Nhân và trí
Nghệ thuật “nhượng bộ” Bí quyết của thành công |
Theo con, thế nào là người nhân, thế nào là người trí?
Tử Cống suy nghĩ một lát rồi nói: Thưa thầy, người nhân là người biết thương người, người trí là người hiểu người.
Không Tử khen: “Hay”.
Hôm khác, Khổng Tử gọi Tăng Tử đến hỏi lại câu đó. Tăng Tử đáp: Thưa thầy, người nhân là người biết thương mình, người trí là người tự biết mình. Khổng Tử không nói gì, lại gọi Tử Lộ vào hỏi:
Thế nào là người nhân, thế nào là người trí?
Tử Lộ không cần suy nghĩ, nói ngay: Thưa thầy, theo thiển ý của con, người nhân là người biết làm thế nào để người khác thương được mình, người trí là người biết làm sao cho người khác hiểu được mình.
Cùng một câu hỏi nhưng ba học trò trả lời hoàn toàn khác nhau. Khổng Tử rất đỗi ngạc nhiên, ngửa mặt lên trời mà than rằng: Bất ngờ thay! Không biết ai đúng đây?...Sau này biết chuyện, Ngũ Tử Tư ở nước Ngô nói: Không thương mình làm sao thương được người? Không thương người là sao người thương ta? Môn đồ của Khổng Tử chỉ chẻ tư sợi tóc nhân nghĩa mà thôi, mỗi người nhặt một ý, chẳng có gì lạ! Nhân và trí vốn có sẵn trong mỗi con người, chỉ là sử dụng có hợp lúc, hợp thời hay không mà thôi.
Lời bàn: Không bao giờ mưa to mà suối cạn, nắng hạn mà nước sông dâng. Núi dựng trùng điệp, sông không thể không uốn mình lượn theo thế núi... Con người cũng thế, có lúc ta vì người, người vì ta, có lúc ta vì ta, người vì người... theo hoàn cảnh mà xử thế, làm điều thiện, tránh điều ác. |
Nguồn: Nhân và trí