5 năm liên tiếp phát hành cổ phiếu ESOP cho nhân viên

Ngân hàng TMCP Kỹ Thương Việt Nam (Techcombank – Mã: TCB) đã không chia cổ tức bằng tiền mặt trong 11 năm qua và không chia cổ tức trong 4 năm liên tiếp. Trong khi đó, ngân hàng này liên tục phát hành hàng triệu cổ phiếu theo chương trình lựa chọn người lao động (ESOP).

Cụ thể, lần gần nhất, Techcombank chia cổ tức với hình thức cổ phiếu là năm 2018. Lúc đó, Techcombank là quán quân về mức chia cổ phiếu thưởng với tỷ lệ phát hành 200%, tương ứng cổ đông sở hữu 1 cổ phiếu được nhận thêm 2 cổ phiếu thưởng. Mục đích phát hành nhằm chia sẻ lợi ích với cổ đông qua việc chia sẻ lợi nhuận để lại trong 3 năm 2015, 2016 và 2017, từ thặng dư vốn cổ phần và quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ. Sau phát hành, vốn điều lệ Techcombank tăng lên gấp 3 lần.

Đợt phát hành này được thực hiện chỉ sau một thời gian ngắn Techcombank chính thức đưa cổ phiếu lên niêm yết tại HOSE vào cuối tháng 5/2018.

Tình trạng không chia cổ tức liên tục trong nhiều năm qua tại Techcombank khiến cổ đông đưa ra chất vấn ban lãnh đạo ngân hàng trong các đại hội gần đây.

Trong cuộc họp năm 2021, nói về nguyên nhân không phát hành cổ phiếu chia cổ tức như các ngân hàng khác, Chủ tịch Techcombank Hồ Hùng Anh cho biết vốn chủ sở hữu mới thực sự quan trọng đối với hoạt động ngân hàng, trong khi vốn điều lệ chỉ có ý nghĩa tại một số văn bản pháp lý.

Theo Chủ tịch Techcombank, một số ngân hàng thực hiện trả cổ tức bằng cổ phiếu hoặc thưởng cổ phiếu để tăng vốn điều lệ là định hướng riêng của từng nhà băng và việc phát hành mới sẽ khiến giá cổ phiếu bị pha loãng.

Tiếp đến tại Đại hội đồng cổ đông thường niên năm 2022 diễn ra tháng 4 vừa qua, cổ đông lại lần nữa chấp vấn ban lãnh đạo ngân hàng Techcombank tại sao không thực hiện chia cổ tức bằng cổ phiếu trong năm nay.

Chủ tịch Hồ Hùng Anh cũng lý giải: "Lộ trình chia cổ tức phụ thuộc vào lộ trình phát triển của ngân hàng. Với lợi nhuận hiện nay, ROE hơn 20%/năm thì là khoản đầu tư rất tốt. Đối với cá nhân tôi đây là mức lợi nhuận rất tốt. Nếu như ROE của ngân hàng Techcombank thấp chỉ 5% có thể tôi cũng sẽ đề xuất chia cổ tức để tìm kiếm lợi nhuận ở các kênh đầu tư khác.

Về việc tăng vốn điều lệ, ngân hàng sẽ điều chỉnh phù hợp với kế hoạch kinh doanh. Năm 2018 chúng ta đã chia gần 80%, giá cổ phiếu lúc đó đã giảm ba lần và cổ đông phải trả 5% thuế thu nhập cá nhân. Góc độ cá nhân tôi chưa nhìn thấy giá trị của việc này cho doanh nghiệp.

Về việc thị trường có thể chưa định giá đúng được với giá trị của ngân hàng thì chúng ta cần cố gắng xử lý nó”.

Vì sao Techcombank liên tục phát hành cổ phiếu, không chia cổ tức?

Có thể thấy, "không chia cổ tức" là điệp khúc quen thuộc đối với cổ đông của nhà băng này trong nhiều năm qua. Mặc dù không chia cổ tức, ngân hàng Techcombank lại liên tục thực hiện các đợt phát hành cổ phiếu ESOP.

Mới đây nhất, Techcombank công bố nghị quyết thông qua phương án tăng vốn điều lệ năm 2022 theo chương trình lựa chọn cho người lao động (ESOP) đã được Đại hội đồng cổ đông phê duyệt.

Theo đó, ngân hàng sẽ phát hành hơn 6,3 triệu cổ phiếu phổ thông, tương đương hơn 0,18% số cổ phiếu đang lưu hành. Giá phát hành là 10.000 đồng/cp, bằng 28% giá cổ phiếu TCB chốt phiên 20/5 (35.700 đồng/cp). Trong đó 5,3 triệu cổ phần phát hành cho người lao động Việt Nam và 967.367 cổ phần phát hành cho người lao động nước ngoài.

