Cánh đồng áp dụng mô hình canh tác lúa thông minh - tưới ướt, khô xen kẽ (AWD) tại xã Hợp Thành.

Một trong những hướng đi tiên phong của Thái Nguyên là chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng hữu cơ, công nghệ cao, tăng giá trị thay vì chạy theo sản lượng.

Tại Hợp tác xã chè Hảo Đạt (xã Tân Cương), dù đã có vùng nguyên liệu trên 10ha với hơn 50 hộ liên kết, nhưng quy mô sản xuất hiện tại vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu canh tác hữu cơ đồng bộ. Việc thâm canh không liền thửa khiến quy trình chăm sóc thiếu thống nhất, khó kiểm soát chất lượng.

Để khắc phục, HTX đã đổi mới giống chè, ứng dụng số hóa vào quản lý chăm sóc, thực hiện canh tác thông minh, hiện đại, tiết kiệm chi phí và tăng chất lượng sản phẩm.

Chế biến chè sen tại HTX chè Hảo Đạt.

Bà Đào Thanh Hảo, Giám đốc HTX chè Hảo Đạt, cho biết: Chúng tôi đổi mới cơ cấu giống, áp dụng số hóa vào vận hành, nhờ đó vừa nâng được sản lượng, tiết kiệm nhân công, tối ưu hóa chi phí, vừa nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng tính cạnh tranh. Minh chứng rõ nhất của chúng tôi là quá trình chuyển đổi số, thực hiện canh tác theo hướng hiện đại để chăm sóc cây chè tốt nhất.

Xác định cây chè là cây trồng chủ lực, có vai trò then chốt trong cơ cấu kinh tế nông nghiệp, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên đã ban hành Nghị quyết số 11-NQ/TU nhằm phát triển ngành chè theo hướng hiện đại, bền vững.

Nghị quyết đặt ra một số mục tiêu cụ thể đến năm 2030, gồm: 70% diện tích chè đạt tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ; mở rộng diện tích chè đạt 24.500ha, sản lượng chè búp tươi đạt 300.000 tấn; 100% cơ sở sản xuất, chế biến chè ứng dụng công nghệ số; xây dựng các sản phẩm chè OCOP 5 sao, gắn phát triển sản xuất với du lịch trải nghiệm vùng chè.

Để thực hiện, các địa phương trong tỉnh đã tích cực chuyển đổi giống chè mới chất lượng cao, ứng dụng quy trình kỹ thuật tiên tiến vào sản xuất. Tỉnh huy động các nguồn lực để hỗ trợ người dân cải tạo vườn chè, đầu tư máy móc thiết bị chế biến, xây dựng vùng nguyên liệu gắn với các HTX, doanh nghiệp. Hoạt động xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu chè Thái Nguyên được triển khai đồng bộ.

Đến nay, toàn tỉnh có hơn 24.000ha chè, trong đó gần 83% diện tích đã được trồng bằng giống mới chất lượng cao. Sản lượng chè búp tươi đạt 272.800 tấn. Tổng giá trị ngành chè ước đạt hơn 14.800 tỷ đồng. Hàng trăm sản phẩm từ chè của tỉnh đạt tiêu chuẩn OCOP từ 3 đến 5 sao, mở rộng thị trường ra nhiều quốc gia.

Cùng với chè, tỉnh tập trung phát triển các cây ăn quả chủ lực như na, nhãn, bưởi. Với hơn 14.000ha cây ăn quả, Thái Nguyên đang đẩy mạnh rải vụ, áp dụng công nghệ tưới, bao quả, thụ phấn bổ sung. Năm 2024, toàn tỉnh trồng mới 510ha cây ăn quả (200ha na, 150ha bưởi, 160ha nhãn). Riêng vùng na Võ Nhai có trên 151ha được cấp chứng nhận VietGAP, sản lượng 6.000 tấn/năm, doanh thu gần 80 tỷ đồng.

Các mô hình thâm canh, rải vụ, số hóa quy trình chăm sóc giúp giá bán na vượt 66.000 đồng/kg, nhiều hộ thu nhập cao nhờ cây na. Mô hình "vườn na số" tại xã Võ Nhai đang được triển khai thí điểm theo Kế hoạch 211 của UBND tỉnh Thái Nguyên.

Trung tâm Khuyến nông tỉnh đã phối hợp theo dõi, hướng dẫn kỹ thuật, ghi chép sản xuất, dự kiến thu hoạch vào tháng 8-2025 với năng suất 14-17kg/cây. Đây là nền tảng để mở rộng ứng dụng chuyển đổi số trong sản xuất nông nghiệp.

Mô hình "vườn na số" tại xã Võ Nhai đang được triển khai thí điểm theo Kế hoạch 211 của UBND tỉnh Thái Nguyên. Trung tâm Khuyến nông tỉnh đã phối hợp theo dõi, hướng dẫn kỹ thuật, ghi chép sản xuất. Dự kiến thu hoạch vào tháng 8-2025 với năng suất 14-17kg/cây. Đây là nền tảng để mở rộng ứng dụng chuyển đổi số trong sản xuất nông nghiệp.

Đố với cây lúa, toàn tỉnh hiện có trên 60% diện tích lúa là giống chất lượng cao, như: J02, TBR225... Ngành Nông nghiệp đang thúc đẩy canh tác xanh, hữu cơ, hướng đến tín chỉ carbon. Năm 2025, tỉnh phấn đấu đạt sản lượng lương thực hơn 625 nghìn tấn, trong đó lúa đạt trên 493 nghìn tấn.

Ông Nguyễn Đình Thông, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Thái Nguyên, cho biết: Việc ứng dụng khoa học - kỹ thuật như chế phẩm sinh học, tưới nhỏ giọt, số hóa quy trình chăm sóc đang làm thay đổi căn bản cách làm nông. Chúng tôi tập trung vào những mô hình hiệu quả, có thể nhân rộng nhanh, nhất là trong sản xuất cây ăn quả như na, bưởi, nhãn.

Những bước đi quyết liệt từ chính quyền, cộng hưởng với quyết tâm của người dân và sự đồng hành của nhà khoa học, đang giúp nông nghiệp Thái Nguyên chuyển mình mạnh mẽ. Đổi mới cơ cấu canh tác không chỉ mang lại giá trị kinh tế, mà còn tạo nền tảng để nông nghiệp tỉnh phát triển xanh, thông minh, hiệu quả, bền vững trong thời gian tới.

Nguồn: Đổi mới trong sản xuất nông nghiệp