Cụ thể, theo Viện Nghiên cứu Không gian quốc gia Brazil (INPE), trong năm 2024, khu rừng này trải qua 140.328 vụ cháy được phát hiện qua hình ảnh vệ tinh, tăng 42% so với 98.634 vụ của năm trước đó và chỉ đứng sau mức kỷ lục 186.463 vụ vào năm 2007. Một trong những nguyên nhân dẫn tới nhiều vụ cháy rừng là do đợt hạn hán kéo dài, khởi phát từ giữa năm 2023.

Các chuyên gia cho rằng sự khô hạn nghiêm trọng này có mối liên quan trực tiếp với biến đổi khí hậu do con người gây ra và hiện tượng El Niño – hiện tượng nóng lên bất thường của nước biển khu vực xích đạo trung tâm và Đông Thái Bình Dương, dẫn đến những biến động thời tiết cực đoan trên toàn cầu. Tuy nhiên, các điều kiện thời tiết khắc nghiệt chỉ là một phần câu chuyện.

Nhiều vụ cháy được xác định là do con người cố ý đốt rừng, nhằm mở rộng diện tích đất nông nghiệp, phục vụ cho mục đích kinh tế trước mắt. Chính những hành động nàyđã làm gia tăng số vụ cháy và làm trầm trọng thêm vấn đề. Hậu quả của các đám cháy không chỉ dừng lại ở rừng Amazon.

Những làn khói dày đặc từ các vụ hỏa hoạn đã lan đến nhiều đô thị lớn như Brasilia, Rio de Janeiro và São Paulo, gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng kéo dài trong nhiều tuần, ảnh hưởng đến sức khỏe hàng triệu người dân. Bất chấp số vụ cháy rừng ở mức cao kỷ lục, song cuộc chiến bảo vệ Amazon lại ghi nhận những tín hiệu đáng mừng.

Ảnh minh hoạ

Theo INPE, diện tích rừng bị phá trong 12 tháng (tính đến tháng 8/2024) đã giảm hơn 30% so với năm ngoái - mức thấp nhất trong vòng 9 năm qua. Thành quả này được cho là nhờ vào các chính sách bảo tồn quyết liệt của chính phủ Tổng thống Luiz Inacio Lula da Silva - người đưa mục tiêu bảo vệ Amazon trở thành một trong những ưu tiên hàng đầu. Đặc biệt, tháng 11/2024, Brazil đã được chọn làm nước chủ nhà cho Hội nghị lần thứ 30 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP30).

Hội nghị sẽ diễn ra tại Belem – một thành phố nằm trong vùng Amazon. Đây là cơ hội để Brazil thể hiện vai trò tiên phong trong nỗ lực chống biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường, đồng thời kêu gọi cộng đồng quốc tế chung tay hành động để cứu rừng Amazon. Dù ghi nhận những tiến triển, song các nhà khoa học tiếp tục cảnh báo rằng Amazon đang tiến gần đến ngưỡng cực kỳ nguy hiểm.

Các nhà khoa học đưa ra cảnh báo, nếu tình trạng phá rừng tiếp diễn, Amazon có thể bước vào giai đoạn thải ra nhiều khí CO2 hơn lượng mà khu rừng này hấp thụ. Điều này sẽ không chỉ làm suy yếu khả năng cân bằng khí hậu của Amazon, mà còn đẩy nhanh tốc độ biến đổi khí hậu toàn cầu.

Amazon, rừng nhiệt đới lớn nhất thế giới có diện tích 6,3 triệu km2 trải dài qua chín quốc gia, chiếm hơn 10% đa dạng sinh học của thế giới, đóng vai trò rất quan trọng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, do khả năng hấp thụ khí CO2 từ bầu khí quyển.

Tuy nhiên, diện tích rừng bị thu hẹp đáng kể, cộng thêm tình trạng hạn hán, các đám cháy rừng kỷ lục thời gian qua khiến lượng khí CO2 được hấp thụ giảm đi nhiều. Nhiều báo cáo khoa học đã chỉ ra mối liên hệ giữa tình trạng thu hẹp diện tích rừng, biến đổi khí hậu và nạn phá rừng do con người gây ra.

Kết quả một nghiên cứu mới nhất của các chuyên gia về môi trường cho thấy, diện tích rừng nhiệt đới Amazon bị mất do tình trạng đốt phá rừng trong 40 năm qua tương đương diện tích của hai quốc gia Đức và Pháp cộng lại. Thực trạng đáng báo động này là lời kêu cứu khẩn thiết từ rừng Amazon về việc cần thực thi các biện pháp cấp bách nhằm bảo vệ “lá phổi xanh” của Trái đất.

Nguồn: Brazil: Rừng Amazon ghi nhận số vụ cháy cao nhất trong 17 năm