Hiện tượng thời tiết cực đoan El Nino đang quay trở lại và tác động đến nhiều khu vực, từ đảo Java của Indonesia đến vựa lúa Isaan ở Thái Lan và Nueva Ecija tại Philippines. Do thường gây bão, sâu bệnh, hạn hán và lũ lụt, giới chuyên gia đánh giá kiểu hình thời tiết này có thể gây thiệt hại đến cây lúa vốn là nguồn cung cấp lương thực thiết yếu ở châu Á. Tại nhiều quốc gia, người tiêu dùng cũng đang phải đối mặt với những cú sốc về giá và tình trạng thiếu nguồn cung.

Theo Ngân hàng Thế giới, với giá gạo toàn cầu năm nay đã cao hơn 28% so với năm 2022 và dự kiến ​​còn tăng, chính phủ quốc gia phụ thuộc vào nhập khẩu mặt hàng này đã gấp rút áp dụng các biện pháp giảm nhẹ tác động đối với người tiêu dung Tháng 10 vừa qua, Malaysia đã triển khai trợ cấp gạo nhập khẩu ở các bang Sabah và Sarawak, đồng thời khuyến cáo người dân không tích trữ mặt hàng này. Trước đó, Philippines cũng áp trần giá trong thời hạn 1 tháng sau khi giá gạo đạt mức cao nhất trong 14 năm.

Ảnh minh họa.

Ngành sản xuất lúa gạo cũng như hầu hết các ngành nông nghiệp phụ thuộc nhiều vào khí hậu thuận lợi. Đợt nắng nóng gần đây, từ tháng 3 đến tháng 5/2023, với nhiệt độ trên 45 độ C ở Thái Lan, Myanmar, Lào và hơn 40 độ C ở Campuchia, Việt Nam và Malaysia, đã làm trì hoãn vụ trồng lúa. El Nino dự kiến ​​ kéo dài thời tiết khô, ấm từ giữa năm 2023 đến giữa năm 2024, khiến cây trồng phải chịu áp lực nhiệt, ảnh hưởng sự tăng trưởng và năng suất. Viện Nghiên cứu lúa gạo quốc tế (IRRI) ở Philippines chỉ ra rằng, nhiệt độ ban đêm cứ tăng trung bình 10C trong mùa khô thì năng suất lúa sẽ giảm trung bình khoảng 10%.

Để giải quyết tình trạng hạn hán dự kiến, các kế hoạch quản lý nước và tưới tiêu cũng đã được xây dựng. Thái Lan đã phát triển một kế hoạch quản lý nước trên phạm vi toàn quốc. Malaysia đã thành lập một “phòng tác chiến” để giám sát các hồ chứa nước. Việt Nam xây dựng kế hoạch ứng phó hạn hán đến năm 2025, nhằm chủ động ứng phó trong trường hợp tác động của El Nino kéo dài thêm ba năm. Các quốc gia Đông Nam Á có thể học hỏi lẫn nhau để cải thiện năng lực sẵn sàng ứng phó trong nước. Hầu hết các nước Đông Nam Á đều có kho dự trữ gạo quốc gia.

Theo Trung tâm Khí tượng chuyên ngành ASEAN (ASMC), El Nino là hiện tượng khí hậu tự nhiên có tính chu kỳ có thể xảy ra trong khoảng từ hai đến bảy năm một lần. Nguyên nhân của hiện tượng này là do sự nóng lên của mặt nước biển ở Thái Bình Dương, làm thay đổi lượng mưa và gió bề mặt, từ đó làm thay đổi dòng hải lưu và nhiệt độ mặt nước biển. El Nino thường kéo dài trong khoảng một năm và mỗi lần El Nino xảy ra đều khác nhau. Sự kiện El Nino được tuyên bố khi nhiệt độ bề mặt nước biển ở vùng nhiệt đới phía đông Thái Bình Dương cao hơn mức trung bình dài hạn.

Nguồn:Ngành lúa gạo Đông Nam Á đối điện với thách thức từ El Nino