Hệ sinh thái rừng đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống con người. Rừng cung cấp thức ăn, nguyên liệu gỗ, nước sạch cho sinh hoạt; điều hòa khí hậu, nâng cao chất lượng không khí, kiểm soát xói mòn, hấp thụ các-bon; cung cấp môi trường du lịch sinh thái, góp phần bảo tồn giá trị văn hóa, xã hội thúc đẩy kinh tế phát triển ổn định, bền vững…

Toàn tỉnh Lào Cai hiện có 391.144,8 ha diện tích có rừng chiếm hơn 60% diện tích tự nhiên. Tỉnh đã triển khai hiệu quả việc rà soát, quy hoạch 3 loại rừng thống nhất với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; theo dõi, cập nhật kịp thời diễn biến rừng, các biến động về tài nguyên rừng, đất lâm nghiệp; thiết lập quản lý và bảo vệ toàn bộ diện tích rừng hiện có, quản lý chặt chẽ diện tích rừng tự nhiên. Cùng với đó là tăng cường kiểm tra, kiểm soát các khu vực trọng điểm, vùng giáp ranh có nguy cơ xâm hại rừng cao. Đến nay, tỉnh đã phê duyệt phương án quản lý rừng bền vững của 12 chủ rừng gồm Vườn Quốc gia Hoàng Liên, Khu Bảo tồn thiên nhiên Hoàng Liên - Văn Bàn, Khu Bảo tồn thiên nhiên Bát Xát, 9 ban quản lý rừng phòng hộ các huyện, thị xã, thành phố với diện tích hơn 200.000 ha.

Để phát huy giá trị đa dụng của rừng, hiện nay địa phương này đã có những mô hình sản xuất mang lại hiệu quả kinh tế cao, vừa giải quyết công ăn việc làm cho hàng triệu người dân, nâng cao đời sống cộng đồng, vừa góp phần bảo vệ rừng hiệu quả. Trong lĩnh vực lâm nghiệp ngoài lấy cây quế làm sản phẩm chủ lực để phát triển thì phát triển kinh tế lâm nghiệp, kinh tế đồi rừng là lĩnh vực trọng tâm.

Các sản phẩm lâm sản cơ bản đã chuyển đổi cơ cấu sản phẩm gỗ thô như: dăm gỗ nguyên liệu giấy, gỗ cốp pha, cây chống, ván bóc chuyển sang các sản phẩm chế biến sâu hơn như ván dán, ván ghép thanh, ván tre, tinh dầu quế. Phế liệu từ các sản phẩm trên còn được tận dụng để sản xuất chất đốt dạng viên nén xuất khẩu, làm sạch môi trường... Các cơ sở kinh doanh quy mô nhỏ lẻ, giá trị sản xuất thấp, công nghệ đơn giản chuyển dần sang hình thành các nhà máy chế biến sản phẩm lâm sản quy mô lớn, được đầu tư dây chuyền công nghệ tiến tiến, tạo ra các sản phẩm tinh, giá trị cao; đồng thời, các cơ sở chế biến lớn đều được xây dựng gắn với vùng nguyên liệu.

Tỉnh Lào Cai đẩy mạnh triển khai các giải pháp nhằm phát triển giá trị đa dụng của hệ sinh thái rừng.

Cụ thể, cùng với phát triển rừng trồng lấy gỗ, các loài cây cho đa dạng sản phẩm, lâm sản ngoài gỗ cũng được tỉnh Lào Cai chú trọng phát triển như cây quế được trên 50.000 ha. Trong đó, khoảng 30.000 ha đã đến tuổi cho khai thác sản phẩm với sản lượng hàng năm bình quân 44.000 tấn cành là để triết xuất ra 350 tấn tinh dầu, khai thác vỏ bình quân trên 20.000 tấn. Cây bồ đề 6.619 ha; trong đó, có 480 ha tại huyện Văn Bàn đang cho thu hoạch nhựa cánh kiến trắng, với sản lượng bình quân 1,5-1,8 tấn nhựa, giá thu mua 350.000 đ/kg.

Tỉnh Lào Cai có gần 500 trang trại tổng hợp, trong số đó có 137 trang trại lâm nghiệp với diện tích 2.023 ha rừng và đất lâm nghiệp. Ngoài ra, tỉnh Lào Cai cũng chú trọng phát triển một số loài lâm sản đặc hữu giá trị kinh tế cao như chè dây, thuốc tắm, một số loài măng (măng bói, măng sặt), các loài cây dược liệu quý hiếm (thất diệp nhất chi hoa, ba kích, sâm...); xây dựng mô hình trồng cây bản địa và lâm sản ngoài gỗ dưới tán rừng như: ba kích, chè dây đã có hiệu quả và là hướng phát triển bền vững trong thời gian tới.

Việc thúc đẩy phát triển kinh tế đồi rừng cũng tạo việc làm cho hơn 43.000 lao động, trong đó hơn 25.000 lao động ổn định và 18.000 lao động thời vụ. Giá trị sản xuất lâm nghiệp năm 2023 đạt 3.328 tỷ đồng, tăng hơn 350 triệu đồng so với năm 2022. Phát triển rừng không chỉ với mục đích kinh doanh lâm sản mà còn hướng tới tăng giá trị rừng từ dịch vụ môi trường rừng và phát triển du lịch sinh thái. Tỉnh đang thu phí dịch vụ môi trường rừng đối với các nhà máy thủy điện, công ty kinh doanh nước sạch và nuôi thủy sản nước lạnh, với nguồn thu hơn 150 tỷ đồng/năm.

