Theo số liệu thống kê của Bộ NN&PTNT, đến thời điểm hiện tại, đã xảy ra 9 cơn bão, 232 trận mưa lớn, ngập úng, lũ, lũ quét, sạt lở đất; nhiều trận dông lốc, động đất và gió mạnh, sóng lớn trên biển. Trong đó, bão số 3 (bão Yagi tháng 9/2024) là cơn bão mạnh nhất trong 30 năm qua trên biển Đông và trong 70 năm qua trên đất liền, với nhiều đặc điểm chưa từng có tiền lệ, là siêu bão với cường độ rất mạnh (khi đổ bộ gió cấp 13-14, giật cấp 16-17), sức tàn phá rất lớn, thời gian lưu bão trên đất liền kéo dài, phạm vi ảnh hưởng rất rộng; hoàn lưu bão gây mưa lớn diện rộng đã gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản. Tổng thiệt hại kinh tế ước tính trên 84.900 tỷ đồng (năm 2023, thiên tai làm 169 chết và mất tích, thiệt hại 9.324 tỷ đồng). Đặc biệt thiên tai khiến hàng loạt hệ thống đê điều trên cả nước bị hư hỏng nghiêm trọng.

Trước tình hình trên, Lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nhấn mạnh, cần đánh giá về diễn biến của trận lũ đặc biệt lớn sau bão số 3, thực trạng hệ thống đê điều, bãi sông, lòng dẫn; vai trò, trách nhiệm của Chủ tịch UBND các cấp trong công tác ứng phó, hộ đê.

Qua đó, đánh giá khách quan về tình hình mưa lũ, kết quả đạt được cũng như thẳng thắn nhìn nhận về những mặt còn tồn tại, hạn chế, từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm và đề xuất những giải pháp cần triển khai thực hiện trong thời gian tới để phục vụ công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành trước mắt cũng như lâu dài, hướng tới thực hiện thắng lợi mục tiêu giữ đê an toàn, bảo vệ tính mạng và tài sản của nhà nước và nhân dân trước thiên tai lũ, bão.

Lãnh đạo Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia cho biết, trong 3 tháng sắp tới La Nina có khoảng 50 - 55% xuất hiện. Sau đó, hiện tượng ENSO có khả năng dần trở lại trạng thái trung tính với xác suất từ 55 - 70% từ khoảng tháng 3 đến tháng 5/2025 và nhiều khả năng duy trì trạng thái trung tính trong những tháng còn lại của năm 2025.

Bên cạnh đó, nhiều ý kiến đóng góp tích cực cho công tác phòng hộ đê điều cũng được đưa ra như: công tác đánh giá hiện trạng, xác định trọng điểm đê điều xung yếu có nơi còn chưa sát với thực tế; công tác tuần tra canh gác ở một số địa phương còn lơ là; kỹ năng, kinh nghiệm xử lý sự cố, hộ đê của lực lượng tham gia ứng phó còn hạn chế; công tác chỉ đạo, điều hành có lúc, có nơi còn bị động, lúng túng; tình trạng vi phạm lấn chiếm bãi sông làm giảm khả năng thoát lũ của sông xảy ra ở nhiều địa phương…Lãnh đạo UBND tỉnh Hòa Bình cho biết, trong bối cảnh biến đổi khí hậu và sự gia tăng của các hiện tượng thời tiết cực đoan, vai trò trách nhiệm của Chủ tịch UBND các cấp trong ứng phó với vấn đề quản lý đê điều càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Lãnh đạo UBND không chỉ là người đứng đầu cơ quan hành chính mà còn là những người đưa ra quyết định quan trọng liên quan đến việc bảo vệ an toàn công trình hạ tầng này, góp phần bảo vệ tính mạng và tài sản của người dân ở những vùng chịu ảnh hưởng trực tiếp từ thiên nhiên. Lãnh đạo UBND huyện Phù Ninh (Phú Thọ) chia sẻ, để chủ động triển khai phương án hộ đê, ứng phó với lũ lớn cần thực hiện nghiêm phương châm “4 tại chỗ”.

Đồng thời, triển khai các công tác như: hàng năm phải kiện toàn Ban chỉ huy phòng chống thiên tai các cấp, phân công rõ thẩm quyền, trách nhiệm của từng thành viên để công tác chỉ huy phòng chống thiên tai hoạt động ngày càng kịp thời hơn, hiệu quả hơn; thường xuyên rà soát đánh giá hiện trạng công trình đê điều, xác định các trọng điểm đê điều xung yếu, xây dựng phương án ứng phó cho từng trọng điểm.

