Thành viên Tổ hợp tác phát triển các sản phẩm nông lâm nghiệp Bản Cuôn, xã Chợ Đồn, hướng dẫn kỹ thuật thêu cho lớp trẻ.

Sinh ra và lớn lên ở bản Dao, ngay từ khi còn nhỏ, chị Triệu Thị Sỉnh (người Dao Đỏ ở Bản Cuôn, xã Chợ Đồn) được mẹ truyền dạy nghề thêu.

Nhờ thế, những chi tiết, ý nghĩa, họa tiết từng hoa văn, biểu tượng, từng công đoạn đã trở nên quen thuộc, gắn bó với tuổi thơ của chị. Ngày ấy, những bộ trang phục đã cũ của bà nội, của mẹ đều được tự tay thêu thêm hoa văn, vì thế chị Sỉnh cảm nhận được nét đẹp truyền thống của đồng bào mình.

Chị Triệu Thị Sỉnh cho biết: Trước đây, đồng bào dân tộc Dao ở Bản Cuôn rất nghèo, với hơn 60 hộ đều thuộc diện khó khăn. Sau những giờ làm nông, phụ nữ trong bản đều tranh thủ thời gian để thêu, vá. Ngay từ khi còn nhỏ các em gái Dao đã được truyền dạy nghề thêu. Nhờ đó, phụ nữ người Dao chúng tôi được truyền dạy kỹ thuật thêu hoa văn từ thế hệ trước. Cây kim, sợi chỉ và tấm vải đã trở thành vật dụng gắn bó, là người bạn đồng hành không thể thiếu của mỗi phụ nữ người Dao Bản Cuôn. Chúng tôi luôn xem nghề thêu là “hồn cốt,” góp phần tạo nên bản sắc đặc trưng của dân tộc mình.

Chị Triệu Thị Sỉnh ở Bản Cuôn (xã Chợ Đồn) học thêu hoa văn trên trang phục.

Theo thời gian, nét thêu hoa văn văn hóa truyền thống của đồng bào Dao Đỏ ở Bản Cuôn dần bị mai một. Thậm chí, số người biết thêu trang phục truyền thống chỉ đếm trên đầu ngón tay.

Để truyền nghề cho lớp trẻ, năm 2020 chị Triệu Thị Sỉnh cùng một số người cao tuổi trong bản đứng ra thành lập Tổ hợp tác phát triển các sản phẩm nông, lâm nghiệp Bản Cuôn.

Theo đó, chị Sỉnh cũng vận động, tập hợp phụ nữ dân tộc Dao cùng duy trì, phát triển nghề thêu thổ cẩm truyền thống. Những sản phẩm của Tổ hợp tác chủ yếu là ví, túi, khăn, mũ, áo, vỏ gối vải chàm được thêu hoa văn… Tổ hợp tác từ 7 thành viên ban đầu nay đã có 19 thành viên.

Thêu hoa văn là công đoạn mất rất nhiều thời gian, đòi hỏi sự khéo tay, tỉ mỉ và tính toán kỹ lưỡng, vì thế các chị em lớn tuổi của Tổ hợp tác đều tận tình hướng dẫn các bạn trẻ từng họa tiết thêu trên trang phục truyền thống. Đặc biệt là hoa văn dành cho trang phục thường ngày và những hoa văn dành cho trang phục của thầy cúng, hay trang phục cô dâu, hoa văn trên túi, ví...

Nghệ thuật trang trí hoa văn trên trang phục của người Dao Đỏ đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2019. Phát huy truyền thống văn hóa của đồng bào, người Dao ở Bản Cuôn xây dựng lộ trình để nâng cao chất lượng sản phẩm, đa dạng sản phẩm nghề thêu tay truyền thống. Qua đó khơi dậy niềm tự hào dân tộc, ý thức bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống dân tộc cho thế hệ trẻ.

Nguồn: Giữ gìn hoa văn truyền thống người Dao Đỏ ở Bản Cuôn