Cuộc chiến kéo dài hơn 15 tháng ở Gaza đã làm tê liệt hệ thống thu gom rác thải vốn đã hạn chế. Việc tiếp cận các bãi chôn lấp bị cản trở, trong khi lệnh phong tỏa nhiên liệu của Israel khiến phương tiện vận chuyển không thể hoạt động. Kết quả là hàng trăm nghìn tấn chất thải rắn bị chất đống trên đường phố.

Nhiều hệ thống xử lý rác thải bị đóng cửa

Trước kia, Gaza đã gặp khó khăn trong quản lý chất thải, với 1.700 tấn rác được tạo ra mỗi ngày và chỉ ba bãi chôn lấp đang hoạt động nhưng đều quá tải. Theo báo cáo, bãi chôn lấp Johr Edeek đã vượt quá công suất, với rác thải chất cao tới 35 mét.

Nguồn lực hạn chế dẫn đến nguy cơ hỏa hoạn và tác động tiêu cực đến môi trường. Trong giai đoạn 2017-2022, số lượng xe thu gom rác đã giảm từ 112 xuống còn 73, với nhiều thiết bị xuống cấp không đáp ứng đủ nhu cầu dân số ngày càng tăng.

Mọi người đi ngang qua những đống rác ở Deir al Balah, Gaza vào ngày 26 tháng 5. (Ảnh: GI/Getty)

Hệ thống xử lý chất thải rắn của Gaza từng dựa vào ba bãi chôn lấp chính, nhưng tất cả đã bị đóng cửa trong cuộc xung đột gần đây.

Sự thay đổi về phân bố dân số cũng diễn ra mạnh mẽ, với hơn 60% các tòa nhà bị hư hại hoặc phá hủy, buộc nhiều người phải di dời đến các khu vực nhân đạo. Việc Lực lượng Phòng vệ Israel đóng cửa ba bãi chôn lấp chính đã khiến chính quyền địa phương phải thiết lập các bãi chôn lấp tạm thời.

Tính đến tháng 5/2024, có ít nhất 225 bãi chôn lấp tạm thời đang hoạt động khắp Dải Gaza. Những bãi chôn lấp này được xác định qua hình ảnh vệ tinh, bài đăng trên mạng xã hội và báo cáo chính thức. Tuy nhiên, số lượng thực tế có thể còn cao hơn.

Tác động của những bãi chôn lấp tạm thời

Việc chất thải tích tụ và xử lý không đúng cách càng trở nên nghiêm trọng hơn trong bối cảnh xung đột, khi Gaza phải đối mặt với nhiệt độ cao, cơ sở hạ tầng vệ sinh bị phá hủy, tình trạng thiếu lương thực và dịch vụ y tế.

Liên hợp quốc đã nhiều lần cảnh báo về cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng và môi trường do ô nhiễm từ chất thải rắn. Một vấn đề đáng lo ngại là nước rỉ rác - chất lỏng ô nhiễm sinh ra khi nước thấm qua các đống rác không được quản lý đúng cách, gây nguy cơ ô nhiễm nguồn nước ngầm.

Dù đã có các nỗ lực dọn dẹp, nghiên cứu cho thấy phần lớn hoạt động này chỉ tập trung ở phía nam Gaza, với 600-700 tấn rác được thu gom mỗi ngày, trong khi lượng chất thải thực tế lên đến 2.000 tấn/ngày.

Hầu hết những người dân phải di dời - đặc biệt là những người trú ẩn trong các trại tị nạn hoặc khu vực tạm thời - buộc phải sống gần những đống rác thải đang phân hủy. Mặc dù Israel và Hamas đã ký thỏa thuận ngừng bắn vào tháng 1, nhưng tình hình vẫn chưa cải thiện đáng kể.

"Chúng tôi không thể ngủ, không thể ăn, không thể uống. Mùi hôi thối đang giết chết chúng tôi," một người dân Gaza bị buộc phải di dời đến Khan Younis chia sẻ.

Một bãi rác tại khu vực công cộng ở Trung Gaza đã trở thành một phần của cuộc sống khắc nghiệt đối với nhiều người Palestine sống gần đó.

Abou Mohammed, một cư dân sống cách bãi rác khoảng 100-150 mét, lo lắng về sức khỏe của con mình. "Rác thải ở đây đã mang đến nhiều căn bệnh. Con cái chúng tôi đang mắc phải những căn bệnh chưa từng thấy trước đây", ông chia sẻ.

Ông cảnh báo về những mối nguy hại môi trường do các bãi rác này gây ra, bao gồm sự xuất hiện của chó hoang, sự sinh sôi của côn trùng và tình trạng ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng.

Nguồn: Rác thải tràn ngập đường phố, ô nhiễm môi trường ở Gaza ngày càng nghiêm trọng