Shell đối với môi trường và sức khỏe.

Tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng: dầu tràn đã làm ô nhiễm đất nông nghiệp, sông suối và nguồn nước sinh hoạt, khiến người dân không thể đánh bắt cá hay canh tác. Người dân địa phương còn báo cáo về các dị tật bẩm sinh và tử vong ở trẻ sơ sinh.

Theo số liệu của Liên Hợp Quốc (UN), ít nhất 7.000 vụ tràn dầu đã xảy ra tại khu vực này kể từ năm 1958. Năm 2011, một nghiên cứu của Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) phát hiện rằng nước bị ô nhiễm tại phía tây Ogoni chứa lượng benzen cao gấp 900 lần mức khuyến nghị của WHO. Đây là một chất độc hại có thể gây ung thư.

Các luật sư của Shell đã trình bày các lập luận ban đầu vào thứ Sáu, ngày 14 tháng 2, sau khi lắng nghe quan điểm của bên nguyên đơn – những người đại diện cho khoảng 13.000 cư dân đồng bằng Niger. Theo phóng viên Emeline Vin của AFP tại London, Shell dự kiến sẽ dựa vào các luận điểm kỹ thuật và các tiền lệ pháp lý từ cả Anh và Nigeria để bảo vệ mình.

Tranh luận chính thức sẽ bắt đầu vào thứ Hai tuần này. Mục tiêu của Shell là thuyết phục thẩm phán rằng họ không thể bị xét xử về những thiệt hại môi trường đã xảy ra, nguyên nhân không phải do công ty mà do các bên thứ ba. Shell cho rằng dầu bị rò rỉ là do những nhóm tội phạm địa phương phá hoại đường ống để trộm dầu và tinh chế bất hợp pháp. Trong tài liệu gửi trước phiên tòa, Shell thừa nhận trách nhiệm bồi thường cho cộng đồng bị ảnh hưởng bởi các vụ tràn dầu, kể cả trong trường hợp tai nạn, công ty này lập luận rằng họ không có nghĩa vụ bồi thường nếu nguyên nhân là hành vi phá hoại của bên thứ ba.

Tuy nhiên, Isa Sanusi - giám đốc Amnesty International Nigeria đã phản bác lập luận này trong cuộc phỏng vấn với phóng viên Juliette Pietraszewki của AFP:

“Hậu quả từ các vụ phá hoại chẳng thấm vào đâu so với những thiệt hại do chính Shell gây ra. Đổ lỗi cho phá hoại chỉ là cách lẩn tránh trách nhiệm”.

Phiên tòa dự kiến kéo dài ba tuần tại Tòa án Tối cao London, với một số người tham gia từ xa. Kết thúc phiên này, thẩm phán sẽ xác định phạm vi của phiên xử chính, dự kiến diễn ra vào năm sau.