Đứng trước bối cảnh các nguồn nhiên liệu hóa thạch đang ngày càng cạn kiệt thì năng lượng mặt trời đang trở thành một xu hướng tất yếu trong ngành năng lượng tái tạo và đang được sử dụng rộng rãi cũng như phát triển rất nhanh chóng trên toàn thế giới.

Trong những năm gần đây, năng lượng mặt trời đang được nhiều quốc gia khai thác và đưa vào sử dụng.

Theo số liệu từ Bộ Công thương, hằng năm, pin năng lượng mặt trời cung cấp gần một nghìn tỷ kWh. Có thể thấy, đầu tư điện mặt trời đã bùng nổ trong vài năm trở lại đây. Đến cuối 2022, số dự án điện gió, mặt trời đã vận hành chiếm gần 27% tổng công suất toàn hệ thống, trong đó có 16.545 MW điện mặt trời mặt đất, mái nhà và 4.126 MW điện gió. Thế giới đã lắp đặt hơn 1 terawatt điện mặt trời. Pin mặt trời thường có công suất khoảng 400 W, nên nếu tính cả mái nhà lẫn các trang trại điện mặt trời, có thể có tới 2,5 tỷ tấm pin.

Tuy nhiên, đằng sau sự phát triển mạnh mẽ của ngành công nghiệp năng lượng tái tạo, đặc biệt là năng lượng mặt trời là vấn đề về lớn môi trường.

Tuổi thọ trung bình của những tấm pin mặt trời từ 20 - 25 năm, vậy là rất nhiều tấm pin năng lượng mặt trời sắp hết hạn sử dụng. Chưa kể hàng chục dự án điện mặt trời lớn nhỏ đang ồ ạt lắp đặt hiện tại thì không lâu sau lượng rác thải này vô cùng lớn. Nhiều chuyên gia đặt ra câu hỏi những tấm pin mặt trời đã hết hạn sẽ đi về đâu, giải quyết như thế nào?

Xe nâng thả các tấm pin mặt trời xuống thành đống lớn. Ảnh: BBC/Laurent Julliand

Theo Ute Collier, phó giám đốc Cơ quan Năng lượng Tái tạo Quốc tế (IRENA) cho biết, đến năm 2030, sẽ có khoảng 4 triệu tấn phế thải, mức này vẫn xử lý được. Nhưng đến năm 2050, chúng ta có thể có tới hơn 200 triệu tấn trên toàn cầu.

Có thể thấy rằng, thành phần cấu tạo chính của pin năng lượng mặt trời không chứa các chất nguy hại. Ở Mỹ và một số nước châu Âu, các tấm pin mặt trời không sử dụng nữa do hết hạn hoặc hỏng hóc không được xem là chất thải nguy hại.

Pin mặt trời hết hạn sử dụng là nguồn tài nguyên để tái sử dụng cho mục đích sản xuất pin mặt trời mới có chất lượng cao hơn và giá thành rẻ hơn và dùng cho nhiều mục đích khác. Nhưng nếu không xử lý kịp thời và có quy đinh rõ ràng sẽ tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm khi đem đi chôn lấp, gây ảnh hưởng sức khỏe con người.

Được biết 80% các vật liệu trong một tấm pin mặt trời có thế tái chế thu hồi vá tái sản xuất được, ngoài tái chế mặt kính và khung nhôm, có thể thu hồi gần như mọi vật liệu quý trong pin mặt trời, ví dụ như bạc và đồng, thường nằm trong số những vật liệu khó tách chiết nhất. Song trên thực tế chi phí tái chế vẫn đang cao hơn so lợi ích thu được từ tái chế pin mặt trời đã hết hạn sử dụng. Vì vậy, hầu hết các tấm pin đã dùng hết tuổi thọ sẽ phải bỏ đi vì tái tạo còn tốn nhiều chi phí hơn là thay mới.

Phế thải từ các tấm pin mặt trời sẽ là một vấn đề môi trường rất lớn trong những thập niên tới trên thế giới. Nếu không kịp thời nghiên cứu, phát triển các công nghệ thu gom, xử lý và tái chế cũng như ban hành các cơ chế chính sách phù hợp thì các quốc gia đang phát triển sẽ phải gánh chịu nguy cơ ô nhiễm môi trường.

Nguồn: Pin mặt trời có thể là mối đe dọa đối với môi trường