Hiện nay tỉnh Sơn La đang tập trung hoàn thiện các bước cần thiết để hình thành Khu dự trữ sinh quyển Mường La – Tà Xùa, nhằm bảo tồn hệ sinh thái đặc hữu và phát huy tiềm năng tự nhiên của vùng núi cao.

Các cơ quan chuyên môn phối hợp khảo sát, xây dựng hồ sơ khoa học, đồng thời tham vấn cộng đồng để đảm bảo sự hài hòa giữa bảo tồn và phát triển. Với cảnh quan độc đáo, hệ sinh học phong phú và giá trị văn hóa bản địa, khu vực Mường La – Tà Xùa được kỳ vọng trở thành điểm nhấn quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững của Sơn La. Đặc biệt, mới đây UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch tổ chức khảo sát, điều tra, đánh giá tiềm năng, đề xuất xác lập, công nhận Khu dự trữ sinh quyển thuộc khu vực hành lang đa dạng sinh học từ Khu Bảo tồn thiên nhiên Mường La sang Khu rừng đặc dụng Tà Xùa. Khu dự trữ sinh quyển là mô hình do Chương trình Con người và Sinh quyển (MAB) của UNESCO khởi xướng, nhằm thúc đẩy sự hài hòa giữa con người với thiên nhiên.

Đối với Khu bảo tồn thiên nhiên Mường La và Khu rừng đặc dụng Tà Xùa đều sở hữu địa hình đồi núi cao, dốc đứng và chia cắt mạnh, đặc biệt ở Tà Xùa có nhiều đỉnh núi trên 2.000m.

Đây là nơi hình thành các địa danh nổi tiếng như: “Thiên đường mây Tà Xùa”, “Sống lưng khủng long”, thảo nguyên Tà Xùa, mỏm Cá Heo, đỉnh U Bò ở xã Tà Xùa; các dịch vụ suối khoáng, trải nghiệm thác nước, hang động, nghỉ dưỡng tại homestay ở xã Ngọc Chiến; các homestay ở Tà Xùa Ecolodge,...; cùng hệ thống suối, thác hùng vĩ là những điểm đến hấp dẫn, thu hút du khách ưa khám phá và yêu thích du lịch mạo hiểm. Về hệ sinh thái, khu vực Tà Xùa có năm kiểu trạng thái thảm thực vật phân bố theo độ cao, từ rừng nhiệt đới ẩm ở dưới 700m, đến rừng ôn đới lạnh trên 2.400m.

"Sống lưng khủng long" tựa vào dãy núi Tà Xùa, phía trước là thung lũng sâu hàng trăm mét là điểm đến thu hút nhiều du khách. (Ảnh: BTT).

Toàn khu “sở hữu” 782 loài thực vật, trong đó có 123 loài quý hiếm được ghi trong Sách đỏ Việt Nam và các nghị định bảo tồn của Chính phủ. Hệ động vật cũng rất phong phú với 60 loài thú, 215 loài chim (31 loài quý hiếm), 35 loài bò sát và 28 loài lưỡng cư.

Cùng với đó, Khu Bảo tồn thiên nhiên Mường La cũng có hệ sinh thái cũng rất đa dạng, với 1.015 loài thực vật, trong đó có 79 loài quý hiếm, cùng 76 loài thú, 191 loài chim, 57 loài bò sát, 37 loài lưỡng cư và 265 loài côn trùng. Các thảm thực vật ở đây phân bố theo ba vành đai sinh thái: Nhiệt đới, á nhiệt đới và ôn đới, cùng các vùng đất nông nghiệp xen kẽ. Lãnh đạo Chi cục Kiểm lâm tỉnh Sơn La, thông tin, tỉnh Sơn La sở hữu một hành lang đa dạng sinh học đặc biệt quý giá, kéo dài từ Khu Bảo tồn thiên nhiên Mường La đến Khu rừng đặc dụng Tà Xùa.

Việc triển khai kế hoạch của UBND tỉnh sẽ đánh giá toàn diện các tiềm năng về điều kiện tự nhiên, sinh thái, văn hóa, kinh tế và xã hội của khu vực hành lang đa dạng sinh học từ Khu Bảo tồn thiên nhiên Mường La đến Khu rừng đặc dụng Tà Xùa. Theo kế hoạch, phạm vi khu vực điều tra khảo sát kéo dài từ Khu Bảo tồn thiên nhiên Mường La sang Khu rừng đặc dụng Tà Xùa với tổng diện tích khoảng 190.000 ha.

Khu vực thực hiện trải dài tại 12 xã: Chiềng Lao, Ngọc Chiên, Mường La, Chiềng Hoa, Xím Vàng, Pắc Ngà, Tà Xùa, Bắc Yên, Suối Tọ, Phù Yên, Gia Phù, Mường Cơi (ranh giới theo đường phân thủy ranh giới tiếp giáp với tỉnh Yên Bái đến tiếp giáp sông Đà). Thực hiện kế hoạch được giao, hiện nay, các sở, ngành địa phương liên quan, đặc biệt là Sở Nông nghiệp và Môi trường, trực tiếp là Chi cục Kiểm lâm tỉnh đang tập trung triển khai nhiều nhiệm vụ, như: Tổ chức điều tra đánh giá đa dạng sinh học khu vực hành lang bảo vệ đa dạng sinh học trên địa bàn các xã: Ngọc Chiến, Chiềng Công, Chiềng Ân - huyện Mường La cũ và xã Hang Chú, huyện Bắc Yên cũ theo Quyết định số 381/QĐ-SNNMT ngày 24/4/2025 của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh.

