Hà Nội: 27°C
Thừa Thiên Huế: 24°C
TP Hồ Chí Minh: 33°C
Quảng Ninh: 22°C
Hải Phòng: 26°C

Gia Lai: Hình tượng rồng trên ché cổ

Với người Việt Nam, rồng hay đúng hơn là hình tượng rồng không chỉ gắn với quyền uy, sự tôn quý, linh thiêng, mà còn được coi là biểu tượng tâm hồn, tình cảm, sự phồn vinh của cộng đồng. Vì vậy, hình tượng rồng giữ vị trí quan trọng trong đời sống của người Việt từ xưa đến nay.

Rồng xuất hiện trên nhiều công trình kiến trúc nghệ thuật, cũng như được khắc họa trên các đồ dùng trong cuộc sống. Trên các sản phẩm gốm sứ, đặc biệt là trên các loại ché mà cộng đồng các dân tộc thiểu số vùng Trường Sơn-Tây Nguyên sử dụng để ủ rượu cần-một vật dụng trở thành biểu tượng văn hóa của cộng đồng, hình tượng rồng được khắc họa một cách phong phú, đa dạng.

Hình tượng rồng trên ché thời kỳ đầu nhà Minh (Trung Quốc) với mô típ “Lưỡng long tranh châu” đang được nhà sưu tầm Ngô Ngọc Tám (TP. Pleiku) lưu giữ. Ảnh: X.T
Hình tượng rồng trên ché thời kỳ đầu nhà Minh (Trung Quốc) với mô típ “Lưỡng long tranh châu” đang được nhà sưu tầm Ngô Ngọc Tám (TP. Pleiku) lưu giữ. Ảnh: X.T

Người Bahnar gọi rồng là Prao, người Jrai gọi là Tbrơt hoặc Tbrit. Cả người Bahnar và Jrai đều quan niệm rồng là loài vật giữ vị trí cao nhất trong tất cả các loài vật. Do đó, các loại ché có trang trí hình rồng đều được xem là ché quý, có giá trị lớn và tất cả đều có Yàng (thần linh) trú ngụ, ché càng cổ, càng quý thì sức mạnh của Yàng càng lớn.

Người Bahnar, Jrai không tự làm ra ché mà được đưa đến từ nhiều nơi khác. Vì vậy, họa tiết cũng như đặc điểm hình tượng rồng trên mỗi loại ché có những tương đồng và khác biệt nhất định.

Khác với các họa tiết rồng trang trí trên các sản phẩm gốm sứ xanh trắng, hình tượng rồng trên ché được biểu hiện một cách mộc mạc nhưng hết sức tinh tế với những nét chạm khắc đơn giản, thoáng đãng, sần sùi nhưng cũng không kém phần mềm mại, thanh thoát.

Dù xuất phát từ dòng gốm nào chăng nữa thì hình tượng rồng trên ché cổ đều có chung những mô típ như: long ngư hý thủy, lưỡng long tranh châu, long truy, long ẩn vân… với nhiều kỹ thuật chế tác khác nhau.

Hình tượng rồng trang trí trên ché thường là số nhiều và được trang trí ở nhiều phần khác nhau. Có lúc thì rồng được trang trí trên thân, trên vai hoặc rồng uốn từ thân lên vai và xoắn tròn tạo hình các tai ché; cũng có khi rồng trang trí trên thân với toàn thân cuộn mình, ẩn trong mây, vây và đuôi xòe tạo hình như những tia lửa.

Rồng trang trí trên ché mang nhiều phong cách, kỹ thuật tạo hình và đặc điểm khác nhau. Hình tượng rồng trong mô típ “Lưỡng long tranh châu” trang trí trên ché cổ thời kỳ đầu nhà Minh (Trung Quốc) với đặc điểm đầu to, mõm dài, miệng há, lưỡi vươn dài, nét mặt biểu cảm đầy uy lực; thân dài uốn lượn tương đối mềm mại, đuôi ngắn, móng như móng chim ưng, thường có 3 hoặc 4 móng, nếu rồng có 5 móng thì thường là vật sử dụng trong các gia đình quan lại, vua chúa.

Rồng với bộ móng vuốt sắc nhọn. Ảnh: Xuân Toản
Rồng với bộ móng vuốt sắc nhọn. Ảnh: Xuân Toản

Đối với ché Gò Sành, họa tiết trang trí sức phong phú và đa dạng từ nội dung đến kỹ thuật chế tác như khắc vạch, đắp nổi, dập khuôn… Chủ đề trang trí có sự pha trộn văn hóa giữa các cộng đồng Chăm, Việt, Hoa…

Trong đó, thường thấy các mô típ hoa văn hình rồng, sư tử/kỳ lân là những linh vật biểu tượng cho sức mạnh của vương quyền, được các nghệ nhân nhân hóa cách điệu cao, mang những ý nghĩa biểu trưng cho dòng dõi quý tộc, biểu hiện tính cầu phúc, cầu lộc, tượng trưng cho uy quyền và sức mạnh.

Bảo tàng tỉnh hiện lưu giữ nhiều ché với mô típ trang trí hình tượng rồng, trong đó tiêu biểu là những chiếc ché thuộc dòng gốm Gò Sành có niên đại khoảng thế kỷ XIV-XV.

Hình tượng rồng trên ché Gò Sành được đắp nổi với đặc điểm thân dài, đuôi giun được tạo tác một cách đơn giản, trong tư thế uốn lượn bay lên kết hợp với hình tượng sư tử/kỳ lân trên các tai ché tạo nên sự hài hòa, thống nhất giữa các họa tiết được xem là biểu tượng của sức mạnh, quyền lực trong văn hóa phương Đông.

