Hội thảo Giảm phát thải ngành ô tô “Nhiều lối đi, một đích đến”

Sáng 29/8, Hội thảo Giảm phát thải ngành ô tô “Nhiều lối đi, một đích đến” do Báo Đầu tư tổ chức đã bàn luận về các yếu tố thúc đẩy ô tô năng lượng mới phát triển rộng rãi trong thời gian tới.

Lối đi nào cho 6,5 triệu trạm phát thải giao thông?

Ông Lê Trọng Minh, Tổng Biên tập Báo Đầu tư nhìn nhận nếu mỗi chiếc xe ô tô lưu thông trên đường được ví như một trạm phát thải di động, thì Việt Nam đang có gần 6,5 triệu trạm phát thải. Những chiếc xe hơi này được coi là một trong những tác nhân chính gây ô nhiễm không khí, ảnh hưởng tiêu cực trực tiếp đến sức khỏe người dân.

Theo ông Minh, việc chuyển đổi, thay thế hay thậm chí “đóng cửa” những trạm phát thải này không chỉ là hành động phù hợp với xu thế chung trên toàn thế giới, mà còn là một nhiệm vụ cấp bách của Việt Nam cho mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 như Chính phủ cam kết.

Nói về kiểm soát khí thải ô tô, ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam cho rằng, việc giảm phát thải giao thông cần hạn chế tối đa những mệnh lệnh hành chính can thiệp để thị trường vận hành theo quy luật vốn có.

Trong đó, trách nhiệm những nhà cung ứng nguyên liệu là đảm bảo nguồn cung đầy đủ cho khách hàng. Khách hàng phải dùng đúng thiết bị, phụ tùng, nhiên liệu theo nhà sản xuất quy định để đạt điều kiện được bảo hành, đảm bảo chất lượng.

“Ô tô hay xe máy đối với người Việt Nam là tài sản nên ý thức giữ gìn trở thành tâm lý của người dân. Chỉ cần cung cấp đủ thông tin họ sẽ hiểu cần làm gì để tự bảo vệ tài sản. Điều này vừa vì lợi ích của người dân vừa thực hiện mục tiêu giảm phát thải trong giao thông. Việt Nam đang cùng lúc lưu hành nhiều loại xăng dầu khác nhau, cần có sự thống nhất đưa ra quy định cứng về sử dụng nhiên liệu sạch trong lưu thông để sớm đạt được mục tiêu NetZero”, ông Bùi Ngọc Bảo nêu ý kiến.

Còn nhiều thách thức

Một trong những xu hướng chung của thế giới là phát triển ô tô điện được ông Đào Công Quyết, Trưởng Tiểu ban truyền thông, Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) đề cập tại hội thảo.

Ông Đào Công Quyết, Trưởng Tiểu ban truyền thông, Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA)

Theo ông Quyết, công nghiệp ô tô là ngành tạo động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa với mục tiêu đến năm 2035, ngành bảo đảm hiệu quả tổng thể về kinh tế - xã hội và các yêu cầu về môi trường, xu hướng sử dụng năng lượng tiết kiệm.

Với mục tiêu này, xe ô tô điện là hướng đi phù hợp với xu hướng chung của thế giới. Thị trường xe điện được dự báo sẽ tăng trưởng cao từ 2015 – 2030.

Để phổ cập xe điện hóa đến khách hàng, ông Quyết nhìn nhận giá thành xe điện là một yếu tố quan trọng. Ở thời điểm năm 2020, chi phí trực tiếp sản xuất xe thuần điện cao hơn 45% so với xe động cơ đốt trong. Tuy nhiên, dự kiến đến năm 2030, con số này đặt mục tiêu cần được thu hẹp về còn khoảng 9%.

Giá thành pin cũng có xu hướng giảm nhưng chưa ổn định còn thách thức không nhỏ cho ngành xe điện. Giá thành pin xe điện tăng mạnh vào đầu năm 2022, giảm trong năm 2023 do hạ giá nguyên liệu, năng lực sản xuất tăng và nhu cầu giảm. Nguồn cung lithium - động lực quan trọng giúp đẩy nhanh công cuộc chuyển đổi xanh thấp hơn nhu cầu trong khoảng 15 năm tới do quá trình sản xuất kéo dài.

