Vườn quốc gia Ba Bể là khu vực có những nét đặc trưng tự nhiên riêng biệt trên núi đá vôi, mang nhiều giá trị về cảnh quan độc đáo và đa dạng sinh học. Từ năm 1995, tại Hội nghị hồ nước ngọt thế giới diễn ra tại Hoa Kỳ, hồ Ba Bể đã được công nhận là một trong 20 hồ nước ngọt đặc biệt của thế giới cần được bảo vệ.

Tháng 12/2003, Vườn quốc gia Ba Bể được Trung tâm Đa dạng sinh học Đông Nam Á (ACB) công nhận là Vườn Di sản thiên nhiên Đông Nam Á (AHP). Năm 2011, Ban Thư ký về các vùng đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế (Công ước Ramsar) công nhận Vườn quốc gia Ba Bể là Khu đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế - Khu Ramsar (thứ 1.938 của thế giới). Ngày 27/9/2012, Thủ tướng Chính phủ có quyết định công nhận Di tích quốc gia đặc biệt với hồ Ba Bể. Ban Quản lý Vườn Quốc gia (VQG) Ba Bể luôn xác định việc bảo vệ đa dạng sinh học, cảnh quan môi trường và khai thác phát huy các giá trị tiềm năng tự nhiên xây dựng các loại hình, sản phẩm du lịch ở VQG Ba Bể là nhiệm vụ trọng tâm.

Đề án du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí trong VQG Ba Bể, giai đoạn 2021 – 2030 là tiền đề phát huy giá trị VQG Ba Bể. Theo người dân địa phương, những năm qua, người dân ở khu vực vùng lõi, vùng đệm của VQG Ba Bể đã nâng cao ý thức trong việc bảo vệ môi trường, gìn giữ cảnh quan thiên nhiên, phát huy các giá trị văn hóa của địa phương.

Tuy nhiên, quá trình sinh sống thực tế hiện nay quỹ đất ở không phát triển, trong khi dân số tăng nên khó khăn về đất ở, đất xây dựng, phát triển kinh tế gặp nhiều khó khăn, chưa phát huy được thế mạnh, tiềm năng sẵn có ở địa phương nên tỷ lệ hộ nghèo vẫn còn cao. Do vậy, người dân mong muốn Nhà nước có giải pháp tháo gỡ những khó khăn để phát triển bền vững. Lãnh đạo Ban Quản lý VQG Ba Bể cho biết, những năm qua VQG Ba Bể đã phối hợp với các đơn vị, địa phương tham mưu cho UBND tỉnh ban hành các văn bản quy định về quản lý, bảo vệ và phát triển VQG Ba Bể.

Mới đây, ngày 16/01/2025, UBND tỉnh Bắc Kạn đã ban hành Quyết định số 64/QĐ-UBND về việc phê duyệt Đề án du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí trong VQG Ba Bể, giai đoạn 2021 - 2030. Theo Quyết định đã phê duyệt, Đề án có tổng vốn dự kiến khoảng 1.075,5 tỷ đồng. Nguồn lực này không chỉ hỗ trợ phát triển rừng bền vững mà còn tạo điều kiện cho người dân khai thác tiềm năng địa phương, thúc đẩy kinh tế. Theo “Phương án quản lý rừng bền vững VQG Ba Bể, giai đoạn 2021 - 2030”, đảm bảo việc quản lý, bảo vệ và phát huy các giá trị tiềm năng về cảnh quan tự nhiên, các giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học và thẩm mỹ của VQG Ba Bể, danh lam thắng cảnh hồ Ba Bể.

Tạo việc làm, tăng thu nhập, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân địa phương; làm cơ sở để thu hút, kêu gọi đầu tư phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí trong rừng đặc dụng theo quy định của Nghị định số 156/2018/NĐ-CP ngày 16/11/2018 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Lâm nghiệp và Nghị định số 91/2024/NĐ-CP ngày 18/7/2024 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 156/2018/NĐ-CP. Tổng diện tích thực hiện hoạt động du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí trong VQG Ba Bể là hơn 3.593ha.

VQG Ba Bể với trung tâm là hồ Ba Bể được tỉnh Bắc Kạn xác định là khu du lịch trọng điểm. (Ảnh minh hoạ).

Trong đó diện tích sử dụng mặt bằng để xây dựng các công trình phục vụ du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí hơn 61ha, trong đó: Phân khu bảo vệ nghiêm ngặt hơn 70ha. Phân khu phục hồi sinh thái hơn 2.920ha, trong đó diện tích xây dựng trên 58ha. Phân khu dịch vụ hành chính trên 57ha.

Diện tích đất nông nghiệp vùng đệm trong quy hoạch cho thuê môi trường rừng để phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí hơn 79ha. Diện tích vùng đệm thuộc 4 thôn Pác Ngòi, Bó Lù, Cốc Tộc và Bản Cám, xã Nam Mẫu (Ba Bể) định hướng thực hiện phát triển du lịch cộng đồng trên 466ha. Đề án nhằm tạo điều kiện để người dân, cộng đồng địa phương sống ở gần rừng tham gia các hoạt động du lịch góp phần vào phát triển kinh tế địa phương.

Đặc biệt là người nghèo; tạo cơ sở pháp lý để thu hút các doanh nghiệp, nhà đầu tư trong và ngoài nước, lập dự án đầu tư du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí trong VQG Ba Bể; tạo nguồn lực cho việc xây dựng và phát triển bền vững tài nguyên rừng, tài nguyên thiên nhiên trong khu vực VQG Ba Bể. Thông qua phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí trong VQG Ba Bể, góp phần tuyên truyền, giáo dục môi trường, nâng cao nhận thức cho người dân địa phương và du khách về các giá trị tự nhiên, văn hóa, lịch sử và nhân văn của khu vực.

Đề án du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí trong Vườn quốc gia Ba Bể sẽ là khuôn khổ, hành lang cho hoạt động phát triển du lịch sinh thái, làm cơ sở quản lý các hoạt động du lịch; cơ sở pháp lý để xây dựng các dự án đầu tư phát triển hoạt động du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí trong khu vực Vườn. Đề án còn là cơ sở để xác định giá trị của dịch vụ môi trường tự nhiên trong các sản phẩm du lịch, xây dựng các cơ chế chia sẻ lợi ích từ du lịch sinh thái cho cộng đồng và tăng cường bảo tồn tính đa dạng sinh học tại VQG Ba Bể…/.

Nguồn: Đẩy mạnh phát triển du lịch sinh thái tại Vườn Quốc gia Ba Bể