Với diện tích sản xuất lúa hơn 100 nghìn ha/năm, tỉnh Đắk Lắk là "vựa lúa" lớn nhất Tây Nguyên. Nhiều vùng trồng lúa của tỉnh cho năng suất và chất lượng rất tốt, tuy nhiên do nhiều nguyên nhân khác nhau, giá trị của lúa gạo vẫn chưa cao, bà con nông dân vẫn chưa được hưởng lợi nhiều.

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Đắk Lắk, với khí hậu, thổ nhưỡng thuận lợi, nguồn nước dồi dào, hệ thống thủy lợi ngày càng hoàn thiện nên Đắk Lắk có nhiều điều kiện để sản xuất nông nghiệp; trong đó có cây lúa nước. Những năm qua, nhìn chung tình hình sản xuất lúa khá ổn định, diện tích gieo trồng, năng suất, sản lượng hầu hết đạt và vượt chỉ tiêu kế hoạch năm. Diện tích gieo trồng lúa ổn định với khoảng hơn 100 nghìn ha, chiếm khoảng 34,95% diện tích gieo trồng cây hàng năm của tỉnh. Diện tích lúa nước tập trung nhiều ở các huyện: Lắk, Krông Bông, Ea Kar, Krông Ana, Ea Súp...

Để gia tăng năng suất, chất lượng, hầu hết các vùng trồng lúa trong tỉnh đã sử dụng nhiều giống lúa mới, chất lượng cao vào sản xuất.

Vụ Đông Xuân 2023 - 2024, toàn tỉnh Đắk Lắk gieo trồng 46.581 ha lúa nước, đạt 116,45% kế hoạch đề ra. Năng suất vụ Đông Xuân trên địa bàn dao động khoảng 7-10 tấn/ha, có nơi đạt 12 tấn/ha, cao hơn trung bình vụ Đông Xuân 2022 - 2023 khoảng 6 tạ/ha. Giá cao hơn 2.000 đồng/kg so với vụ Đông Xuân 2022 - 2023. Người dân phấn khởi vì thời tiết nắng ráo, thuận lợi cho thu hoạch, lúa được mùa, được giá.

Bên cạnh đó, để gia tăng năng suất, chất lượng, hầu hết các vùng trồng lúa trong tỉnh đã sử dụng nhiều giống lúa mới, chất lượng cao vào sản xuất như: Đài thơm số 8, RVT, ST 25, OM4900, HT1, OM5451… Nông dân đã tích cực áp dụng các kỹ thuật tiên tiến về gieo sạ, chăm sóc, tưới nước, bón phân hợp lý để nâng cao hiệu suất sử dụng phân bón; ứng dụng cơ giới hóa vào sản xuất lúa. Ngành nông nghiệp, các địa phương quan tâm, tổ chức tập huấn chuyển giao các quy trình canh tác tiên tiến, quy trình quản lý dịch hại tổng hợp vào sản xuất lúa.

Vụ Đông Xuân năm 2023 - 2024 huyện Krông Ana gieo trồng 5.886 ha lúa nước, năng suất bình quân khoảng 8 tấn/ha, sản lượng gần 39.000 tấn. Dù có tiềm năng về sản xuất lúa gạo nhưng trên địa bàn huyện Krông Ana có rất ít nhà máy xay xát quy mô lớn, chủ yếu ở quy mô hộ gia đình. Toàn huyện có 40 cơ sở xay xát lúa gạo, trong đó chủ yếu ở quy mô nhỏ, chỉ có 10 cơ sở có quy mô vừa, nhưng công suất xay xát cũng chỉ dao động từ 8 – 14 tấn/ngày. Đáng chú ý, trong tổng số các cơ sở xay xát gạo của huyện chỉ có duy nhất một cơ sở có máy sấy và 28 cơ sở có dây chuyền đánh bóng, phân loại. Theo đánh giá của phòng chuyên môn, hầu hết cơ sở chỉ đáp ứng nhu cầu xay xát của các hộ gia đình, chủ yếu cung cấp cho thị trường trong tỉnh và một số tỉnh lân cận.