Từ những thách thức trên, Trưởng Tiểu ban truyền thông của VAMA đưa ra 4 đề xuất, gồm: Kiến nghị có lộ trình phát triển xe điện hóa phù hợp với điều kiện tại Viêt Nam; có chính sách ưu đãi cho từng dòng xe điện nhằm hỗ trợ và khuyến khích người tiêu dùng hướng tới giảm mức phát thải CO2; đưa ra lộ trình và giải pháp, chính sách (thuế phí, ưu đãi đầu tư) phát triển trạm sạc; sớm thử nghiệm và chứng nhận xe điện, công bố tiêu chuẩn, quy chuẩn xe điện, trạm sạc.

Nhiều chính sách ưu đãi cho xe điện

Giải đáp những kiến nghị của nhà sản xuất ô tô tại hội thảo, các cơ quan quản lý Nhà nước có mặt đã thông tin về những chính sách ưu đãi dành cho ô tô điện.

Ông Hà Quang Anh, Giám đốc Trung tâm phát thải carbon thấp Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Tài Nguyên Môi trường) cho biết Bộ sẽ có các hợp tác quốc tế để tận dụng tối đa, huy động nguồn lực trong phát triển khoa học công nghệ và có phân bổ phù hợp.

Thông qua Quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP), Bộ tìm kiếm nguồn lực tài chính, con người, khoa học công nghệ để thông qua nhiều hướng đi nhưng chung một đích đến cho mục tiêu xanh hóa ngành ô tô.

Gần như tất cả các sắc thuế đều đang được áp dụng ở mức cao nhất đối với xe điện. (Ảnh: VOV)

Ông Nguyễn Hữu Tiến, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ và Môi trường (Bộ Giao thông vận tải) cũng chia sẻ, Bộ đã rà soát hệ thống pháp luật, quy định để đảm bảo pháp lý hoạt động của các phương tiện giao thông xanh nói chung và xe điện nói riêng.

Điều này hỗ trợ thị trường xe điện phát triển rộng rãi: Năm 2019 nhập khẩu xe ô tô điện rất ít, nhưng đến năm 2024 nhập lên tới 37.000 xe điện. Con số này chứng minh chính sách pháp lý hoàn thiện đã thúc đẩy ô tô điện phát triển rộng rãi.

Tới đây, Bộ Giao thông vận tải lấy ý kiến các bộ/ngành đưa ra một báo cáo tổng thể gửi Thủ tướng để xây dựng chính sách cho phát triển xe điện, đặc biệt là quy hoạch trạm sạc tại các chung cư và khu đô thị, trong đó ông Tiến nhấn mạnh điều quan trọng nhất là đảm bảo kỹ thuật, an toàn trong kết nối hạ tầng điện.

Về ưu đãi thuế, bà Trần Thị Bích Ngọc, Cục Quản lý giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí (Bộ Tài chính) nhìn nhận ô tô thân thiện môi trường, ô tô điện là một trong những chiến lược được Chính phủ dành nhiều chính sách quan tâm kéo dài đến hết năm 2027, sau đó sẽ được đánh giá lại và điều chỉnh phù hợp.

Về thuế tiêu thụ đặc biệt, mức dành cho ô tô điện thấp hơn nhiều so với xe xăng, chỉ từ 1-3% tùy theo số ghế ngồi, kéo dài đến năm 2027. Trong khi các xe xăng, dầu khác là trên 130 - 150%. Quy định miễn lệ thuế trước bạ trong 3 năm đầu với ô tô điện, nhưng các xe chạy bằng nhiên liệu hóa thạch là 10-12%.

“Ngoài ra, với các nhà đầu tư xe điện, Chính phủ cũng đang dành mức ưu đãi cao nhất với thuế đất và các thuế, phí liên quan. Gần như tất cả các sắc thuế đều đang được áp dụng ở mức cao nhất”, đại diện Cục Quản lý giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí nói thêm.

Nguồn: Mở đường cho giao thông xanh: Giá xe, giá pin là những trở ngại lớn