Bộ Công Thương vừa có báo cáo gửi Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà về việc thực hiện chỉ đạo tại Công văn 4844 với Dự thảo Nghị định điện mặt trời mái nhà (ĐMTMN) tự sản, tự tiêu.

Với yêu cầu khuyến khích phát triển điện sạch, Bộ Công Thương được giao nhiệm vụ nghiên cứu thí điểm sản xuất điện dư không dùng hết bán lên lưới điện quốc gia không quá 10% tổng công suất.

Điện mặt trời mái nhà dư sẽ được bán lên lưới điện quốc gia

Bộ Công Thương cho rằng, về việc xác định điện dư không dùng hết được bán lên lưới điện quốc gia, Bộ này đưa ra 3 phương án.

Phương án 1: Điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu sẽ bị khống chế công suất phát điện dư lên lưới điện quốc gia không quá 10% công suất lắp đặt, việc này có thể thực hiện bằng giải pháp lắp đặt bổ sung thiết bị điều khiển công suất phát (Limit export).

Phương án 2: Điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu được thanh toán 10% sản lượng điện trên tổng sản lượng điện dư phát lên lưới điện quốc gia được ghi nhận bởi hệ thống đo đếm điện năng mua bán với khách hàng.

Phương án 3: Điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu được thanh toán 10% sản lượng trên tổng sản lượng điện khách hàng mua từ lưới điện quốc gia được ghi nhận bởi hệ thống đo đếm điện năng mua bán với khách hàng.

Với phương án 1, Bộ Công Thương cho rằng bám sát ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà, tuy nhiên, việc lắp đặt thêm thiết bị Limit export sẽ làm tăng chi phí đầu tư của người sử dụng điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu, làm hạn chế khuyến khích đầu tư, đồng thời phát sinh thêm việc nghiệm thu, theo dõi, giám sát cài đặt, vận hành thiết bị này theo đúng quy định.

Phương án 3, Bộ Công Thương cho rằng, mặc dù đơn giản trong thực hiện, tiết kiệm chi phí đầu tư của người sử dụng nhưng lại có sản lượng điện dư được thanh toán nhiều.

Do đó, Bộ Công Thương đề xuất lựa chọn phương án 2 để bảo đảm tính khuyến khích, đơn giản trong thực hiện, tiết kiệm chi phí đầu tư, không xảy ra tiêu cực và lãng phí nguồn lực xã hội.

3 phương án về giá mua điện dư

Về xác định giá mua bán điện dư, Bộ Công Thương cũng đưa ra 3 phương án.

Phương án 1: Áp dụng bằng bình quân giá điện năng theo chi phí tránh được hàng năm do Bộ Công Thương ban hành. Biểu phí tránh được là chi phí sản xuất 1 kWh tính theo thời gian sử dụng trong ngày và các vùng, mùa trong năm, áp dụng cho các nhà máy điện nhỏ dùng năng lượng tái tạo chưa có giá riêng, như thủy điện nhỏ.

Phương án này đơn giản, dễ thực hiện, phù hợp với hiện trạng của hệ thống đo đếm hiện nay mà không cần tốn thêm chi phí nâng cấp đảm bảo thanh toán theo thị trường điện, đặc biệt là những hộ tiêu thụ điện nhỏ.

Phương án 2: Lấy bằng giá biên thị trường điện từng giờ (không bao gồm giá CAN) và trừ đi chi phí phân phối trên 1kWh.

Lý do phải loại trừ chi phí phân phối như sau: EVN đã đầu tư lưới phân phối để cấp điện cho khách hàng. Do vậy, EVN phải thu hồi để bù lại một phần chi phí phân phối không thu hồi được trong quá trình khách hàng sử dụng điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu mà không mua điện của EVN.

Phương án 3: Hiện nay không có phương pháp nào phù hợp để xây dựng một giá mua điện dư, do đó không có đủ lý luận để lấy giá mua điện dư phát lên lưới điện quốc gia theo phương án 1 hay phương án 2.

Để đơn giản trong thực hiện, đề xuất trước mắt tạm áp dụng giá mua điện dư phát lên lưới từ 600 đến 700 đồng/kWh. Giá này sẽ được xem xét, điều chỉnh (nếu có) hàng năm để đảm bảo khuyến khích phù hợp với từng thời kỳ phát triển của hệ thống điện quốc gia.

Với tính toán theo số liệu của năm 2023, cả 3 phương án đều cho kết quả tương đương nhau, xấp xỉ từ 600 đến 700 đồng/kWh.

Tuy nhiên, Bộ Công Thương đề xuất phương án 3 vì có tính đơn giản, dễ thực hiện và tiết kiệm được chi phí đầu tư của EVN nên đề xuất thực hiện theo phương án 3, với giá đề xuất là 671 đồng/kWh (theo EVN tính toán chi phí tránh được bình quân năm 2023). Mức này thấp hơn 58-63% giá mua các dự án điện tái tạo chuyển tiếp đang áp theo khung giá của Bộ Công Thương (1.587-1.816 đồng một kWh).

Cả nước có khoảng 103.000 dự án điện mặt trời mái nhà, tổng công suất đặt hơn 9.500 MW. Theo Quy hoạch điện VIII, quy mô loại nguồn này đến 2030 thêm 2.600 MW hoặc đạt 50% các tòa nhà công sở, nhà dân.

Trước đó, khi xây dựng dự thảo, Bộ Công Thương cho biết chính sách không "mặn mà" với mua bán điện mặt trời tự dùng bởi nguồn điện này không ổn định, phụ thuộc hoàn toàn vào yếu tố thời tiết. Bộ cũng từng đề nghị chỉ ghi nhận sản lượng dư, với giá 0 đồng. Song, góp ý sau đó, nhiều chuyên gia đề xuất cho phép người dân được bán phần dư lên lưới. Cùng đó, nhà chức trách có thể quy định giới hạn tỷ lệ dư thừa để chống trục lợi chính sách, nhất là ở các khu, cụm công nghiệp.

Nguồn: Bộ Công Thương đề xuất mua điện mặt trời mái nhà dư giá 671 đồng/kWh