Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong lĩnh vực Khí tượng Thuỷ văn (KTTV) góp phần tạo điều kiện thuận lợi để hệ thống nhận diện, hỗ trợ dự báo và cảnh báo những hiện tượng KTTV nguy hiểm. Tại Việt Nam ảnh hưởng của biến đổi khí hậu dẫn đến các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão, lũ, lốc xoáy, mưa lớn…xảy ra thường xuyên gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng.

Từ thực tế đó Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) đã đề nghị các bộ ngành, địa phương tăng cường năng lực, hiện đại hóa hệ thống quan trắc, dự báo, ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), vận hành hiệu quả hệ thống dự báo, cảnh báo sớm, thực hiện dự báo tác động, góp phần giảm nhẹ rủi ro thiên tai. Đây là kế hoạch của Bộ Tài nguyên và Môi trường nhằm thực hiện cụ thể Đề án: “ Hiện đại hóa Ngành Khí tượng Thủy văn đến năm 2025 và thời kỳ 2026-2030”.

Cụ thể, Bộ TN&MT sẽ tăng cường và hiện đại hóa mạng lưới quan trắc khí tượng thủy văn bằng việc tăng thêm số trạm tự động, tăng dày mật độ radar thời tiết cho các khu vực trên đất liền, biên giới, các đảo và quần đảo thuộc chủ quyền Việt Nam. Đồng thời đầu tư, hiện đại hóa hệ thống quan trắc, theo dõi, giám sát thiên tai chuyên dùng, nhất là đối với mưa, bão, lũ, lũ quét, ngập lụt, sạt lở đất, sạt lở bờ sông, bờ biển. Đặc biệt, nghiên cứu bước đầu áp dụng công nghệ quan trắc bằng vệ tinh, camera, trí tuệ nhân tạo.

Bộ TN&MT xác định mục tiêu là nâng cao độ tin cậy dự báo khí tượng thủy văn hàng ngày trong điều kiện thời tiết bình thường. Dự báo đủ độ tin cậy quỹ đạo và cường độ áp thấp nhiệt đới trước 2-3 ngày, tăng thời hạn cảnh báo quỹ đạo và cường độ bão trước 3-5 ngày. Dự báo, cảnh báo lũ đủ độ tin cậy đối với các hệ thống sông lớn ở Bắc Bộ trước 2-3 ngày, ở Trung Bộ trước 1-2 ngày, ở Nam Bộ trước 10 ngày.

Ứng dụng trí tự nhân tạo nâng cao hiệu quả công tác cảnh báo, dự báo thiê tai là giải pháp quan trọng góp phần giảm nhẹ thiệt hại do thiên tai. Ảnh minh họa.

Cùng với việc thí điểm, tăng cường ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), để hướng tới chuyển đổi số theo "Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030", Bộ TN&MT còn đầu tư mở rộng các trạm thông tin vệ tinh mặt đất, thiết bị thông tin lưu động, vận hành hiệu quả hệ thống cảnh báo đa thiên tai, kết hợp với hệ thống cơ sở hạ tầng thông tin quốc gia.

Bên cạnh đó tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số trong lĩnh vực khí tượng thuỷ văn bằng việc phát triển hạ tầng số, dữ liệu số và nền tảng số. Hoàn thành cơ sở dữ liệu khí tượng thủy văn quốc gia tập trung, liên thông với các cơ sở dữ liệu chung của quốc gia, ứng dụng công nghệ dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo trong quản lý, khai thác, chia sẻ thông tin, dữ liệu khí tượng thủy văn.

Bộ TN&MT hướng tới mục tiêu từng bước hướng tới nghiên cứu làm chủ công nghệ phương tiện đo, thám sát bằng phương tiện bay, vệ tinh khí tượng, mô hình tính toán toàn cầu về khí tượng, mô hình thủy văn, hải văn hiện đại. Tăng chất lượng dự báo định lượng mưa lớn trước 2-3 ngày lên thêm 5-10% so với năm 2020, cảnh báo đủ độ tin cậy lũ quét, sạt lở đất trước 6 giờ, tăng thời hạn dự báo thời tiết đến 10 ngày. Cảnh báo xu thế diễn biến một số hiện tượng khí tượng thủy văn nguy hiểm đến một tháng, cảnh báo hiện tượng ENSO tác động đến Việt Nam, hạn hán, xâm nhập mặn từ 3 tháng đến 1 năm. Bộ Tài nguyên và Môi trường đặt mục tiêu sẽ nâng chất lượng dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn dẫn đầu các nước trong khu vực ASEAN.

Đồng thời, thúc đẩy nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI, đưa AI trở thành công nghệ mũi nhọn của nước ta trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, từng bước đưa Việt Nam trở thành điểm sáng về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI trong lĩnh vực KTTV, kế hoạch này còn giúp nâng cao nhận thức, góp phần tuyên truyền hiệu quả tới các cá nhân, tổ chức, đơn vị.

Bộ đề nghị các địa phương, bộ ngành theo chức năng tăng cường năng lực, hiện đại hóa hệ thống quan trắc, dự báo; ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo, vận hành hiệu quả hệ thống dự báo, cảnh báo sớm, thực hiện dự báo tác động góp phần giảm nhẹ rủi ro thiên tai, phục vụ phát triển kinh tế xã hội, bảo đảm quốc phòng an ninh đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Ứng dụng công nghệ AI để cảnh báo sớm thiên tai có ý nghĩa vô cùng quan trọng, giúp nâng cao hiệu suất, tăng độ dự báo chính xác, nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo thiên tai sớm từ đó phục vụ hiệu quả công tác quản lý, lên kế hoạch phòng chống thiên tai sớm, hạn chế, giảm thiểu những tác động rủi ro đến con người và cơ sở vật chất do thiên tai mang lại tại Việt Nam.

Nguồn:Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong cảnh báo sớm thiên tai