Những năm gần đây, sự phát triển nhanh, mạnh của du lịch đã góp phần đáng kể vào tăng trưởng kinh tế đất nước. Song hoạt động du lịch cũng làm gia tăng lượng rác thải nhựa, gây áp lực lớn lên môi trường, đe dọa sự phát triển bền vững. Theo các chuyên gia, nguồn phát sinh rác thải nhựa trong hoạt động du lịch có cả trên đất liền và biển, đến từ các cơ sở dịch vụ du lịch, khách du lịch và tàu, thuyền du lịch, với túi ni-lông, hộp xốp, hộp nhựa, vỏ chai, ống hút, bát, cốc, thìa nhựa, vỏ dầu gội, sữa tắm, tăm bông, mũ ủ tóc, lược, bàn chải, áo phao, đồ cứu hộ cũ, hỏng…

Để bảo đảm phát triển du lịch theo hướng tăng trưởng xanh, bền vững, những năm qua, Đảng, Nhà nước ta đã ban hành nhiều chính sách quy định về quản lý rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch, như: Nghị định 08/2022/NĐ-CP ngày 10/1/2022 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường, tiến tới sau năm 2025, không lưu hành và sử dụng sản phẩm nhựa sử dụng một lần, bao bì nhựa khó phân hủy sinh học tại các trung tâm thương mại, siêu thị, khách sạn, khu du lịch…;

Quyết định số 1066/QĐ-BVHTTDL ngày 28/3/2018 ban hành Bộ tiêu chí hướng dẫn bảo vệ môi trường đối với các cơ sở du lịch và dịch vụ tại các khu, điểm du lịch. Trong đó, đặc biệt chú trọng tới việc hướng tới các khu du lịch, cơ sở lưu trú hạn chế sử dụng và tới năm 2025, 100% khu du lịch, cơ sở du lịch không sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần và túi ni-lông khó phân hủy; Công văn số 1857/BVHTTDL-TCDL ngày 15/5/2019 về việc bảo vệ môi trường, hạn chế sử dụng túi ni-lông, ống hút nhựa, cốc nhựa dùng một lần; Quyết định số 4216/QĐ-BVHTTDL ngày 25/12/2020 ban hành quy tắc ứng xử bảo vệ môi trường trong hoạt động văn hóa-thể thao và du lịch…

Được sự ủng hộ của Chương trình phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) và Quỹ môi trường toàn cầu (UNDP/GEF SGP), Hiệp hội Du lịch Việt Nam phối hợp với Viện Chiến lược chính sách tài nguyên và môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) triển khai Dự án giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch cả nước, đưa toàn ngành tham gia tích cực và hiệu quả vào công tác giảm thiểu rác thải nhựa ở Việt Nam.

Sản phẩm du lịch xanh, lan tỏa thông điệp bảo vệ môi trường, nói không với rác thải nhựa được triển khai tại khu du lịch tại TP Hội An.

Dự án được triển khai thí điểm tại 2 điểm du lịch của Việt Nam là TP.Hội An (Quảng Nam) và huyện Gia Viễn (tỉnh Ninh Bình) đã bước đầu cho thấy hiệu quả tích cực cũng như tính khả thi để nhân rộng mô hình ra toàn quốc. Tại Hội An, nhiều cơ sở kinh doanh như quán cà phê, villa homestay, nhà hàng…đong đầy các sản phẩm tẩy rửa (nước rửa chén, nước lau sàn, giấm tẩy rửa…) và tái sử dụng nhiều chai lọ - giảm bớt tiêu thụ mới.

Còn tại huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình nơi sở hữu đầm Vân Long - khu ramsar thứ 9 của Việt Nam, mô hình giảm thiểu rác thải nhựa được thực hiện từ chính cộng đồng địa phương. Các chương trình được địa phương triển khai là: Chở xanh - Thở lành (phát thùng rác bằng mây tre đan cho người dân, khách du lịch); chương trình “hộp quà xanh - điều em muốn nói” để các học sinh tái chế rác thải nhựa thành các tháp cây: trồng cây xanh và làm các sản phẩm quà tặng để gây quỹ hỗ trợ cho trẻ em khuyết tật; ngày chủ nhật xanh. ..

