Phát triển công cụ ràng buộc pháp lý quốc tế về ô nhiễm nhựa

Theo thông tin từ Bộ Tài nguyên và Môi trường, tháng 2/2022, tại phiên họp thứ năm (kéo dài) của Hội đồng Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEA-5.2), Nghị quyết lịch sử 14/5 được thông qua để phát triển một công cụ ràng buộc pháp lý quốc tế về ô nhiễm nhựa, bao gồm cả trong môi trường biển với tham vọng hoàn thành đàm phán vào cuối năm 2024.

Công cụ này dựa trên cách tiếp cận toàn diện nhằm giải quyết toàn bộ vòng đời của nhựa. Phiên đàm phán thứ nhất (INC-1) được tổ chức từ ngày 28/11 đến ngày 2/12/2022 tại Punta del Este, Uruguay. INC-2 diễn ra từ ngày 29/5 đến ngày 2/6/2023 tại Paris, Pháp.

(Ảnh minh họa)

Sau hai phiên đàm phán tại Uruguay năm 2022 và Pháp năm 2023, quá trình đàm phán kỹ thuật xây dựng Thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa hiện đang bước vào giai đoạn có ý nghĩa quan trọng, xây dựng lời văn cho Thỏa thuận để tiến hành đàm phán tại Phiên thứ ba sẽ diễn ra trong tháng 11/2023 tại Nairobi, Kenya và các phiên tiếp theo trước khi thông qua vào cuối năm 2024.

Trong các ngày 13-19/11, Việt Nam cùng với gần 170 nước tham gia Phiên đàm phán thứ 3 xây dựng Thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa sẽ họp tại Trụ sở Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP), Thủ đô Nairobi, Kenya.

Tại phiên đàm phán này, lần đầu tiên Việt Nam cùng với các nước chính thức thảo luận nội dung của Thỏa thuận sau khi dự thảo số 0 được Ủy ban đàm phán liên chính phủ đưa ra vào tháng 9/2023.

Phát biểu tại Phiên khai mạc, bà Inger Andersen - Giám đốc điều hành UNEP, một lần nữa khẳng định tầm quan trọng của Thỏa thuận - văn kiện ràng buộc pháp lý để giải quyết vấn đề ô nhiễm nhựa trên phạm vị toàn cầu theo Nghị quyết số 5/14 được thông qua tại Hội nghị Môi trường Liên hợp quốc lần thứ 5 (UNEA 5) tại Nairobi.

Bà Inger Andersen nhấn mạnh cần có cách tiếp cận toàn diện để giải quyết toàn bộ vòng đời của nhựa, từ polyme đến sản xuất sản phẩm, đóng gói và thải bỏ, đồng thời khẳng định tầm quan trọng của việc giảm thiểu, tái chế, tái sử dụng nhằm hạn chế khai thác, sử dụng nguyên liệu thô; đồng thời tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên và đảm bảo thải bỏ an toàn chất thải nhựa nhằm bảo vệ hệ sinh thái và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa được đề xuất nhằm mục đích loại bỏ các sản phẩm nhựa không cần thiết và có hại, thúc đẩy thiết kế lại để sử dụng ít nhựa hơn và tăng cường hệ thống tái chế, quản lý chất thải; kêu gọi các mục tiêu, luật pháp, ưu đãi và hợp tác quốc tế, đề cao vai trò của khu vực tư nhân trong quá trình chuyển đổi. Bà Inger lấy châu Phi làm ví dụ minh họa việc đi tiên phong trong giảm thiểu nhựa sử dụng một lần và kêu gọi đón nhận "tinh thần Nairobi" để tạo ra một công cụ mạnh mẽ, có tính biến đổi cho một tương lai tốt đẹp hơn.