Sau khi phát hành, mức vốn điều lệ sẽ tăng thêm 63,2 tỷ đồng lên 35.172 tỷ đồng. Thời gian dự kiến thực hiện trong năm 2022, ngay sau khi được NHNN và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước chấp thuận. Ngoài ra, cổ phiếu phát hành mới bị hạn chế chuyển nhượng một năm theo quy định của pháp luật hiện hành.

Như vậy, đây là năm thứ 5 liên tiếp Techcombank phát hành cổ phiếu ESOP cho nhân viên. Trong đó ngân hàng "lock" chuyển nhượng 100% trong năm đầu tiên, 30% được chuyển nhượng trong năm thứ 2, 30% được chuyển nhượng trong năm thứ 3 và 40% còn lại có thể được chuyển nhượng từ năm thứ 4.

Đợt phát hành ESOP cho cán bộ nhân viên gần nhất của Techcombank là tháng 9/2021 với 6 triệu cổ phiếu. Trong đó, 705.367 cổ phiếu phát hành cho người lao động nước ngoài và 5.303.201 cổ phiếu phát hành dành cho người lao động Việt Nam. Giá phát hành là 10.000 đồng/cổ phiếu. Cổ phiếu phát hành bị hạn chế chuyển nhượng trong vòng 1 năm kể từ ngày kết thúc đợt phát hành. Tiêu chuẩn và đối tượng được mua cổ phiếu là người lao động thuộc Techcombank và các công ty con, công ty liên kết của Techcombank đáp ứng tiêu chuẩn và điều kiện.

Ai được hưởng lợi?

Vì sao Techcombank liên tục phát hành cổ phiếu, không chia cổ tức?

Mục tiêu của ESOP là tạo động lực cho người lao động, khuyến khích, nâng cao vai trò, trách nhiệm và quyền lợi của cán bộ, nhân viên công ty... Ngoài ra, chương trình này còn giúp những nhân sự này này giảm đáng kể thuế thu nhập cá nhân phải nộp khi so sánh với thưởng bằng tiền. Chính vì vậy, ESOP sẽ thúc đẩy năng suất cũng như níu kéo và thu hút nhân tài, qua đó tác động tích cực đến hiệu quả kinh doanh ngân hàng.

Trên thực tế, các chương trình ESOP của một số ngân hàng thường tập trung vào nhóm cán bộ cấp cao. Như trường hợp đợt phát hành gần nhất của Techcomabnk, chỉ có 237 trong tổng hơn 11.600 nhân sự của ngân hàng này được mua cổ phiếu ESOP. Trong đó, riêng 9 vị trí cấp cao mua hơn 1,2 triệu cổ phiếu, tương đương gần 20% lượng ESOP chào bán.

Việc chào bán cổ phiếu ESOP với giá bằng mệnh giá (10.000 đồng/cp) được cho là một món quà nhiều giá trị dành cho các “sếp” ngân hàng. Bởi thực tế, thị giá cổ phiếu của các ngân hàng thực hiện các chương trình ESOP đều cao hơn rất nhiều mức giá cổ phiếu được chào bán.

Chính vì vậy, các chương trình ESOP thời gian qua đã vấp phải sự phản ứng của một số cổ đông trước sự hoài nghi tiền của ngân hàng đang “chảy” vào túi cá nhân nội bộ thông qua con đường ESOP?

Băn khoăn về vấn đề này, nhiều cổ đông đã liên tục đặt câu hỏi cho ban lãnh đạo ngân hàng Techcombank trong các kỳ đại hội cổ đông thường niên gần đây.

Chẳng hạn tại đại hội cổ đông thường niên năm 2021, cổ đông đặt câu hỏi về hiệu quả của việc thực hiện các chương trình ESOP cho cán bộ nhân viên, đặc biệt là người nước ngoài khi những người này thường sẽ rời tổ chức sau nhiệm kỳ làm việc.

Trả lời vấn đề này, ông Hồ Hùng Anh cho biết: Chương trình ESOP không những giúp giữ chân nhân tài trong giai đoạn làm việc mà còn gắn quyền lợi của họ với giá trị của tổ chức, từ đó tạo động lực để họ tạo giá trị tốt hơn cho tổ chức trong thời gian làm việc.

Có thể thấy, tác dụng từ những chương trình ESOP là không thể phủ nhận tuy nhiên hoạt động này cũng tạo ra những mâu thuẫn lợi ích không nhỏ giữa ban lãnh đạo công ty và các cổ đông, đặc biệt là cổ đông nhỏ lẻ.

Theo giới phân tích, ESOP sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới lợi ích của các cổ đông, đặc biệt là cổ đông nhỏ lẻ. Bởi hiểu nôm na, ESOP là việc doanh nghiệp/ngân hàng sử dụng một phần tiền của cổ đông để thưởng cho cán bộ nhân viên. Cùng với đó, khi phát hành quá nhiều ESOP cũng sẽ làm gia tăng lượng cung cổ phiếu trên thị trường, gây áp lực giảm giá.

Nguồn: Ngân hàng Techcombank 5 năm liên tiếp phát hành cổ phiếu ESOP, không chia cổ tức