Xuất khẩu gạo là một trong những mặt hàng nông nghiệp có mức tăng trưởng cao và đạt trên tỷ USD trong 3 tháng đầu năm. Các thị trường xuất khẩu gạo chính của Việt Nam hiện nay là Philippines, Indonesia, Trung Quốc, Ghana, Malaysia, Singapore…; trong đó, Philippines chiếm hơn 38% tổng lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam.

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, giá gạo loại 5% tấm xuất khẩu của Việt Nam hiện duy trì ở mức dưới 580 USD/tấn - mức thấp kể từ đầu năm đến nay. Trong khi đó, một số thị trường xuất khẩu gạo chính của Việt Nam cũng đang có xu hướng giảm nhập khẩu hoặc đa dạng hóa nguồn cung.

Hết quý I/2024, xuất khẩu gạo của Việt Nam đạt hơn 2,1 triệu tấn gạo, trị giá gần 1,4 tỷ USD.

Trước tình hình này, Bộ Nông Nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, các quốc gia tăng mua hàng nhưng họ cũng lo ngại phụ thuộc vào Việt Nam nên đã lên kế hoạch đa dạng hóa nguồn cung. Trong đó, Philippines, Indonesia đang nỗ lực tăng năng suất và diện tích sản xuất lúa trong nước năm nay. Các quốc gia này ngoài đưa ra các chương trình hỗ trợ phân bón, giống chất lượng cao, họ còn bổ sung thêm tài chính để nông dân trong nước tăng tốc trồng trọt.

Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng, không chỉ gạo xuất khẩu của Việt Nam giảm giá, giá gạo đồ xuất khẩu từ trung tâm hàng đầu Ấn Độ trong tuần này đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ đầu tháng 2/2024 do nhu cầu giảm. Trong khi giá gạo Thái Lan giảm tuần thứ 4 liên tiếp do đồng baht yếu hơn. Theo đó, loại gạo đồ 5% tấm của nhà xuất khẩu hàng đầu Ấn Độ được báo giá ở mức 540 - 548 USD/tấn trong tuần này, giảm so với mức 550 - 558 USD của tuần trước. Giá gạo 5% tấm của Thái Lan tuần này được báo giá ở mức 570 USD/tấn, giảm từ mức 585 - 590 USD/tấn của tuần trước.

Theo các thương nhân, vụ thu hoạch Đông Xuân lớn nhất trong năm đang diễn ra sẽ kết thúc sau hơn một tuần nữa. Dự kiến, khi vụ thu hoạch sắp kết thúc, giá sẽ sớm tăng trở lại. Năm nay, Việt Nam kỳ vọng xuất khẩu gạo đạt 5 tỷ USD. Năm ngoái, xuất khẩu gạo cả nước đạt 8,13 triệu tấn với trị giá 4,7 tỷ USD - cao kỷ lục.

Hướng tới mục tiêu phát triển bền vững ngành lúa gạo, Bộ NN&PTNT đã triển khai Đề án 1 triệu hecta lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long (Đề án 1 triệu hecta lúa chất lượng cao), áp dụng mô hình sản xuất lúa gạo chất lượng cao. Triển khai đề án này, thương hiệu lúa gạo của Việt Nam càng được khẳng định mạnh mẽ hơn trên thị trường thế giới. Đặc biệt, các giải pháp canh tác thông minh đã và đang áp dụng là minh chứng Việt Nam đang thực hiện và đóng góp cho Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu.

Theo đánh giá của Bộ NN&PTNT, việc triển khai Đề án 1 triệu hecta lúa chất lượng cao, từ đó hình thành vùng nguyên liệu tập trung quy mô lớn ổn định lâu dài, đảm bảo chất lượng, quy trình sản xuất hiện đại, đồng bộ, đáp ứng mục tiêu nâng cao giá trị chuỗi sản xuất lúa gạo. Đề án cũng góp phần nâng cao thu nhập cho nông dân, góp phần cùng thế giới đảm bảo an ninh lương thực bởi hiện nay, cùng với các nước xuất khẩu gạo truyền thống, Việt Nam đang xuất khẩu gạo phẩm cấp cao, đồng thời cam kết thực hiện giảm phát thải khí nhà kính, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Năm 2024, Việt Nam hướng tới mục tiêu xuất khẩu gạo đạt 5 tỷ USD.

Lúa gạo là hàng hóa thiết yếu với trên 50% dân số trên thế giới tiêu thụ hàng ngày và được xếp vào mặt hàng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an ninh lương thực của nhiều quốc gia trên thế giới. Trong bối cảnh tình hình thương mại gạo toàn cầu chịu tác động bởi nhiều yếu tố (lệnh cấm xuất khẩu gạo tại một số quốc gia như Ấn Độ, Nga, UAE; Nga tuyên bố rút khỏi Thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen; hiện tượng El Nino gây ảnh hưởng tiêu cực tới sản lượng lương thực tại nhiều quốc gia;…) đã ảnh hưởng đến tình hình sản xuất, xuất khẩu gạo của các nước trên thế giới.

Việt Nam là một trong 03 quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, chiếm khoảng 15% tổng lượng gạo xuất khẩu toàn cầu, nên tất cả sự thay đổi về chính sách, biến động về cung cầu và khuynh hướng giá cả của các quốc gia tiêu thụ gạo trên thế giới đều ảnh hưởng trực tiếp đến ngành gạo Việt Nam.

Theo nhiều dự báo, giá gạo sẽ còn tăng trong năm 2024 do nguồn cung bị thắt chặt, trong khi đó, nhu cầu nhập khẩu của nhiều quốc gia có xu hướng gia tăng, cụ thể, thương mại gạo toàn cầu tiếp tục chịu tác động từ việc Ấn Độ thực hiện chính sách tạm ngừng xuất khẩu gạo, cùng với đó, nguồn cung gạo toàn cầu được dự báo sẽ không còn dồi dào khi nguồn cung chính chiếm tới 40% sản lượng toàn cầu là Ấn Độ sẽ giảm 4 triệu tấn so với niên vụ trước, chỉ còn 132 triệu tấn; các thị trường khác như Philippines, Indonesia, Thái Lan, Campuchia,… cũng được dự báo giảm sản lượng do tác động của hiện tượng El Nino và biến đổi khí hậu. Tồn kho cuối kỳ toàn cầu niên vụ 2023-2024 được dự báo ở mức 167,2 triệu tấn, giảm 8,6 triệu tấn so với niên vụ trước và là lượng tồn kho thấp nhất trong 6 niên vụ trở lại đây.

Thời gian tới, Bộ Công Thương cần nghiên cứu việc đàm phán, ký kết các thỏa thuận ưu đãi thương mại với một số thị trường xuất khẩu tiềm năng; tận dụng tiến trình rà soát các Hiệp định đã được đưa vào thực thi để đề nghị các đối tác mở cửa thêm, gia tăng hạn ngạch cho Việt Nam. Mặt khác, tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức của thương nhân về các quy định tại các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, Hiệp định song phương để tận dụng tối đa lượng hạn ngạch thuế quan dành cho gạo Việt Nam.

Nguồn:Xuất khẩu gạo thu về gần 1,4 tỷ USD trong quý I/2024