Trước thực trạng này, thành phố vừa chính thức phê duyệt Đề án “Tổng thể công tác quản lý chất thải rắn xây dựng trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn đến năm 2030”, đặt mục tiêu xử lý hiệu quả 90% lượng chất thải phát sinh và tái chế ít nhất 60% trong số đó.

Gánh nặng đô thị hóa và thách thức môi trường

Theo ước tính của các chuyên gia môi trường, mỗi ngày Hà Nội phát sinh khoảng 3.000 - 3.400 tấn chất thải xây dựng, xuất phát từ hoạt động xây dựng mới, cải tạo, sửa chữa nhà ở, cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, phần lớn lượng chất thải này không được thu gom, xử lý theo đúng quy trình mà bị đổ trộm ra khu vực ven đô, sông hồ, kênh mương, gây ô nhiễm nghiêm trọng, bức xúc trong dư luận và thiệt hại lớn cho ngân sách thành phố.

Không chỉ vậy, các điểm tập kết rác thải xây dựng không phép vẫn lén lút tồn tại trong bóng tối của kẽ hở pháp lý, tạo ra những “điểm đen” môi trường khó kiểm soát và khó xử lý triệt để nếu không có sự can thiệp quyết liệt.

Thành phố Hà Nội đang bước vào giai đoạn quyết liệt nhằm kiểm soát chất thải rắn xây dựng, hướng tới một đô thị hiện đại và phát triển bền vững. (Ảnh minh hoạ)

Đề án mới: Mục tiêu rõ ràng, hành động cụ thể

Điểm nổi bật trong đề án mới của thành phố Hà Nội là việc thiết lập các chỉ tiêu cụ thể, bắt buộc: thu gom và xử lý ít nhất 90% lượng chất thải rắn xây dựng phát sinh hằng ngày, trong đó 60% phải được tái chế thành vật liệu có thể sử dụng trở lại. Đặc biệt, từ năm 2025, 100% công trình xây dựng sử dụng vốn ngân sách sẽ phải áp dụng vật liệu tái chế, thay thế vật liệu khai thác từ tài nguyên thiên nhiên.

Đây được đánh giá là bước đi “mang tính dẫn dắt”, thể hiện nỗ lực không chỉ trong xử lý chất thải, mà còn trong hình thành thị trường vật liệu xây dựng tuần hoàn - một hướng đi bền vững còn khá mới mẻ tại Việt Nam.

Đối với khu vực tư nhân, thành phố đưa ra chính sách khuyến khích áp dụng mô hình tương tự. Điều này không chỉ giúp giảm áp lực môi trường mà còn góp phần thay đổi tư duy của doanh nghiệp trong tiếp cận công nghệ sạch, vật liệu xanh.

Giải pháp đồng bộ và giám sát chặt chẽ

Để bảo đảm tính khả thi, đề án đi kèm với loạt biện pháp giám sát cụ thể: mọi phương tiện vận chuyển chất thải xây dựng sẽ phải lắp đặt GPS, giúp cơ quan chức năng theo dõi hành trình và ngăn chặn hành vi đổ thải trái phép. Cùng với đó, trách nhiệm của các chủ đầu tư và chính quyền địa phương trong giám sát, xử phạt vi phạm cũng được tăng cường rõ rệt.

Ở góc độ kỹ thuật, Hà Nội đặt mục tiêu mở rộng năng lực các cơ sở xử lý hiện có và kêu gọi đầu tư mới vào các nhà máy tái chế sử dụng công nghệ tiên tiến. Các điểm như Pháp Vân - Cầu Giẽ và Nguyên Khê sẽ đóng vai trò trọng tâm trong giai đoạn tới, với tổng công suất xử lý dự kiến đạt gần 5.000 tấn/ngày, đủ sức đáp ứng nhu cầu hiện tại và tạo dư địa cho tương lai.

Thay đổi nhận thức và hợp tác quốc tế

Một phần quan trọng không thể thiếu là công tác tuyên truyền, giáo dục cộng đồng. Thành phố xác định rõ việc thay đổi nhận thức là yếu tố then chốt để đảm bảo sự thành công lâu dài. Các chương trình đào tạo, truyền thông sẽ được triển khai sâu rộng, nhấn mạnh vai trò của người dân và doanh nghiệp trong việc phân loại, thu gom, tái sử dụng vật liệu xây dựng một cách có trách nhiệm.

Hà Nội cũng kỳ vọng tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực xử lý chất thải xây dựng, tiếp cận với những mô hình tiên tiến từ các quốc gia phát triển, qua đó nâng cao chất lượng và hiệu quả quản lý.

Từ rác thải đến tài nguyên: Tầm nhìn của một đô thị hiện đại

Đề án tổng thể về quản lý chất thải rắn xây dựng đến năm 2030 không chỉ là một bản kế hoạch hành chính, mà còn là tầm nhìn phát triển bền vững mà Hà Nội đang theo đuổi. Việc chuyển hóa chất thải xây dựng từ gánh nặng môi trường thành tài nguyên tái tạo không phải là điều dễ dàng, song nếu được thực hiện đồng bộ, nghiêm túc và có sự chung tay của toàn xã hội, đây hoàn toàn có thể là một bước ngoặt quan trọng cho tương lai của Thủ đô - một đô thị văn minh, xanh - sạch - hiện đại.

Nguồn: Từ gánh nặng môi trường đến nguồn lực phát triển bền vững