Theo thống kê của ngành chức năng thành phố, trong khoảng 9.000 tấn rác phát sinh hằng ngày thì có 1.800 tấn rác thải nhựa nhưng chỉ 200 tấn được thu hồi, tái chế. Tính đến hết năm 2022, hệ thống cửa hàng tiện lợi, siêu thị trên địa bàn đã cơ bản cắt giảm túi ni-lông khó phân hủy, chuyển sang dùng sản phẩm thân thiện với môi trường. Trong khi đó, chợ truyền thống là nơi chiếm hơn 60% lượng rác thải nhựa khó phân hủy của toàn thành phố.

Từ năm 2018 đến nay, TP.HCM đã triển khai 4 kế hoạch về tăng cường quản lý chất thải rắn, giảm sản phẩm nhựa dùng 1 lần và đạt được một số kết quả ban đầu. Năm 2022, UBND TP.HCM đã ban hành quyết định về tăng cường công tác quản lý, tái sử dụng, tái chế và xử lý chất thải nhựa trên địa bàn thành phố giai đoạn 2022 - 2025. Trong đó, phấn đấu đến năm 2025, giảm sử dụng 85% sản phẩm nhựa dùng một lần, bao bì nhựa khó phân hủy. Đồng thời, giảm thiểu 75% chất thải nhựa phát sinh trên biển Cần Giờ; thu gom, tái sử dụng, tái chế, xử lý 100% ngư cụ khai thác thủy sản thải bỏ, chấm dứt việc thải bỏ ngư cụ trực tiếp xuống biển Cần Giờ.

Rác thải nhựa chiếm hơn 23% tổng lượng chất thải rắn sinh hoạt tại TP.HCM.

Để thực hiện mục tiêu trên, TP.HCM triển khai một số nội dung như: Điều tra, khảo sát đánh giá hiện trạng và xây dựng, hoàn thiện chính sách, quy định về quản lý chất thải nhựa; triển khai các hoạt động truyền thông, tuyên truyền, vận động giảm thiểu chất thải nhựa. Đồng thời, kiểm soát, hạn chế chất thải nhựa từ nguồn như hạn chế hoặc không sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần, bao bì nhựa khó phân hủy sinh học trong các hoạt động tại các cơ quan hành chính nhà nước, đơn vị sự nghiệp, đoàn thể, trường học, cơ sở y tế, các khu du lịch, các cơ sở lưu trú du lịch, các khách sạn… trên địa bàn thành phố.

Bên cạnh đó, tổ chức phân loại, thu gom, tái sử dụng, tái chế, xử lý chất thải nhựa. Cụ thể đẩy mạnh việc thực hiện phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn theo đúng định hướng, chỉ đạo của UBND thành phố; khuyến khích việc phân loại tại nguồn đối với chất thải nhựa riêng biệt với các loại chất thải có thể tái chế khác để tăng cường hoạt động tái sử dụng, tái chế chất thải nhựa; bố trí thiết bị thu gom, phân loại chất thải nhựa tại các công sở, trường học, cơ sở y tế và các khu vực công cộng như sân bay, bến tàu, bến xe, trung tâm thương mại, siêu thị…

Theo Sở TN&MT TP.HCM, bên cạnh việc tập trung giải quyết vấn đề thải bỏ rác bừa bãi nhằm kiểm soát ô nhiễm do rác thải nhựa, thành phố còn chú trọng các giải pháp nhằm giảm thiểu việc tiêu thụ các sản phẩm nhựa dùng một lần thông qua việc thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững, lối sống thân thiện với môi trường. Ngoài ra, thành phố còn đẩy mạnh việc tổ chức phân loại, thu gom, tái chế, tái sử dụng và xử lý chất thải nhựa theo mô hình kinh tế tuần hoàn.

Một số giải pháp TP.HCM sẽ tiếp tục đẩy mạnh là việc thực hiện phân loại rác sinh hoạt tại nguồn đúng quy định. TP.HCM cũng phát động các tổ chức đoàn thể, các địa phương thường xuyên tổ chức các phong trào, tuyên truyền về tác hại của chất thải nhựa, kết hợp các hoạt động thu gom chất thải nhựa có thể tái chế. Ngoài ra, TP.HCM sẽ tăng cường xử lý hành vi vứt chất thải nhựa nơi công cộng kiểm tra và xử lý các hành vi vi phạm về vệ sinh môi trường; vứt bỏ chất thải, chất thải nhựa bừa bãi ở nơi công cộng theo quy định. Thời gian tới, Sở TN&MT sẽ tham mưu cho UBND TP.HCM chỉ đạo các sở, ngành, địa phương tăng cường kiểm tra, giám sát việc nộp thuế của các đơn vị sản xuất sản phẩm nhựa dùng một lần, túi ni-lông khó phân hủy.

Công tác thu gom, phân loại, xử lý rác thải nhựa tại các quận, huyện trên địa bàn thành phố tiếp tục được chú trọng. Ảnh: NC.

