Tại Hội nghị COP26 năm 2021, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam đã đưa ra cam kết mạnh mẽ Việt Nam sẽ đạt mục tiêu NetZero vào năm 2050.

Phát biểu tại Hội thảo Net Zero-môi trường và năng lượng hướng tới thành phố không phát thải 2050 diễn ra mới đây, PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Viện trưởng Viện Chiến lược Chính sách Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho rằng, đây là một thách thức rất lớn với Việt Nam. Việt Nam là một trong những nước đi đầu trong số các nước đang phát triển phát thải lớn. Hiện nay, quy mô thương mại toàn cầu đạt khoảng 800 tỷ USD và mục tiêu đang hướng tới 1000 tỷ, quy mô top 20 thế giới. Tuy nhiên, Việt Nam cũng nằm trong top 20 thế giới về phát thải và chiếm 1% phát thải toàn cầu. Với cam kết này, Việt Nam đã đi trước các đối thủ cạnh tranh với các mặt hàng trực tiếp. Các nước như Brazil, Ấn Độ, Thái Lan, Indonesia, Trung Quốc, Nga đều chưa thực hiện cam kết Net Zero vào năm 2050.

Việt Nam sẽ cần 368 tỷ USD để đạt mục tiêu giảm phát thải Net Zero vào năm 2040

Theo PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, mục tiêu Net Zero của Việt Nam sẽ đạt được nếu như chúng ta đạt trung hòa carbon. Điều này có nghĩa, đảm bảo trồng rừng, cải tạo rừng và sử dụng các biện pháp hấp thụ để có thể đạt được phát thải bằng trung hòa. Giải pháp Net Zero cao hơn trung hòa carbon bởi ngoài việc thực hiện hấp thụ sẽ chuyển sang sử dụng năng lượng tái tạo, tìm các giải pháp giảm carbon thông qua hấp thụ hoặc lưu trữ, chôn lấp carbon.

Tại thỏa thuận hợp tác chuyển dịch năng lượng công bằng (JETP), với các nước phát triển đã hỗ trợ Việt Nam 15,5 tỷ USD. Theo tính toán của WorldBank, đến năm 2040, Việt Nam sẽ cần 368 tỷ USD để đạt mục tiêu giảm phát thải Net Zero. Điều này cho thấy vẫn còn khoảng cách lớn để có thể đạt được giảm phát thải bằng 0 vào năm 2050.

Ông Thọ cũng cho biết, tại JETP, Việt Nam đã cam kết sẽ đạt đỉnh phát thải vào năm 2035. Trong khi đó, theo tính toán của McKinsey, chúng ta muốn đạt mức giảm phát thải về 0 vào năm 2050 thì đạt đỉnh phát thải vào năm 2030. Đây là thách thức rất lớn đối với Việt Nam trong thời gian tới. Hiện tại, mặc dù 2166 doanh nghiệp đã được yêu cầu phải thực hiện việc báo cáo phát thải khí nhà kính nhưng mới chỉ có khoảng 10% doanh nghiệp đã sẵn sàng, đó là các doanh nghiệp trong lĩnh vực thép, xi măng, nhiệt điện. Đây cũng là những lĩnh vực Bộ Tài nguyên và Môi trường đang đôn đốc để thực hiện kịp tiến độ báo cáo vào tháng 3/2025.

Thực hiện cam kết giảm nhẹ phát thải khí nhà kính trong Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC), Việt Nam đã có nhiều bước tiến bộ trong thời gian qua và sắp tới sẽ có NDC lần thứ 3. Theo thỏa thuận Paris, Việt Nam sẽ phải đạt được NDC sau tốt hơn NDC trước. Tại NDC lần thứ 2, Việt Nam đã cam kết giảm phát thải 15,85 nếu không có sự hỗ trợ quốc tế và sẽ đạt 43,5% nếu có sự hỗ trợ quốc tế.

Ngoài ra, năng lực nghiên cứu và phát triển (R&D) của Việt Nam còn hạn chế, đặc biệt là trong các lĩnh vực công nghệ tiên tiến như năng lượng tái tạo, thu giữ và lưu trữ các bon (CCS), xử lý chất thải. Việc làm chủ các công nghệ lõi và phát triển công nghệ mới phù hợp với điều kiện thực tiễn trong nước vẫn là một bài toán khó giải. Thêm vào đó, sự tham gia của khu vực tư nhân vào nghiên cứu và đổi mới sáng tạo vẫn hạn chế. Một thách thức lớn nữa đó là Việt Nam cũng đang thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực khoa học công nghệ. Cơ sở hạ tầng kỹ thuật cho nghiên cứu và phát triển công nghệ còn thiếu đồng bộ và chưa hiện đại, khiến cho việc tiếp nhận và làm chủ các công nghệ chuyển giao gặp nhiều khó khăn...

Để thực hiện mục tiêu bảo vệ môi trường, giảm phát thải khí nhà kính và phát thải ròng bằng 0 tại Việt Nam, Bộ Khoa học và Công nghệ đã xây dựng các chương trình nghiên cứu khoa học và công nghệ trong các lĩnh vực năng lượng, môi trường…; trong đó có Chương trình “Nghiên cứu khoa học và công nghệ phục vụ mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 tại Việt Nam, giai đoạn 2024-2030”. Hiện thực hóa mục tiêu Net Zero sẽ đóng góp vào việc thực hiện cam kết quốc gia, cũng là một phần trong nỗ lực hạn chế sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu và đối phó với biến đổi khí hậu của Việt Nam.

Nguồn: Việt Nam sẽ cần 368 tỷ USD để đạt mục tiêu giảm phát thải Net Zero vào năm 2040