Trong bối cảnh chuyển đổi số và công nghệ 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ ở tất cả các ngành, nghề, lĩnh vực tại Việt Nam, việc thực hiện chuyển đổi số trong hoạt động quan trắc, dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn (KTTV) là một xu hướng tất yếu. Ứng dụng chuyển đổi số (CĐS) vào trong các hoạt động, chất lượng công tác dự báo, cảnh báo KTTV tại tỉnh Nam Định ngày càng được nâng cao; các bản tin dự báo, cảnh báo ngày càng tin cậy, phục vụ hiệu quả công tác phòng chống thiên tai, giảm thiểu thiệt hại, góp phần ổn định xã hội, phát triển kinh tế địa phương.

Hiện nay Đài KTTV tỉnh Nam Định đã nâng cấp, trang bị, lắp đặt thêm các thiết bị có công nghệ tự động, hiện đại để đo các yếu tố như mưa, gió, nhiệt độ, độ ẩm, khí áp… tại các trạm KTTV nhằm theo dõi, cập nhật các yếu tố thời tiết, thủy văn. Với thiết bị này, dữ liệu được cập nhật chính xác theo thời gian thực, truyền trực tiếp về máy tính của trạm, Đài và của ngành, giúp quan trắc viên không nhất thiết phải trực tiếp quan trắc, tính toán số liệu mà vẫn nắm thông tin, số liệu một cách nhanh chóng, chính xác.

Đây là nguồn dữ liệu đầu vào phục vụ công tác dự báo ngày càng tốt hơn, đồng thời góp phần quan trọng thực hiện các bản tin được chi tiết tới cấp huyện. Bên cạnh đó, Đài KTTV tỉnh Nam Định đã bước đầu thêm các thông tin cảnh báo tác động vào trong bản tin bão, áp thấp nhiệt đới để giúp các địa phương và đơn vị liên quan chuẩn bị tốt việc quản lý rủi ro thiên tai, hành động ứng phó kịp thời khi có tình huống xảy ra.

Công tác dự báo của Đài KTTV tỉnh Nam Định hiện có nhiều thuận lợi hơn nhờ ứng dụng KHCN và thực hiện chuyển đổi số để tiếp cận, khai thác các mô hình dự báo nghiệp vụ cho khu vực Việt Nam như GSM, GFS, WRF, IFS…từ đó giúp các dự báo viên nắm bắt được xu thế thời tiết và phân tích xu thế thời tiết đến 10-15 ngày, sự thay đổi thời tiết trong khoảng 3 ngày cũng có thể phát hiện được để đưa ra bản tin dự báo thời tiết nhanh chóng, chính xác nhất.

Với dự báo khí tượng ngắn hạn, Đài KTTV tỉnh Nam Định đang sử dụng một số phần mềm như phần mềm hiển thị ảnh mây vệ tinh phân giải cao tích hợp thêm sản phẩm mô hình dự báo, ảnh ra-đa thời tiết, số liệu quan trắc khí tượng bề mặt, phân định các loại mây; hệ thống thu thập, xử lý số liệu và dự báo khí tượng chuyên ngành được cung cấp bởi Trung tâm Thông tin và Dữ liệu KTTV (Tổng cục KTTV); hệ thống bản đồ số hóa theo dõi lượng mưa tự động toàn quốc; sản phẩm dự báo, cảnh báo áp thấp nhiệt đới, bão được chuyển giao từ các trung tâm khí tượng uy tín trên thế giới...

Hiện đại hóa công nghệ quan trắc khí tượng thủy văn giúp địa phương này cảnh báo thông tin thời tiết kịp thời, chủ động ứng phó (Ảnh minh họa).

Việc chủ động ứng dụng KHCN, thực hiện chuyển đổi số để sử dụng có hiệu quả các phần mềm dự báo KTTV cùng kinh nghiệm của các dự báo viên Đài KTTV tỉnh đã đưa ra những bản tin dự báo điểm hàng ngày, trượt 10 ngày tới các huyện trong tỉnh, bản tin dự báo KTTV 5 ngày, 10 ngày, tháng, mùa, vụ… nhanh chóng, đầy đủ, chính xác nhất. Chất lượng dự báo, quan trắc KTTV hàng năm của Đài KTTV tỉnh Nam Định hàng năm đều vượt chỉ tiêu kế hoạch được giao từ 10-20%.

Mặc dù đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số trong lĩnh vực quan trắc, KTTV, tuy nhiên công tác dự báo, cảnh báo KTTV của Đài KTTV tỉnh Nam Định còn gặp nhiều khó khăn như mật độ trạm quan trắc KTTV còn thưa so với khu vực; máy móc trang thiết bị phục vụ cho công tác quan trắc, dự báo KTTV còn thiếu…

Để tiếp tục phát huy những hiệu quả, nâng cấp hệ thống quan trắc, tỉnh Nam Định đã ban hành Quyết định số 2772/QĐ-UBND ngày 19 tháng 11 năm 2020 về việc Phê duyệt mạng lưới quan trắc môi trường tỉnh Nam Định giai đoạn 2021-2025. Theo đó, tỉnh Nam Định sẽ Xây dựng mạng lưới quan trắc môi trường tỉnh giai đoạn 2021 - 2025 nhằm kiểm soát chất lượng các thành phần môi trường phục vụ công tác dự báo, phòng ngừa và xử lý ô nhiễm, ngăn chặn suy thoái môi trường đáp ứng các yêu cầu quản lý về bảo vệ môi trường.

Thông qua bộ dữ liệu quan trắc môi trường sẽ phản ánh khách quan, trung thực, tin cậy thực trạng chất lượng môi trường tỉnh, làm cơ sở để các cấp chính quyền của tỉnh hoạch định chính sách phát triển bền vững kinh tế - xã hội gắn bảo vệ môi trường, góp phần thực hiện tốt chiến lược quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội và quy hoạch môi trường tỉnh Nam Định. Cụ thể mạng lưới quan trắc môi trường tỉnh Nam Định giai đoạn 2021 - 2025 sẽ nâng cấp gồm 273 điểm, 10 cụm và 10 trạm, trong đó có 191 điểm, 04 trạm và 10 cụm mốc thực hiện giai đoạn trước năm 2020 chuyển sang và 82 điểm, 06 trạm dự kiến thực hiện trong giai đoạn 2021 - 2025 tùy thuộc theo tình hình thực tế trên địa bàn tỉnh…

Để hướng tới ứng dụng hiệu công nghệ số, chuyển đổi số ngành KTTV, tỉnh Nam Định đã nỗ lực tận dụng mọi nguồn lực, nhân lực, công nghệ hiện có để nâng cao hiệu quả công tác dự báo cảnh báo thiên tai có nguồn gốc KTTV, từ đó giúp cho người dân trên địa bàn tỉnh có thể chủ động tiếp cận thông tin phục vụ phòng, tránh và giảm nhẹ thiệt hại do thiên tai, góp phần phục vụ hoạt động sản xuất nông nghiệp, hướng tới phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Nguồn: Hiện đại hóa công nghệ quan trắc khí tượng thủy văn