Thời gian qua, tại Ninh Bình, công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường được chú trọng; các giải pháp, sáng kiến giảm thiểu rác thải nhựa được ứng dụng linh hoạt ở một số khu, điểm du lịch trên địa bàn tỉnh. Hiện nay, Ninh Bình là một trong hai địa phương triển khai thực hiện thí điểm dự án "Giảm thiểu rác thải nhựa trong ngành du lịch Việt Nam" được tài trợ bởi Chương trình Phát triển Liên Hợp quốc (UNDP), do Hiệp hội Du lịch Việt Nam và Viện Chiến lược, chính sách tài nguyên và môi trường chủ trì thực hiện.

Kết quả đánh giá cho thấy, công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh được chú trọng; các giải pháp, sáng kiến giảm thiểu rác thải nhựa được ứng dụng linh hoạt ở một số khu, điểm du lịch. Tiêu biểu tại Khu du lịch Thung Nham (huyện Hoa Lư) đã tập trung nguồn lực đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng theo hướng đồng bộ, kết hợp hài hòa giữa hoạt động kinh doanh với bảo vệ môi trường sinh thái, cảnh quan, giảm thiểu rác thải.

Khu du lịch đã đầu tư công nghệ sản xuất nước uống tinh khiết với công suất đạt khoảng 500 m3/ngày đêm, cơ bản đáp ứng nhu cầu của du khách, giảm thiểu việc sử dụng nước uống đóng chai nhựa. Bên cạnh đó, chú trọng công tác tuyên truyền, tập huấn cho cán bộ, người lao động hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ du lịch về bảo vệ môi trường, giảm thiểu rác thải nhựa; tích cực thay thế các sản phẩm nhựa bằng các sản phẩm gỗ, sành, sứ thân thiện với môi trường…

Thùng rác thân thiện với môi trường được sử dụng tại điểm du lịch trên địa bàn tỉnh.

Còn tại Khu du lịch sinh thái Tràng An, hiện cũng đang chú trọng công tác tuyên truyền, tập huấn cho cán bộ, người lao động hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ du lịch về bảo vệ môi trường, giảm thiểu rác thải nhựa. Các hoạt động bảo vệ môi trường đã nhận được phản hồi và ấn tượng tốt từ phía người sử dụng các dịch vụ.

Tuy nhiên, việc ứng dụng, thực hiện dự án này tại Khu du lịch còn một số khó khăn, hạn chế như: Chi phí đầu tư ban đầu cao, chưa có sự đồng bộ giữa việc thực hiện giảm thiểu rác thải nhựa trong và ngoài các khu du lịch, du khách đến từ nhiều nơi nên còn mang theo rác thải nhựa trong lịch trình di chuyển, một số điểm tập kết rác thải dân sinh ảnh hưởng đến mỹ quan khu du lịch…

Để giảm thiểu rác thải nhựa, cần tăng cường triển khai một số ứng dụng, mô hình hay nhằm nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, giảm thiểu rác thải nhựa trong hoạt động du lịch. Bên cạnh đó, cần tập trung tập huấn kiến thức, kĩ năng đào tạo cán bộ, người lao động trở thành người tiên phong, làm gương để mỗi điểm đến sẽ là điểm sáng điển hình về giảm thiểu rác thải nhựa, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển du lịch xanh, bền vững...

Theo Hiệp hội Du lịch Việt Nam, phải có kế hoạch hành động cụ thể nhằm giảm rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch, mà doanh nghiệp du lịch và những người làm du lịch cần trở thành đối tượng tiên phong, từ đó tạo tác động thu hút mọi thành phần cùng tham gia. Hiệp hội Du lịch tỉnh khuyến khích các khu, điểm du lịch, các cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch áp dụng thí điểm không rác thải nhựa và ban hành "Bộ tiêu chí công nhận doanh nghiệp không rác thải nhựa", xây dựng kế hoạch hành động về giảm thiểu rác thải nhựa trong ngành Du lịch và ứng dụng quản lý rác thải nhựa đối với doanh nghiệp du lịch.

Nguồn:Giảm thiểu rác thải nhựa hướng tới phát triển du lịch xanh