Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến dự thảo Quy hoạch một số ga đường sắt quốc gia, ga trong đô thị, ga đầu mối, ga liên vận quốc tế. Theo đó, Quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đặt mục tiêu mạng lưới đường sắt quốc gia phải đủ năng lực vận chuyển 11,8 triệu tấn hàng hóa (tăng 2,3 lần so với năm 2019) và 21,5 triệu hành khách (tăng 2,7 lần). Theo Bộ Xây dựng, để đạt được mục tiêu trên, bên cạnh việc cải tạo, nâng cấp và xây dựng mới các tuyến đường sắt, việc quy hoạch nhằm tăng năng lực thông qua của các ga, đặc biệt là các ga trong đô thị, ga đầu mối và ga liên vận quốc tế là hết sức cần thiết.

Hiện nay, ngoài các ga đã được đưa vào 3 dự án đường sắt quy hoạch lớn gồm: khu đầu mối đường sắt Hà Nội, khu đầu mối đường sắt TP. HCM và tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Hạ Long, nhiều ga khác cũng cần được đưa vào quy hoạch. Đây là cơ sở pháp lý cho việc định hướng quỹ đất và lập kế hoạch đầu tư phát triển hạ tầng, do nhiều ga hiện chưa đáp ứng được nhu cầu vận tải tương lai. Việc quy hoạch các ga cũng nhằm đảm bảo tính đồng bộ trong sử dụng đất, kết nối giao thông và phát triển các khu đô thị, chức năng theo mô hình đô thị phát triển theo định hướng giao thông (TOD).

(Ảnh minh họa)

Hiện nay, tuyến Hà Nội - Đồng Đăng hiện khai thác chính ga Yên Viên và Đồng Đăng. Các ga Đồng Đăng, Yên Trạch, Kép và Sen Hồ được đánh giá có tiềm năng khai thác vận tải. Tuyến Hà Nội - TP. HCM có 161 ga, trong đó 20 ga có lượng hành khách và hàng hóa lớn, từ 50.000 đến 1 triệu lượt khách, từ 100.000 tấn hàng/năm. Tuyến Hà Nội - Lào Cai khai thác chính các ga Yên Viên, Đông Anh, Xuân Giao và Lào Cai. Tuyến Hà Nội - Hải Phòng có các ga Gia Lâm, Hải Dương và Hải Phòng.

Các tuyến đường bộ dẫn vào nhà ga hành khách cơ bản thuận lợi, nhưng đường vào bãi hàng thường hẹp, do đi chung với đường địa phương. Các ga lớn như Vinh, Diêu Trì, Nha Trang, Tháp Chàm - gắn với lượng khách du lịch từ 500.000 đến 1 triệu lượt/năm - cần được cải tạo, mở rộng. Các ga có lượng khách liên vận quốc tế lớn gồm Yên Trạch, Đồng Đăng (gần 3 triệu lượt/năm) và Lào Cai (trên 12 triệu lượt/năm). Về hàng hóa, các ga Lào Cai, Đồng Đăng, Vật Cách có sản lượng từ 2 triệu tấn/năm trở lên. Các ga Yên Trạch, Trường Lâm, Kim Liên, Diêu Trì, Xuân Giao A đạt từ 1- 2 triệu tấn/năm. Một số ga khác như Kép, Vinh, Tháp Chàm cũng có sản lượng lớn (trên 500.000 tấn/năm).

Trên cơ sở đó, đề xuất lập quy hoạch cho 21 ga trọng điểm trên bốn tuyến đường sắt đang khai thác thường xuyên, bao gồm các ga trong đô thị, ga đầu mối và ga liên vận quốc tế (ngoại trừ các ga đã thuộc các dự án quy hoạch riêng nêu trên). Thời kỳ quy hoạch đến năm 2030, tầm nhìn đến 2050.