Thay mặt nước chủ nhà tham dự và phát biểu tại Hội nghị, ông William Ruto, Tổng thống Kenya mô tả, ô nhiễm nhựa là một trong những mối đe dọa nghiêm trọng đối với nhân loại, Do đó, Phiên đàm phán tại Nairobi sẽ mang đến cơ hội kêu gọi toàn cầu chung tay thực hiện các sáng kiến về đổi mới như: giảm sản xuất nhựa, điều kiện tiếp cận theo chương trình, đầu tư vào các chính sách quản lý chất thải rắn, chỉ chuyển đổi bằng cách tích hợp các công việc, đặc biệt là trong môi trường không chính thức để đảm bảo rằng không ai bị bỏ lại phía sau trong quá trình chuyển đổi từ ý tưởng về vòng đời.

Tổng thống nước chủ nhà bày tỏ sự tin tưởng vào khả năng phát triển các giải pháp hiệu quả thông qua Thỏa thuận này, kêu gọi đầu tư vào các giải pháp thay thế nhựa, đặc biệt là ở châu Phi và nhấn mạnh tầm quan trọng của đổi mới sáng tạo nhằm giải quyết mối đe dọa ô nhiễm nhựa. Tổng thống William kết thúc bài phát biểu với cam kết của Kenya trồng 100 triệu cây xanh như một phần trong nỗ lực giải quyết các thách thức môi trường.

Gần 170 nước xây dựng nội dung của Thỏa thuận toàn cầu

Đoàn công tác của Việt Nam tham gia Phiên đàm phán thứ 3 do Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, với sự tham gia của các Bộ: Ngoại giao, Công Thương, Công an, Tư pháp, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Tham gia Phiên đàm phán lần này, Đoàn đàm phán của Việt Nam có cơ hội chia sẻ những quan điểm của mình liên quan đến vấn đề giải quyết ô nhiễm nhựa, trong đó nhấn mạnh kết hợp việc thừa nhận vai trò của nhựa và các sản phẩm nhựa trong xã hội, thừa nhận tác động của ô nhiễm nhựa đối với sức khỏe con người, môi trường và sinh kế; tầm quan trọng của khu vực phi chính thức trong quá trình này và nhu cầu hỗ trợ về tài chính, công nghệ và xây dựng năng lực để các nước đang phát triển đảm bảo tốt hơn những đóng góp đầy tham vọng của họ trong việc giải quyết vấn đề ô nhiễm nhựa.

Đoàn đàm phán của Việt Nam tại phòng họp chính Phiên khai mạc, gồm thành viên của Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Ngoại giao và Bộ Công Thương

Đoàn công tác phía Việt Nam nhấn mạnh đến sự tham gia và trách nhiệm chung của các quốc gia đến hoàn cảnh, trình độ phát triển và năng lực của nước phát triển và đang phát triển là khác nhau và cần có có phân biệt giữa các quốc gia này. Quan điểm chung được đề xuất đưa các nguyên tắc về trách nhiệm chung nhưng có sự khác biệt và năng lực tương ứng vào quá trình chuyển đổi công bằng, xóa đói giảm nghèo, trách nhiệm giữa các thế hệ và phát triển bền vững.

Ngay sau Phiên khai mạc toàn thể, gần một nghìn đại biểu của gần 170 nước sẽ bước vào thảo luận nội dung của Thỏa thuận tại các Nhóm liên hệ trên cơ sở dự thảo số 0 của Thỏa thuận và Báo cáo tổng hợp của Ủy ban đàm phán liên chính phủ. Trước đó, ngày 11/11, các nước đã họp trù bị cho ý kiến về những nội dung chưa được trao đổi tại Phiên đàm phán thứ 2.

Theo Ban tổ chức, có gần 2.400 đại biểu của các nước thành viên Liên hợp quốc và các đại biểu đến từ các tổ chức quốc tế, các tổ chức tư nhân tham dự Phiên đàm phán tại Nairobi.

Nguồn:Việt Nam tích cực tham gia đóng góp vào Thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa