Thời gian qua, công tác quản lý hoạt động khoáng sản tại tỉnh Bình Định được chú trọng thực hiện với nhiều điểm tích cực, qua đó đã góp phần vào sự phát triển chung của kinh tế - xã hội tại địa phương.

Tính đến tháng 12/2024, tỉnh Bình Định có 111 giấy phép khai thác khoáng sản còn hiệu lực, hoạt động tập trung là khoáng sản làm vật liệu xây dựng ( VLXD), trong đó UBND tỉnh cấp phép 105 giấy phép, gồm 52 giấy phép đá xây dựng (bao gồm 25 mỏ đá xay nghiền và 27 mỏ đá làm VLXD thông thường có thu hồi đá khối); 17 giấy phép khai thác cát (2 giấy phép cát làm khuôn đúc, 2 giấy phép cát tô, 13 giấy phép cát sỏi lòng sông); 32 giấy phép đất san lấp; 4 giấy phép đất sét; Bộ Nông nghiệp và Môi trường cấp 6 giấy phép gồm 3 giấy phép khai thác đá ốp lát, 2 giấy phép khai thác titan và 1 giấy phép nước khoáng nóng.

Về mỏ cát, trên địa bàn tỉnh Bình Định có 52 mỏ, diện tích là 10.348,35 ha, trữ lượng 32,490 triệu m3. Đối với hoạt động khai thác cát lòng sông, theo chỉ đạo của UBND tỉnh Bình Định, chính quyền các địa phương tăng cường hoạt động kiểm tra, thường xuyên tuần tra, kiểm soát nhằm ngăn chặn nạn khai thác trái phép. Tại sông Hà Thanh, đoạn qua địa bàn xã Canh Vinh (huyện Vân Canh, Bình Định), trước đây từng là điểm nóng của tình trạng khai thác cát trái phép.

Trên đoạn sông này, người dân thường sử dụng máy cày kéo rơ-mooc hoặc xe độ chế lén lút xuống lòng sông lấy cát chở đi bán. Khoảng ba năm gần đây, tình trạng này hầu như đã không còn xảy ra, nhờ chính quyền địa phương siết chặt quản lý và xử lý triệt để các hành vi vi phạm. Để ngăn chặn, xử lý dứt điểm tình trạng lén lút khai thác cát trái phép trên sông Hà Thanh, chính quyền xã Canh Vinh đã rào chắn các lối đi tự phát dẫn xuống khu vực bờ sông.

Ngoài ra, UBND xã còn lắp đặt camera an ninh để vừa quản lý tình hình an ninh trật tự trên địa bàn, vừa kịp thời phát hiện hành vi khai thác cát lòng sông trái phép, nếu phát hiện được chính quyền xã sẽ xử lý nghiêm khắc. Bên cạnh đó xã Bình Nghi (huyện Tây Sơn, Bình Định) cũng thành lập tổ quản lý tài nguyên khoáng sản do Chủ tịch UBND xã làm tổ trưởng.

Nhờ đẩy mạnh kiểm tra, giám sát, hoạt động khai thác cát lòng sông tại Bình Định được quản lý chặt chẽ.

Tổ công tác này thường xuyên tuần tra, kiểm soát, kịp thời ngăn chặn và xử lý hoạt động khai thác cát trái phép trong sông Kôn đoạn qua địa bàn xã. Lãnh đạo UBND xã Bình Nghi cho biết, ngoài việc thường xuyên tuần tra, kiểm soát, chính quyền xã còn mời những người dân có máy cày kéo rơ-mooc và xe độ chế đến làm việc, tuyên truyền và yêu cầu ký cam kết không sử dụng những phương tiện nói trên khai thác, vận chuyển cát trong sông Kôn trái phép.

Nhờ đó, chính quyền địa phương đã kiểm soát hiệu quả nguồn tài nguyên cát trong lòng sông, ngăn chặn triệt để tình trạng khai thác trái phép.

Mặc dù một số địa phương có tình trạng buông lỏng quản lý, nhưng ngược lại phần lớn các huyện đều siết chặt kiểm tra, kiểm soát hoạt động khai thác cát lòng sông. Đơn cử tại huyện Tuy Phước, đây là một trong những địa phương đi đầu trong việc kiểm tra, giám sát khai thác khoáng sản cát.

Theo đó, UBND huyện Tuy Phước đã chỉ đạo các xã, thị trấn tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật về bảo vệ tài nguyên khoáng sản; vận động người dân không tiếp tay và kịp thời tố giác khi phát hiện hành vi khai thác trái phép cát tại khu vực bãi bồi ven sông. Ngoài ra, lực lượng chuyên ngành và liên ngành các cấp xã, huyện ở Tuy Phước thường xuyên tuần tra, kiểm soát để kịp thời phát hiện, ngăn chặn và xử lý các hoạt động khai thác, vận chuyển cát trái phép.

Trong năm 2024, tổ công tác liên ngành của huyện Tuy Phước đã phối hợp với lực lượng công an kiểm tra, phát hiện và xử lý 2 trường hợp khai thác cát lòng sông trái phép tại xã Phước Thành và Phước Nghĩa. Đại diện phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Tuy Phước, thông tin, Chủ tịch UBND các xã, thị trấn chịu trách nhiệm chính trong công tác bảo vệ khoáng sản chưa khai thác, đồng thời chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu để xảy ra tình trạng khai thác khoáng sản trái phép trên địa bàn.