Đầu năm 2021, tình trạng san hô bị tẩy trắng, chết hàng loạt được ghi nhận tại xung quanh Hòn Mun là vùng lõi của Khu bảo tồn vịnh Nha Trang. Trước thực trạng trên, ngày 21-6-2022, Tỉnh ủy ban hành Thông báo số 347 yêu cầu phải giữ gìn và phục hồi vịnh Nha Trang, bao gồm rạn san hô trong khu vực biển Hòn Mun, xác định đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng vừa mang tính cấp thiết, vừa lâu dài. Tháng 11-2022, UBND tỉnh ban hành Kế hoạch tổng thể phục hồi vịnh Nha Trang đến năm 2030.

Theo đó, từ cuối tháng 6/2022, UBND TP.Nha Trang đã chỉ đạo tạm dừng hoạt động bơi, lặn biển, tàu và thúng đáy kính trong vùng nước đảo Hòn Mun; chỉ bố trí điểm lặn tạm thời khu vực đông bắc Hòn Rơm với số lượng khách hạn chế. Đồng thời, thành phố đã di dời đầm đăng Lam Dự của Hợp tác xã Đoàn Kết ra khỏi phân khu bảo vệ nghiêm ngặt Hòn Mun… Cùng với đó, việc tổ chức kiểm tra, giám sát hệ sinh thái rạn san hô, bắt sao biển gai và nhặt rác ở đáy biển Hòn Mun được BQL vịnh thực hiện thường xuyên; đồng thời, tuyên truyền vận động người dân, du khách không sử dụng đồ nhựa dùng 1 lần.

San hô mọc trở lại ở vịnh Nha Trang sau thời gian bị tẩy trắng. Ảnh: Nguyễn Đức.

Ngoài ra, tại khu vực biển Hòn Chồng - Đặng Tất cũng có hệ sinh thái rạn san hô đa dạng với 62 loài san hô thuộc 12 họ, 43 loài cá rạn sinh sống. Đặc điểm của khu vực biển Hòn Chồng là thủy triều thường rút khoảng thời gian đầu và giữa tháng (âm lịch), để lộ san hô gần bờ, cụm san hô mới mọc và thảm cỏ biển. Nhiều người dân, du khách vì tò mò đã lội ra khu vực có thảm cỏ biển, san hô để vui chơi, bắt ốc, chụp hình, chèo thuyền...

Từ tháng 11-2022, Ban quản lý vịnh Nha Trang đã thành lập Tổ công tác tuần tra và tuyên truyền bảo vệ hệ sinh thái biển khu vực Hòn Chồng. Trong hơn 1 năm rưỡi, tổ công tác đã tổ chức 55 buổi tuần tra và tuyên truyền tại hiện trường; nhắc nhở hơn 100 trường hợp người dân lội xuống vùng rạn san hô, thu giữ 5kg thủy sản người dân và du khách bắt để thả xuống biển…

Việc triển khai các giải pháp trên đã đem lại hiệu quả bước đầu. Qua khảo sát của Ban quản lý vịnh Nha Trang, lượng rác thải ở Hòn Mun đã giảm nhiều so với các năm trước, hệ sinh thái rạn san hô xung quanh Hòn Mun đang có dấu hiệu phục hồi. Độ che phủ của san hô ở đây dao động từ 30% - 50%. Riêng khu vực Hòn Chồng, hiện có khoảng 4ha rạn san hô đang phục hồi, phát triển rất đẹp và các loài cá rạn cũng đã xuất hiện khá nhiều tại vùng biển này.

Ban quản lý vịnh Nha Trang cho biết, ngày 4/10 vừa qua trong đợt ghi hình hệ sinh thái khu vực biển Nha Trang đã phát hiện có rùa biển. Rùa xuất hiện như vừa rồi cho thấy xu hướng rùa về nhiều, xuất hiện thường xuyên hơn. Cùng với khảo sát, các nhiệm vụ phục hồi san hô tại khu vực Hòn Mun và vịnh Nha Trang được triển khai đồng loạt. Ban quản lý vịnh Nha Trang thường xuyên tổ chức kiểm tra, giám sát hệ sinh thái rạn san hô, bắt sao biển gai và nhặt rác đáy biển Hòn Mun.

UBND tỉnh cho biết, để tiếp tục thực hiện Kế hoạch tổng thể phục hồi vịnh Nha Trang, trong đó có phục hồi rạn san hô, UBND tỉnh đã giao Sở Khoa học và Công nghệ khẩn trương tổ chức thẩm định nhiệm vụ “Tạo vườn ươm cung cấp nguồn giống san hô tạo rạn để phục hồi và tái tạo hệ sinh thái rạn san hô ở vịnh Nha Trang”; tuyển chọn cá nhân, tổ chức chủ trì thực hiện nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp tỉnh năm 2024 đối với đề tài “Xây dựng thử nghiệm mô hình rạn nhân tạo để bảo tồn đa dạng sinh học hướng đến phát triển du lịch sinh thái biển trong khu vực thử nghiệm”.

Các nhà khoa học khảo sát, nghiên cứu san hô ở vịnh Nha Trang. Ảnh: ĐL.

Đồng thời, UBND tỉnh giao Sở Tài nguyên và Môi trường chủ động phối hợp với UBND TP.Nha Trang, Viện Hải dương học để kịp thời tổ chức thực hiện nhiệm vụ “Khảo sát phân vùng chức năng khu bảo tồn biển vịnh Nha Trang”; UBND TP.Nha Trang thường xuyên tổ chức kiểm tra, phát hiện, xử lý ngay các hành vi vi phạm hành chính trên vịnh Nha Trang, ngăn chặn kịp thời các hoạt động xâm hại đến hệ sinh thái san hô, cương quyết không để phát sinh lồng bè nuôi trồng thủy sản mới ngoài khu vực được phép nuôi trồng, đảm bảo phục hồi vịnh Nha Trang theo đúng yêu cầu của kế hoạch đề ra…

Để duy trì và phát triển bền vững hệ sinh thái rạn san hô, Ban quản lý vịnh Nha Trang phối hợp với đội công tác liên ngành tiếp tục tăng cường tuần tra, cương quyết xử lý các hoạt động có hành vi gây ảnh hưởng xấu đến vịnh Nha Trang. Trong đó, công tác tuyên truyền vận động để nâng cao ý thức của người dân, tạo sự đồng thuận chung của cộng đồng, của doanh nghiệp, của các tổ chức, cá nhân trong việc bảo vệ, phục hồi môi trường sinh thái biển vịnh Nha Trang là nhiệm vụ quan trọng, liên tục.

Bên cạnh đó, vừa qua Ban quản lý vịnh Nha Trang cũng đã có đề xuất đề tài “Nghiên cứu sức tải khu vực Hòn Mun” với về việc cần có quy định số lượng khách lặn trong một ngày như thế nào là phù hợp để không tác động lên hệ sinh thái biển. Điểm tổ chức hoạt động lặn biển thì cần có quy định về khoảng thời gian nghỉ không đón khách lặn trong năm, trong tháng để hệ sinh thái biển có thời gian phục hồi. Ngoài ra, Ban quản lý cũng xây dựng các kế hoạch bảo vệ hệ sinh thái ven sông, ven bờ như trồng dọn rác thường xuyên, trồng cây ngập mặn để đảm bảo bãi đẻ, bãi giống cho các loại thủy sản.

Nguồn: Nỗ lực phục hồi hệ sinh thái tại vịnh Nha Trang