Ban đô thị HĐND TP.HCM cho rằng, TP.HCM cần tăng cường công tác tuyên truyền sâu rộng và trong toàn hệ thống chính trị để giảm thiểu rác thải nhựa; cần tăng khả năng phân loại, tái chế rác thải nhựa; tăng sử dụng sản phẩm nhựa thân thiện môi trường;… Sở Tài nguyên và Môi trường tham mưu UBND thành phố ban hành kế hoạch, lộ trình cụ thể triển khai giảm thiểu sản phẩm nhựa một lần, bao bì nhựa khó phân hủy, tham mưu hoặc kiến nghị các chính sách hỗ trợ các cơ sở sản xuất, kinh doanh sản phẩm nhựa thân thiện môi trường và các cơ sở sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực tái chế rác thải nhựa.

Sở Công Thương thành phố cần triển khai thêm nhiều hoạt động giảm thiểu sản phẩm nhựa một lần, bao bì nhựa khó phân huỷ; tăng sử dụng sản phẩm nhựa thân thiện môi trường và sản phẩm nhựa tái chế trong hệ thống chợ truyền thống, trung tâm thương mại, siêu thị trên địa bàn thành phố; đẩy mạnh các hoạt động kết nối giữa người tiêu dùng và nhà cung cấp các sản phẩm thân thiện môi trường và tái chế. Sở Du lịch triển khai nhiều giải pháp mạnh mẽ hơn để thực hiện chỉ tiêu sau năm 2025 các cơ sở lưu trú du lịch, cơ sở đạt chuẩn phục vụ khách du lịch và các khu/điểm tham quan du lịch không sử dụng sản phẩm nhựa một lần, bao bì nhựa khó phân huỷ.

Cục Thuế thành phố cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để thu đúng, đủ thuế bảo vệ môi trường đối với các đơn vị sản xuất túi ni lông thuộc đối tượng chịu thuế. Cục Quản lý thị trường thành phố kiểm tra chặt chẽ nguồn gốc xuất xứ và xử phạt các hành vi vi phạm pháp luật về hàng hoá không rõ nguồn gốc xuất xứ, chất lượng đối với mặt hàng túi ni lông khó phân huỷ. Đối với Uỷ ban MTTQ Việt Nam thành phố và các đoàn thể thành phố cần triển khai tuyên truyền vận động để nâng cao nhận thức và trách nhiệm của tổ chức và cá nhân về ý thức bảo vệ môi trường, phân loại và giảm thiểu rác thải nhựa, tăng cường sử dụng sản phẩm nhựa thân thiện môi trường và sản phẩm nhựa tái chế.

Theo báo cáo hiện trạng chất thải nhựa năm 2022, tổng khối lượng chất thải nhựa phát sinh là 2,9 triệu tấn (gồm 1,6 triệu tấn ở đô thị, 1,3 triệu tấn ở nông thôn) và có tốc độ gia tăng khoảng 5%/năm. Tổng lượng rác thải nhựa được thu gom là 2,4 triệu tấn (1,55 triệu tấn ở đô thị, 0,85 triệu tấn ở nông thôn). Tuy nhiên, chỉ có 0,9 triệu tấn rác thải nhựa được phân loại cho tái chế và 0,77 triệu tấn rác được tái chế. Tổng thất thoát chất thải nhựa vào môi trường là 0,42 triệu tấn.

Nhận thức rõ được sự cấp thiết của vấn đề ô nhiễm nhựa, Chính phủ Việt Nam đã đưa ra định hướng và các chính sách cụ thể để giải quyết tình trạng này, như Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa đại dương, đặt mục tiêu giảm 75% lượng nhựa thải ra đại dương vào năm 2030. Kế hoạch hành động đề cập đến việc nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi, tăng cường thu gom và xử lý rác thải nhựa và kiểm soát nguồn rò rỉ nhựa cũng như nhu cầu hợp tác quốc tế, nghiên cứu và chuyển giao công nghệ liên quan đến vấn đề chất thải nhựa.

Luật Bảo vệ môi trường 2020 và Nghị định 08/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật đã đưa ra các quy định về kinh tế tuần hoàn. Các giải pháp cụ thể bao gồm: Lộ trình hạn chế sản xuất, nhập khẩu sản phẩm nhựa sử dụng một lần, bao bì nhựa khó phân hủy sinh học và sản phẩm, hàng hóa chứa vi nhựa; thúc đẩy các vật liệu thay thế thân thiện với môi trường, hạn chế các sản phẩm chứa vi nhựa và kiểm soát nhập khẩu phế liệu nhựa; trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR); phân loại tại nguồn và thu phí rác theo khối lượng.

Đề án tăng cường quản lý chất thải nhựa ở Việt Nam tập trung vào thu gom, tái chế và xử lý 85% lượng chất thải nhựa vào năm 2025. Đề án đặt ra yêu cầu các Bộ, ngành liên quan thực hiện xây dựng chính sách, thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn, sửa đổi thuế và kiểm soát nhập khẩu nhựa phế liệu, trong khi yêu cầu các tỉnh và thành phố xây dựng kế hoạch quản lý chất thải nhựa tại mỗi địa phương.

Nguồn:TP. HCM triển khai nhiều giải pháp nhằm giảm thiểu chất thải nhựa