Từ đó làm cơ sở luận chứng khoa học phục vụ cho công tác bảo tồn đa dạng sinh học, xây dựng báo cáo đánh giá tiềm năng bảo tồn thiên nhiên, đa dạng sinh học khu vực đề xuất. Tập trung khảo sát các hướng tuyến địa điểm đánh giá sản phẩm du lịch Trekking, Hiking. Xây dựng quy chế quản lý bảo vệ rừng, bảo tồn đa dạng sinh học, bảo vệ môi trường tại các tuyến Trekking, Hiking.

Xây dựng các báo cáo chuyên đề đánh giá tiềm năng khu vực đề xuất xác lập, công nhận Khu dự trữ sinh quyển thuộc khu vực hành lang đa dạng sinh học từ Khu Bảo tồn thiên nhiên Mường La sang Khu rừng đặc dụng Tà Xùa. Tổ chức Hội thảo Khoa học cấp tỉnh xin ý kiến của các cơ quan thuộc tỉnh, các bộ, ngành có liên quan, các Hiệp hội và các chuyên gia, nhà khoa học để đánh giá cơ sở pháp lý, khoa học, đưa ra cơ sở, điều kiện, tiêu chí đề xuất xác lập, công nhận Khu dự trữ sinh quyển thuộc thuộc khu vực hành lang đa dạng sinh học từ Khu Bảo tồn thiên nhiên Mường La sang Khu rừng đặc dụng Tà Xùa.

Sơn La đẩy mạnh triển khai việc hoàn thiện hồ sơ công nhận Khu dự trữ sinh quyển thuộc khu vực hành lang đa dạng sinh học từ Khu Bảo tồn thiên nhiên Mường La sang Khu rừng đặc dụng Tà Xùa.

Trên cơ sở các ý kiến tham gia của các bộ, ngành trung ương, các sở, ngành địa phương, các chuyên gia, nhà khoa học sau Hội thảo khoa học cấp tỉnh (nếu đủ điều kiện tiêu chí xác lập, công nhận khu dự trữ sinh quyển) hoàn thiện báo cáo trình Đảng ủy UBND tỉnh xin ý kiến Thường trực Tỉnh ủy, Ban Thường vụ Tỉnh ủy cho chủ trương xây dựng hồ sơ đề cử Khu dự trữ sinh quyển thuộc khu vực hành lang đa dạng sinh học từ Khu Bảo tồn thiên nhiên Mường La sang Khu rừng đặc dụng Tà Xùa…

Lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường, cho biết: Khu dự trữ sinh quyển là một phương án để bảo tồn đa dạng sinh học, đây cũng là nền tảng để phát triển kinh tế xanh, tăng cường sinh kế, ổn định đời sống và giữ gìn văn hóa cho người dân.

Hiện nay, các sở, ngành, địa phương liên quan đang khẩn trương triển khai các nhiệm vụ theo kế hoạch đề ra; trên cơ sở đó, xác định mức độ đáp ứng các tiêu chí công nhận thế giới của UNESCO.

Kết quả đánh giá sẽ là cơ sở khoa học và thực tiễn để xây dựng hồ sơ đề xuất UNESCO công nhận Khu dự trữ sinh quyển thuộc khu vực hành lang đa dạng sinh học từ Khu Bảo tồn thiên nhiên Mường La sang Khu rừng đặc dụng Tà Xùa trên địa bàn tỉnh Sơn La trong giai đoạn 2026-2030.

Hiện nay, Việt Nam đã có 11 khu dự trữ sinh quyển được công nhận, tiêu biểu như: Cát Tiên, Cát Bà, Cần Giờ, Tây Nghệ An, Cù lao chàm… Đối với Kế hoạch tổ chức khảo sát, điều tra, đánh giá tiềm năng, đề xuất xác lập, công nhận Khu dự trữ sinh quyển thuộc khu vực hành lang đa dạng sinh học từ Khu Bảo tồn thiên nhiên Mường La sang Khu rừng đặc dụng Tà Xùa đã cho thấy sự chủ động từ các cấp chính quyền, sự đồng thuận của người dân cùng tiềm năng tự nhiên dồi dào là nền tảng quan trọng để địa phương hướng tới mục tiêu bảo tồn gắn với phát triển bền vững.

Khi hoàn thiện và được công nhận, khu dự trữ sinh quyển không chỉ giúp Sơn La gìn giữ nguồn tài nguyên quý giá mà còn mở ra hướng phát triển kinh tế xanh, du lịch sinh thái và sinh kế bền vững cho cộng đồng địa phương.

Nguồn: Sơn La thúc đẩy hình thành Khu dự trữ sinh quyển Mường La – Tà Xùa