Là một trong những địa phương có diện tích lúa nước khá lớn của tỉnh, vụ Đông Xuân, huyện Lắk gieo trồng 5.500 ha lúa nước (chiếm gần 77% tổng diện tích gieo trồng các loại cây lương thực trên địa bàn huyện). Toàn huyện hiện đã thu hoạch được trên 4.000 ha, năng suất trung bình đạt 84 tạ/ha. Tuy nhiên, toàn huyện chỉ có 2 cơ sở xay xát gạo có công suất khoảng 10 tấn/ngày, còn lại có khoảng 76 cơ sở quy mô nhỏ phục vụ gia đình.

Đắk Lắk cần tiếp tục triển khai các giải pháp trong đó tập trung vào bảo quản, chế biến sau thu hoạch để nâng cao giá trị lúa gạo trên địa bàn. Ảnh: MT.

Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh (Sở NN&PTNT) đánh giá, hiện nay sản xuất nông nghiệp của tỉnh Đắk Lắk nói chung và cây lúa nói riêng vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức như giá đầu vào sản xuất liên tục tăng cao, hạn hán, lũ lụt. Bên cạnh đó, việc ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất chưa đồng bộ, thiếu kinh phí thực hiện, chưa tập trung đi vào bảo quản, chế biến sau thu hoạch, giá trị gia tăng thấp.

Ngoài ra, các doanh nghiệp tham gia vào sản xuất lúa chưa nhiều, liên kết phát triển chuỗi giá trị sản phẩm nông nghiệp đã bước đầu hình thành nhưng còn mang tính tự phát, mới dừng lại ở khâu sản xuất và sơ chế thô, chưa có sự kết nối giữa sản xuất - chế biến - thị trường, chưa tạo được sản phẩm lúa gạo chất lượng cao có khả năng tiếp cận trực tiếp vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Theo đó, để phát triển cây lúa và gia tăng giá trị ngành hàng, trong thời gian tới, tỉnh rà soát lại diện tích trồng lúa; trong đó, các vùng trồng lúa phải gắn với các công trình thủy lợi để đảm bảo nước tưới. Tại những vùng trọng điểm lúa, ngành nông nghiệp phối hợp với các sở, ngành, địa phương xây dựng các mô hình ứng dụng công nghệ cao, sử dụng các giống lúa mới có năng suất, chất lượng cao. Cùng với đó, trên địa bàn tỉnh tiếp tục hình thành những vùng sản xuất lúa tập trung, chuyên canh, gắn với các tổ hợp tác, hợp tác xã để sản xuất theo chuỗi giá trị. Các vùng trọng điểm lúa vừa chú trọng nâng cao năng suất, sản lượng, vừa chú trọng xây dựng thương hiệu; đồng thời, xây dựng các phương án, khả năng phòng, chống, ứng phó với biến đổi khí hậu.

Tại Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững đến năm 2020, định hướng đến năm 2030, tỉnh Đắk Lắk duy trì đảm bảo diện tích gieo trồng lúa 97.000 ha lúa/năm. Thời gian tới, ngành nông nghiệp của tỉnh sẽ hướng dẫn bà con tăng cường sử dụng giống lúa chất lượng; tập trung xây dựng mô hình sản xuất lúa theo tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ nhằm tăng năng suất, chất lượng và hiệu quả phù hợp với điều kiện của từng địa phương.

Bên cạnh đó, triển khai xây dựng kế hoạch sản xuất lúa chất lượng cao theo tiêu chí cánh đồng lớn tại một số vùng sản xuất lúa trọng điểm như Ea Súp, Lắk, Krông Ana, Ea Kar… để nâng cao hiệu quả kinh tế cho người nông dân và đảm bảo an ninh lương thực. Để nâng cao giá trị sản phẩm lúa gạo, tỉnh Đắk Lắk cũng đẩy mạnh cơ chế liên kết hợp tác 4 nhà trong sản xuất, chế biến, tiêu thụ, tăng cường áp dụng cơ giới hoá vào các khâu sản xuất, chế biến, tiêu thụ; chú trọng xây dựng nhãn hiệu, quảng bá gạo chất lượng cao... ở một số địa phương trong tỉnh.

Nguồn:Giải pháp nâng cao giá trị sản xuất lúa gạo tại Đắk Lắk