Cần có biện pháp mềm mỏng?

Theo quy định hiện hành, đại diện Tổng cục Thuế vừa cho biết, mọi tổ chức và cá nhân, dù nổi tiếng hay không, đều phải tự kê khai và nộp thuế nếu có thu nhập từ hoạt động kinh doanh. Các cá nhân nổi tiếng như KOL, KOC tham gia livestream bán hàng hoặc tiếp thị liên kết cũng có nghĩa vụ nộp thuế như mọi công dân khác.

Theo dữ liệu từ ngành thuế, cơ quan này đã tiến hành rà soát và sàng lọc danh sách những người nổi tiếng có doanh thu lớn từ hoạt động livestream bán hàng, đưa vào diện phân loại rủi ro để thanh kiểm tra. Hiện có khoảng 76.428 cá nhân kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử thuộc diện rà soát. Trong đó, cơ quan thuế đã xử lý vi phạm đối với 30.029 cá nhân, truy thu và xử phạt tổng cộng 1.223 tỷ đồng.

Lê Dương Bảo Lâm livestream bán hàng thu hút hàng triệu lượt xem.

Đặc biệt, Hà Nội và TP.HCM – hai trung tâm kinh tế lớn, nơi phát triển mạnh các hoạt động kinh doanh, thương mại, dịch vụ, giải trí – là địa bàn có nhiều người nổi tiếng tham gia kinh doanh trên nền tảng số và thương mại điện tử. Cục thuế TP.HCM đã thành lập tổ công tác để khai thác danh sách những cá nhân nổi tiếng, sáng tạo nội dung, và livestream bán hàng nhằm đưa vào diện kiểm tra thuế năm nay. Trong đợt rà soát đầu tiên, cơ quan thuế đã xác định 35 nghệ sĩ và người nổi tiếng kinh doanh trên các nền tảng số phải kê khai và nộp thuế.

Hiện cả nước có gần 725.000 tổ chức, cá nhân kinh doanh trên các sàn thương mại điện tử, với tổng giá trị giao dịch vượt 75.000 tỷ đồng, theo dữ liệu từ 439 sàn giao dịch cung cấp cho cơ quan thuế. Thu thuế từ lĩnh vực này đã tăng mạnh trong 3 năm qua, với số thu năm 2024 đạt khoảng 116.000 tỷ đồng, so với mức 83.000-97.000 tỷ đồng của hai năm trước đó. Cơ quan thuế cần tiếp tục trích xuất dữ liệu từ các sàn Sendo, Lazada, Shopee, TikTok Shop để rà soát, đối chiếu kê khai và xử lý các trường hợp vi phạm.

Theo các chuyên gia, người nổi tiếng như KOL, KOC, diễn viên điện ảnh, danh hài, cầu thủ nổi tiếng… có sức ảnh hưởng lớn đối với xã hội, đặc biệt khi họ là thần tượng của nhiều người. Sự tham gia của người nổi tiếng vào kinh doanh không chỉ thúc đẩy doanh số mà còn tạo ra trào lưu tiêu dùng, giúp sản phẩm tiếp cận thị trường nhanh chóng và mang lại lợi nhuận cao.

Nên có cơ chế đặc thù về thuế

Người nổi tiếng tham gia livestream bán hàng hiện nay có nhiều hình thức khác nhau, dẫn đến tính chất và nghĩa vụ thuế cũng không giống nhau. Ví dụ, có trường hợp người nổi tiếng ký hợp đồng quảng cáo hoặc làm đại sứ thương hiệu, tham gia một số buổi livestream bán hàng cho doanh nghiệp hoặc sản phẩm và nhận một khoản thù lao nhất định. Khoản tiền này sẽ phải chịu thuế theo quy định.

Trong khi đó, có những người nổi tiếng tự thành lập doanh nghiệp, tham gia vào quá trình sản xuất, kinh doanh, và bán các sản phẩm mới trên thị trường. Những trường hợp này phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế, bao gồm thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân.

Ngoài ra, có hình thức mà nhà sản xuất tổ chức livestream bán nhiều loại hàng hóa khác nhau cho fan của người nổi tiếng. Lúc này, người nổi tiếng chỉ đóng vai trò quảng bá sản phẩm qua các sự kiện như buổi biểu diễn, show giới thiệu sản phẩm có kèm bán các vật phẩm lưu niệm như chữ ký. Việc quản lý thuế cho các hình thức này cũng đặt ra nhiều thách thức.

Ngoài ca hát, ca sĩ Thuỷ Tiên rất tích cực livestream bán hàng.

Trước sự đa dạng trong cách tham gia kinh doanh của người nổi tiếng, một số ý kiến cho rằng cần có cơ chế đặc biệt trong quản lý thuế đối với đối tượng này, đặc biệt khi họ sử dụng nền tảng số để kinh doanh. Tuy nhiên, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, nguyên Giảng viên Học viện Tài chính, cho rằng mọi công dân, bao gồm cả người nổi tiếng, đều phải tuân thủ các quy định pháp luật, không nên áp dụng cơ chế đặc biệt.

Ông Thịnh nhấn mạnh rằng các công cụ thuế hiện nay đã rất thuận tiện và đơn giản, đủ để hỗ trợ người dân, bao gồm cả những người có ảnh hưởng lớn trong xã hội. Tương tự, TS Vũ Đình Ánh, chuyên gia Tài chính - Ngân hàng, cho rằng nghĩa vụ thuế cần áp dụng đồng đều, không phân biệt người nổi tiếng hay không. Nguyên tắc cơ bản là nếu có phát sinh thu nhập thì phải nộp thuế.

Theo các chuyên gia, cần làm rõ vai trò của người nổi tiếng trong các buổi livestream có doanh thu lớn, từ đó xác định đúng nghĩa vụ thuế của họ. Nếu họ trực tiếp sản xuất, lưu thông, phân phối sản phẩm, dòng tiền chảy vào tài khoản của họ thì họ phải chịu thuế toàn diện. Còn nếu chỉ tham gia quảng bá và nhận hoa hồng, họ chỉ đóng thuế thu nhập trên phần hoa hồng đó.

Ngành thuế cần tránh việc ép buộc người nổi tiếng phải chịu thuế toàn bộ doanh thu của các buổi bán hàng lớn khi họ chỉ nhận một khoản thù lao nhỏ. Việc thu thuế cần dựa trên nguyên tắc truy xuất từ nguồn gốc dòng tiền, ai nhận tiền thì người đó chịu trách nhiệm thuế.

Hiện nay, việc áp dụng hóa đơn điện tử và thanh toán qua các nền tảng như ngân hàng, ví điện tử giúp truy xuất giao dịch dễ dàng hơn. Tuy nhiên, các giao dịch tiền mặt không có hóa đơn sẽ gây khó khăn, đòi hỏi các sàn thương mại điện tử như Shopee, TikTok Shop, hay nhà phân phối phải tuân thủ đúng quy định thuế.

Về giải pháp, chính sách thuế cần công bằng và không ưu tiên bất kỳ ai. Tuy nhiên, đối với người nổi tiếng, cần có cách tiếp cận linh hoạt để hỗ trợ và giám sát, đảm bảo họ thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế theo pháp luật.

Nguồn: Thắt chặt thuế đối với người nổi tiếng livestream bán hàng: Có cần "cơ chế đặc thù"?