Du lịch sinh thái trong các khu rừng đặc dụng, phòng hộ đang là hướng đi được quan tâm để khai thác thế mạnh từ rừng. Trên cơ sở phương án quản lý rừng bền vững đã được phê duyệt, các đề án du lịch sinh thái của Vườn Quốc gia Hoàng liên, Khu Bảo tồn thiên nhiên Văn Bàn, Bát Xát, Ban Quản lý rừng phòng hộ Sa Pa, thành phố Lào Cai đang được xây dựng là tiền đề quan trọng để kêu gọi thu hút các dự án đầu tư về du lịch sinh thái nhằm tạo nguồn thu bền vững từ tài nguyên rừng, mang lại đóng góp không nhỏ trong giá trị ngành lâm nghiệp...

Kinh tế dược liệu dưới tán rừng được các địa phương trên địa bàn tỉnh khai thác, phát triển hiệu quả.

Để tiếp tục khai thác hiệu quả tài nguyên rừng trên địa bàn, tỉnh Lào Cai vừa hành kế hoạch triển khai thực hiện Đề án “Phát triển giá trị đa dụng của hệ sinh thái rừng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050”. Theo kế hoạch này, tỉnh Lào Cai xác định nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ rừng, bảo tồn thiên nhiên, đa dạng sinh học trong các hệ sinh thái rừng; nâng cao năng suất chất lượng rừng, đặc biệt là rừng tự nhiên; duy trì ổn định và phát triển diện tích rừng đặc dụng đến năm 2030 tăng 47% so với năm 2021.

Phát triển bền vững vùng nguyên liệu gỗ, lâm sản ngoài gỗ, dược liệu; phấn đấu có ít nhất 20% diện tích rừng trồng được cấp chứng chỉ rừng bền vững, chứng chỉ hữu cơ vào năm 2025, đạt 35% vào năm 2030 và 70% vào năm 2050; phấn đấu tăng giá trị thu nhập từ diện tích rừng trồng sản xuất hàng hóa tập trung từ 34 triệu đồng/ha/năm (năm 2020) lên 40 triệu đồng/ha/năm vào năm 2025 và đạt trên 45 triệu đồng/ha/năm vào năm 2030.

Đẩy mạnh phát triển sản xuất lâm nghiệp bền vững theo hướng nông - lâm kết hợp; đến năm 2030, giá trị kinh tế trên một đơn vị diện tích canh tác được gia tăng từ 20% trở lên ngoài giá trị gỗ rừng trồng. Tập trung phát triển tổng hòa các loại hình dịch vụ môi trường rừng, như thuê môi trường rừng, triển khai hiệu quả dịch vụ hấp thụ và lưu giữ các-bon của rừng, du lịch sinh thái đồi rừng gắn với hoạt động du lịch cộng đồng, nghỉ dưỡng, giải trí bền vững; phấn đấu đến năm 2030, giá trị từ dịch vụ môi trường rừng chiếm từ 20 - 30% giá trị sản xuất lâm nghiệp hằng năm. Địa phương này sẽ phát triển nguồn nguyên liệu gỗ hợp pháp và nâng cao giá trị cho ngành chế biến gỗ; phát triển lâm sản ngoài gỗ, dược liệu; phát triển các hình thức nông, lâm, ngư kết hợp; phát triển dịch vụ môi trường rừng; phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí.

Bộ NN&PTNT cho biết, cả nước có 14,86 triệu ha rừng, trong đó rừng tự nhiên hơn 10,12 triệu ha, rừng trồng là trên 4,73 triệu ha. Nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng bền vững tài nguyên rừng, tháng 2.2024, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang ký Quyết định số 208/QĐ-TTg phê duyệt Đề án phát triển giá trị đa dụng của hệ sinh thái rừng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Đề án).

Một trong những mục tiêu của Đề án là phát triển bền vững nguồn cung nguyên liệu gỗ thông qua việc tổ chức thâm canh, mở rộng diện tích trồng rừng gỗ lớn để đảm bảo chủ động cung cấp nguyên liệu cho ngành chế biến gỗ; góp phần nâng cao năng suất, giá trị của rừng trồng và giá trị gia tăng của ngành chế biến gỗ. Phấn đấu sản lượng gỗ nguyên liệu khai thác trong nước đáp ứng tối thiểu 80% vào năm 2030 và 100% vào năm 2050 nhu cầu nguyên liệu cho ngành công nghiệp chế biến gỗ; 100% gỗ và sản phẩm gỗ có sử dụng nguồn nguyên liệu gỗ hợp pháp, đáp ứng yêu cầu của thị trường xuất khẩu và tiêu dùng trong nước.

Đề án cũng đặt mục tiêu giá trị lâm sản ngoài gỗ, dược liệu được chế biến tăng gấp 1,5 lần so với năm 2020 vào năm 2030 và tăng gấp 2 lần vào năm 2050. Giá trị xuất khẩu lâm sản ngoài gỗ, dược liệu được sản xuất dưới tán rừng chiếm tỷ trọng từ 10 - 15% vào năm 2030 và 25% vào năm 2050 trong tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu lâm sản.

Đồng thời, phát triển các hình thức tổ chức sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp kết hợp hiệu quả, bền vững trên cơ sở khai thác tiềm năng, lợi thế của từng vùng, từng địa phương gắn với phát huy có hiệu quả tri thức bản địa nhằm nâng cao giá trị gia tăng từ rừng, tạo ra nhiều sản phẩm và dịch vụ. Bên cạnh đó, Đề án đặt mục tiêu phát triển dịch vụ môi trường rừng; phát triển các hoạt động du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí bền vững; thu hút lực lượng lao động làm việc trong lĩnh vực lâm nghiệp là người dân tộc thiểu số sống ở khu vực có rừng…/

Nguồn:Lào Cai phát triển giá trị đa dụng của hệ sinh thái rừng