Phát triển trạm sạc xe điện, tiềm năng nhưng nhiều thách thức

Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn trong việc phát triển thị trường xe điện, điều này cũng mở ra triển vọng cho sự phát triển của hệ thống trạm sạc xe điện.

Phát triển trạm sạc xe điện, tiềm năng nhưng nhiều thách thức/Ảnh minh họa

Theo báo cáo của Viện Dầu khí Việt Nam (VPI), mặc dù tỷ lệ sở hữu ô tô ở Việt Nam hiện chỉ đạt 23 xe/1.000 người, thấp hơn nhiều so với các quốc gia trong khu vực như Thái Lan và Malaysia, nhưng dự báo nhu cầu ô tô sẽ tăng mạnh trong những năm tới. Đến năm 2025, dự kiến nhu cầu ô tô của Việt Nam sẽ đạt khoảng 800.000-900.000 xe và khoảng 1,5-1,8 triệu xe vào năm 2030, mở ra tiềm năng lớn cho xe điện.

Tháng 7/2022, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quyết định 876/QĐ-TTg về lộ trình chuyển đổi sang xe điện với các mốc quan trọng: 100% xe buýt sẽ sử dụng điện vào năm 2025, 100% taxi sử dụng điện vào năm 2030, 100% phương tiện giao thông cơ giới sử dụng điện vào năm 2050.

Vì vậy, Hiệp hội Nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) dự báo, đến năm 2028 Việt Nam sẽ đạt mốc 1 triệu xe điện và khoảng 3,5 triệu xe điện vào năm 2040. Đây là cơ hội cho doanh nghiệp Việt khai thác thị trường này bởi doanh nghiệp nước ngoài chưa đầu tư.

VinFast, một trong những tên tuổi tiên phong trong ngành xe điện tại Việt Nam, đã trình làng các mẫu ô tô điện như VF e34, VF 5 Plus, VF 6, VF 7, VF 8 và VF 9. Đặc biệt, mẫu xe VF 8 đã được xuất khẩu sang thị trường Mỹ từ tháng 11/2022. Bên cạnh đó, các chính sách ưu đãi thuế như miễn lệ phí trước bạ trong 3 năm và giảm thuế tiêu thụ đặc biệt từ 1-3% cho xe điện cũng góp phần thúc đẩy sự phát triển của thị trường này.

Tuy nhiên, hệ thống trạm sạc xe điện tại Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế. Hiện nay, các trạm sạc chủ yếu được xây dựng bởi VinFast và chỉ phục vụ cho khách hàng của hãng. Số lượng trạm sạc của các nhà cung cấp khác và của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) còn rất hạn chế và chủ yếu mang tính thử nghiệm. Việc phát triển trạm sạc gặp khó khăn do chi phí đầu tư cao và thiếu hỗ trợ hợp lý.

Bộ Công Thương đang đề xuất ba phương án về giá bán điện cho trạm sạc, bao gồm giá điện phản ánh chi phí sản xuất, giá kinh doanh và giá sản xuất, trong khi nhiều chuyên gia khuyến nghị cần áp dụng giá điện ưu đãi tại trạm sạc, do những lợi ích thiết thực và bền vững mà xe điện mang lại, đồng thời hỗ trợ cho các mục tiêu trong Quyết định 876/QĐ-TTg về chuyển đổi năng lượng xanh.

PV Power tham gia phát triển trạm sạc xe điện tại Việt Nam

Mặc dù thị trường trạm sạc xe điện tại Việt Nam hiện còn mới, khi chưa có nhiều đơn vị phát triển trạm sạc “hùng hậu”. Bên cạnh những khó khăn, thách thức, thì tiềm năng của lĩnh vực này là rất lớn. Đây cũng là cơ hội để nhiều doanh nghiệp tham gia đầu tư.

PV Power tham gia phát triển trạm sạc xe điện tại Việt Nam.

Cụ thể, mới đây nhất, PV Power đã ký biên bản thỏa thuận hợp tác với EN Technologies Inc để nghiên cứu và phát triển hệ thống trạm sạc tại Việt Nam.

Trạm sạc xe điện thí điểm đầu tiên của PV Power sẽ đặt tại số 6, phố Huỳnh Thúc Kháng, Hà Nội. Dự kiến, tổng chi phí đầu tư của dự án khoảng hơn 1,8 tỷ đồng. Theo PV Power, trạm sạc nhanh có tổng công suất sử dụng 100-120 kW. Diện tích đặt trạm khoảng 30-35 m2. Trạm sạc gồm 2 cây sạc dạng tủ đứng, có trang bị 2 cổng sạc với công suất 50-60 kW/cổng sạc.

PV Power cũng cho biết, doanh thu sạc điện tính trên sản lượng sạc ước tính và đơn giá sạc dự kiến chia 3 mức đơn giá theo các khung giờ thấp điểm, bình thường và cao điểm. Trong đó, đơn giá sạc trung bình dự kiến khoảng 3.858 đồng/kWh, tương đương với trạm sạc do VinFast vận hành và thấp hơn một số đơn vị bên thứ 3 khác.