Ngoài ra, trên các dòng gốm khác như gốm Quảng Đức, Mỹ Thiện ở Nam Trung Bộ hay các sản phẩm từ dòng gốm Cây Mai, Lái Thiêu ở Nam Bộ, hình tượng rồng xuất hiện rất phong phú, đa dạng. Như vậy, có thể khẳng định, hình tượng rồng luôn là đề tài trang trí chiếm số lượng lớn trên các dòng ché có mặt ở vùng đất Tây Nguyên từ xưa đến nay. Bởi rồng thể hiện tính biểu tượng lớn và mang đến vẻ đẹp thiêng liêng, tôn nghiêm và trang trọng. Và trên hết, đó là sự giao thoa, kết nối và tiếp biến các giá trị văn hóa truyền thống của cộng đồng các dân tộc qua các thời kỳ.

Nguồn: Hình tượng rồng trên ché cổ

Xuân Toản
baogialai.com.vn

Có thể bạn quan tâm

Tin mới nhất

Giữ xanh “quần đảo bão tố” - Bài cuối: Rác đại dương cập cảng đất liền

Giữ xanh “quần đảo bão tố” - Bài cuối: Rác đại dương cập cảng đất liền
Xác định bảo vệ môi trường biển không chỉ là trách nhiệm của chính quyền địa phương mà còn là một trong những nhiệm vụ của lực lượng vũ trang, các đơn vị Vùng 2 Hải quân đã và đang nỗ lực chung tay bảo vệ môi trường biển bằng nhiều việc làm thiết thực.

Ninh Bình: Ứng dụng chế phẩm sinh học xử lý nhanh rơm rạ trên đồng ruộng thành phân hữu cơ tại xã Khánh Thành

Ninh Bình: Ứng dụng chế phẩm sinh học xử lý nhanh rơm rạ trên đồng ruộng thành phân hữu cơ tại xã Khánh Thành
Mô hình sử dụng chế phẩm sinh học đa chức năng có khả năng phân hủy nhanh các chất hữu cơ, chịu nhiệt cao, an toàn với môi trường đang được triển khai tại huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình nhằm tận dụng rơm rạ để sử dụng làm phân bón.

Bão Yinxing “chen” vào giữa đường đi của bão Trami và Kong-rey

Bão Yinxing “chen” vào giữa đường đi của bão Trami và Kong-rey
Bão Yinxing đang ở phía Đông Philippines, vào chiều ngày 4/11, cơn bão này có sức gió 100 km/h (cấp 10), gây sóng cao nhất tới 8,2 mét, di chuyển theo hướng Tây - Tây Bắc, theo Trung tâm Cảnh báo Bão Liên hợp (JTWC) của Mỹ.

Đà Nẵng: Mưa trắng trời, nhiều tuyến đường ngập sâu

Đà Nẵng: Mưa trắng trời, nhiều tuyến đường ngập sâu
Mưa lớn kéo dài từ đêm qua đến sáng nay đã khiến nhiều tuyến đường, phố ở Đà Nẵng bị ngập khiến giao thông đi lại khó khăn.

Điểm tin ngân hàng ngày 5/11: Đề xuất quy định mới về sáp nhập, hợp nhất tổ chức tín dụng

Điểm tin ngân hàng ngày 5/11: Đề xuất quy định mới về sáp nhập, hợp nhất tổ chức tín dụng
Gần 10,8 triệu tỷ đồng đổ vào ngân hàng; Phó Tổng Giám đốc VIB đăng ký mua 3 triệu cổ phiếu; Bà Trần Thu Huyền được bổ nhiệm làm Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ NHNN; Ngân hàng An Bình ra mắt nền tảng ngân hàng số ABBANK Business… là những tin tức tài chính và ngân hàng nổi bật.
Net Zero - Lộ trình chuyển đổi xanh cho doanh nghiệp Việt Nam

Net Zero - Lộ trình chuyển đổi xanh cho doanh nghiệp Việt Nam

Net Zero - Gửi tương lai

Net Zero - Gửi tương lai

Cầu treo dành cho người đi bộ không có giá đỡ dài nhất thế giới

Cầu treo dành cho người đi bộ không có giá đỡ dài nhất thế giới

Cuộc thi ảnh, video "Việt Nam hạnh phúc"

Cuộc thi ảnh, video "Việt Nam hạnh phúc"

Những ngôi mộ gió ở Lý Sơn- Phần 2

Những ngôi mộ gió ở Lý Sơn- Phần 2

5 Minute Countdown Timer

5 Minute Countdown Timer

Need a 5 minute timer for your next event? Look no further! This timer is perfect for morning services, youth sessions, ceremonies, church meetings, and many other things! Enjoy this nice and simple universal design to fit whatever you need it for.
Milky Way timelapse compilation & relaxation - 4K

Milky Way timelapse compilation & relaxation - 4K

The milky way is such a common subject to shoot for stills and timelapse. While many sequences feature wide-angle shots of our home galaxy, there seem to be lacking many close-ups (medium format, deep-sky timelapse). That's how I made the latter my specialty over the past 4 years, with a hand-crafted workflow that enabled me to produce some of the best detailed/colored time lapses of the milky way on the market for that resolution.
NOX ATACAMA | 8K

NOX ATACAMA | 8K

The Atacama desert is home to the darkest and cleanest skies in the world. A view to the nightsky rewards with uncountable numbers of stars and fantastic nebulas in one of the most quiet a empty places on earth. Not a single noise distracts from the grand show the nightsky has to offer. The environment is harsh though. Filmed in freezing temperatures, altitudes up to 5000m/16000ft, salt lakes and icy slopes, the Atacama is not friendly to life and equipment. Though it provides without doubt for epic and vast vistas of one of the greatest landscapes on earth.