Lực lượng chức năng và người dân tiến hành hộ đê trong đợt bão số 3 vừa qua. (Ảnh minh hoạ).

Trong đó, phải tính toán đầy đủ vật tư, phương tiện, nhân lực, phân công cụ thể cán bộ phụ trách để chỉ huy xử lý khi có thiên tai, sự cố xảy ra, tránh tình trạng bị động, lúng túng khi tình huống bất lợi xảy ra; thường xuyên tuyên truyền từ sớm, từ xa cho người dân biết tầm quan trọng trong công tác phòng chống thiên tai, đê điều dưới nhiều hình thức; Thường xuyên kiểm tra, rà soát, đánh giá hiện trạng đê điều; kịp thời tu sửa, nâng cấp hệ thống các công trình đê điều để nâng cao khả năng chống chịu trước thiên tai, bão lũ...

Theo Lãnh đạo Bộ NN&PTNT, thời gian tới các tỉnh, thành phố cần khẩn trương tổ chức tổng kiểm tra, đánh giá hiện trạng công trình đê điều sau lũ trên địa bàn, xác định trọng điểm xung yếu đảm bảo phù hợp với thực tế, cập nhật, bổ khuyết phương án bảo vệ; quan tâm bố trí nguồn lực của địa phương và huy động các nguồn vốn hợp pháp khác để tu bổ, kiên cố hóa và duy tu bảo dưỡng đê điều.

Đồng thời đảm bảo các tuyến đê đủ cao trình, mặt cắt thiết kế, chống được lũ lớn, dài ngày; quản lý chặt chẽ đất trong hành lang bảo vệ đê, bãi sông, lòng sông đảm bảo tuân thủ quy định của pháp luật về đê điều và quy hoạch được duyệt để đảm bảo không gian thoát lũ. Thực hiện cải tạo, nạo vét bồi lắng, thanh thải lòng dẫn; xử lý các khu vực co hẹp dòng chảy cục bộ trên địa bàn để tăng khả năng thoát lũ.

Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để kịp thời phát hiện, ngăn chặn và kiên quyết xử lý dứt điểm các vụ vi phạm pháp luật về đê điều, không để phát sinh vi phạm mới; Trên cơ sở thực tế mưa lũ đã xảy ra, tổ chức nghiên cứu, đánh giá trong quá trình rà soát, xây dựng các quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng của địa phương cho phù hợp.

Bên cạnh đó, cần tổ chức diễn tập, đào tạo, nâng cao năng lực cho các lực lượng tham gia ứng phó hộ đê, xử lý sự cố đê điều. Chỉ đạo các xã ven đê định kỳ tổ chức phát quang đảm bảo yêu cầu công tác tuần tra canh gác, phát hiện sự cố và thực hiện nghiêm công tác tuần tra canh gác bảo vệ đê điều trong mùa mưa lũ theo đúng quy định.

Quan tâm đầu tư nâng cấp hệ thống đê điều đảm bảo yêu cầu chống lũ theo tần suất thiết kế, nâng cao khả năng chống chịu với lũ lớn, dài ngày. Tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật, nâng cao nhận thức cộng đồng để chủ động, tích cực thực hiện công tác phòng chống thiên tai, bảo vệ hệ thống đê điều.

Để bảo đảm an toàn bền vững cho những tuyến đê trước diễn biến ngày càng phức tạp của thiên tai, mưa, lũ, các cấp, ngành, địa phương, đơn vị cần chủ động các phương án ứng phó, xử lý kịp thời các tình huống xảy ra. Trước mắt, cần chủ động rà soát, khắc phục nhanh các điểm đê xung yếu sau mưa, lũ. Về lâu dài, cần khẩn trương kiểm tra, đánh giá hiện trạng các tuyến đê, đầu tư kinh phí thỏa đáng bảo đảm hệ thống đê chống chịu được với những trận mưa lũ lớn như vừa qua cũng như bảo đảm tốt nhất không gian thoát lũ trên các lưu vực sông.

Nguồn: Đánh giá hiện trạng, bảo đảm an toàn đê điều sau bão, lũ