Cũng theo PV Power, với vai trò, trách nhiệm của một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp điện, PV Power xác định việc đầu tư, xây dựng cung cấp các trạm sạc cho xe điện sẽ mở ra cơ hội kinh doanh mới cho doanh nghiệp cũng như phù hợp với chiến lược phát triển PV Power trong giai đoạn tới. Việc xây dựng các trạm sạc thí điểm là bước đầu tiên cần thực hiện để hướng tới các mục tiêu xa hơn là mở rộng số lượng, vị trí, công suất ra toàn quốc và trở thành một trong những đơn vị cung cấp trạm sạc xe điện uy tín trong cả nước. Đồng thời, góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển giao thông xanh của Chính phủ.

Hiện nay, các công ty cung cấp trạm sạc xe điện tại Việt Nam đang chia thành một số nhóm phát triển trạm sạc. Đầu tiên là trạm sạc chính hãng. Nhóm này chủ yếu là trạm sạc tại đại lý và bán sạc tại nhà cho khách hàng sở hữu xe. Nhóm trạm sạc công cộng có thể kể đến như EV One, EverCharge. Tiếp đến là nhóm cung cấp sạc tại nhà, công ty thì đông đúc hơn như EverEV, GreenCharge, Star Charge, Autel,...

Tại Việt Nam hiện nay, VinFast là cái tên lớn nhất sở hữu hệ thống trạm sạc trải khắp toàn quốc nhưng nhà sản xuất xe điện Việt vẫn chưa có ý định chia sẻ. VinFast cũng đã bắt tay với Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) và Tổng công ty Dầu Việt Nam (PVOIL) đặt các trạm sạc pin điện tại các cửa hàng xăng dầu trên cả nước. Đến tháng 4, PVOIL đã tận dụng mặt bằng của các cửa hàng xăng dầu hợp tác với VinFast lắp đặt trạm sạc xe điện tại hơn 322 cửa hàng xăng dầu trên cả nước. Trong khi đó, với các đơn vị bên thứ ba cung cấp giải pháp tiện hơn nhưng giá sạc ở một số điểm khá cao đã tạo tâm lý e ngại cho người tiêu dùng.

Hiện tại, trạm sạc của VinFast đã có khoảng 50.000 trạm, có mặt tại 63/63 tỉnh,thành, đặc biệt với khoảng cách trung bình là khoảng 65 km/trạm trên 125 tuyến quốc lộ, tỉnh lộ, cao tốc và hướng tới rút ngắn chỉ còn 50 km/trạm để hoàn thiện quy hoạch 150.000 cổng sạc trên toàn quốc tương ứng 100 triệu dân.

Vấn đề trạm sạc là bài toán lớn nhất mà các hãng sản xuất, phân phối xe điện phải tính đến đầu tiên khi bán xe điện tại Việt Nam. Rõ ràng, muốn thay đổi thói quen sử dụng của người tiêu dùng hướng tới Net Zero là định hướng của Chính phủ nhưng ở góc độ người tiêu dùng, nếu không có trạm sạc thì các hãng chắc chắn sẽ khó thuyết phục khách hàng mua xe. Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, nếu người mua xe điện không nhiều thì việc đầu tư trạm sạc lại là một khoản đầu tư mạo hiểm với doanh nghiệp.

Cần có cơ chế rõ ràng để thúc đẩy phát triển trạm sạc

Để đạt được mục tiêu đến năm 2050, phát triển xe điện chiếm lĩnh thị trường, các chuyên gia cho rằng, cần có sự chung tay, phối hợp của Nhà nước và doanh nghiệp.

Trong đó, Nhà nước đóng vai trò định hướng, xây dựng chính sách và các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật. Sau khi triển khai cần có những đánh giá về tác động, ảnh hưởng để rút kinh nghiệm và điều chỉnh.

Về phía doanh nghiệp, việc nghiên cứu, đầu tư của các nhà sản xuất ô tô cần được thực hiện một cách cân bằng, phát triển hài hòa để tránh gây ra xáo trộn thị trường. Nếu thực hiện không cân bằng, phù hợp, có thể ảnh hưởng tới quyết định đầu tư mở rộng hoạt động kinh doanh.

Cũng theo các chuyên gia, cần có những nghiên cứu, tính toán về tổng nguồn điện, quy hoạch điện chi tiết đến từng vùng. Tiếp theo, cần quy hoạch phân bổ các loại trạm sạc ở đâu, như thế nào trên tổng số xe.

Theo PGS.TS Đàm Hoàng Phúc, Giám đốc Chương trình đào tạo kỹ thuật ô tô Đại học Bách khoa Hà Nội, nếu có một cơ chế về giá điện cho trạm sạc thì sẽ khuyến khích được cả nhà đầu tư và người dùng xe điện. Khi có cơ chế rõ ràng sẽ khuyến khích các nhà đầu tư.

Về giá điện, nhà đầu tư sẽ không có lợi nhưng người tiêu dùng sẽ có lợi. Vốn chi phí chăm sóc bảo dưỡng xe điện đã rẻ hơn xe xăng, nếu giá nguyên liệu đầu vào cũng rẻ hơn thì người ta sẽ chuyển sang xe điện. Như vậy, nó sẽ là một cú hích cho thị trường phát triển rất tốt.

Một số chuyên gia cũng nhìn nhận, để chuyển đổi sang xe điện thành công thì yếu tố tiên quyết là hạ tầng trạm sạc. Vì vậy, các nỗ lực và chính sách để hỗ trợ chuyển đổi sang xe điện của Chính phủ nên tập trung vào hỗ trợ xây dựng các trạm sạc trước tiên.

Nguồn: Trạm sạc xe thu hút “ông lớn” ngành điện