Lịch sử hàng nghìn năm của dân tộc Việt Nam có nhiều thời kỳ phát triển rực rỡ, nhưng chưa bao giờ phong độ của đất nước, vị thế của dân tộc lại được khẳng định như bây giờ. Công cuộc đổi mới trong vòng 40 năm qua đã đạt được những thành tựu to lớn và có ý nghĩa lịch sử, làm thay đổi bộ mặt của đất nước, cải thiện đáng kể đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Cùng với thành tựu vĩ đại của công cuộc đổi mới, chúng ta đã thực hiện hội nhập với thế giới cả về bề rộng, chiều sâu và tầm cao, đã trở thành đối tác chiến lược toàn diện với 09 quốc gia hàng đầu thế giới. Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay. Bước vào kỷ nguyên mới đòi hỏi phải phát triển mạnh mẽ, đồng bộ mọi mặt trên tất cả các lĩnh vực; trong đó, việc tăng cường quốc phòng, an ninh, đối ngoại là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên, cần phải đặc biệt quan tâm trên một số nội dung sau:

Tăng cường quốc phòng

Để nền quốc phòng mạnh hơn, vững chắc hơn, hoàn thành tốt các nhiệm vụ là nội dung rất quan trọng, cần tập trung vào các vấn đề chính sau:

Hải quân nhân dân Việt Nam là một trong những lực lượng được quan tâm xây dựng tiến thẳng lên hiện đại. Nguồn: qdnd.vn

Thứ nhất, tăng cường và phát huy mạnh mẽ sức mạnh tổng hợp của khối đại đoàn kết toàn dân tộc; trong đó, lực lượng vũ trang là trọng yếu, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại để thực hiện tốt các nhiệm vụ quốc phòng. Đó là sức mạnh vô địch để bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ; giữ vững chủ quyền biên giới, biển, đảo, không phận, không gian mạng của quốc gia; bảo vệ Đảng, Nhà nước, Nhân dân và trật tự, an toàn xã hội; chủ động ngăn chặn, làm thất bại mọi âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch, không để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống. Mục tiêu cốt lõi của việc tăng cường quốc phòng được xác định trong Văn kiện Đại hội XIII của Đảng là: “Phát huy cao nhất sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc, của cả hệ thống chính trị kết hợp với sức mạnh thời đại, tranh thủ tối đa sự đồng tình, ủng hộ của cộng đồng quốc tế để bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, Nhân dân, chế độ xã hội chủ nghĩa, nền văn hoá và lợi ích quốc gia - dân tộc; giữ vững môi trường hoà bình, ổn định chính trị, an ninh quốc gia, an ninh con người; xây dựng xã hội trật tự, kỷ cương, an toàn, lành mạnh để phát triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa”¹.

Thứ hai, tăng cường sức mạnh về chính trị và chế độ xã hội. Tăng cường quốc phòng là giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng, sự quản lý tập trung, thống nhất của Nhà nước đối với lực lượng vũ trang trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; lấy việc giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển kinh tế - xã hội; kết hợp chặt chẽ hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; xác định rõ sức mạnh bên trong là quyết định, phát triển kinh tế - xã hội là nhiệm vụ trọng tâm, xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt; củng cố quốc phòng, an ninh, đối ngoại là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên; xây dựng và phát triển văn hóa, con người là nền tảng tinh thần xã hội, là sức mạnh nội sinh quan trọng. Kết hợp chặt chẽ kinh tế, văn hóa, xã hội với quốc phòng, an ninh và quốc phòng, an ninh với kinh tế, văn hóa, xã hội trong từng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Thứ ba, tăng cường tiềm lực quốc phòng ngày càng vững mạnh, hoàn thành mọi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó. Theo đó, cần tăng cường khả năng về nhân lực, vật lực, tài chính, tinh thần ở trong nước và ngoài nước để thực hiện nhiệm vụ quốc phòng. Nội dung cốt yếu là tăng cường xây dựng lực lượng vũ trang theo hướng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại; trong đó, hiện đại về tổ chức lực lượng, kỷ luật, kỷ cương, tác phong, nền nếp; hiện đại trong phương thức tác chiến lấy con người làm trọng tâm, ưu tiên bảo đảm quân số cho các đơn vị sẵn sàng chiến đấu và thực hiện các nhiệm vụ đặc biệt, trọng yếu, thường xuyên. Tăng cường vũ khí, phương tiện hiện đại cũng là yếu tố quan trọng để bảo vệ Tổ quốc, ngăn ngừa và sẵn sàng đối phó với các hình thái chiến tranh mới, chiến tranh công nghệ cao. Thực hiện nhiệm vụ này cần nghiên cứu kỹ về phương thức ứng dụng khoa học, công nghệ hiện đại; trang bị, khai thác, sử dụng vũ khí hiện đại phù hợp với điều kiện tác chiến mới kết hợp với nghệ thuật quân sự Việt Nam. Xây dựng nền quốc phòng toàn dân và thế trận quốc phòng toàn dân, “thế trận lòng dân”, hình thành thế trận tác chiến rộng khắp, vững chắc, linh hoạt.

Tăng cường an ninh

Tăng cường an ninh phải làm cho lực lượng an ninh mạnh thêm để bảo đảm sự ổn định, hòa bình cho đất nước. Các nhiệm vụ và nội dung chính của tăng cường an ninh là:

Thứ nhất, tăng cường an ninh về chính trị. Đây là điều cốt yếu, xuyên suốt của an ninh đất nước, an ninh chế độ. Tăng cường an ninh chính trị trọng tâm là bảo vệ vai trò, sự lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước và xã hội; bảo vệ Nhà nước, Nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; bảo đảm an toàn xã hội và cuộc sống bình yên, hạnh phúc của nhân dân. Phòng chống hiệu quả và vô hiệu hóa mọi hoạt động xâm nhập, khủng bố, phá hoại của các tổ chức phản động, âm mưu can thiệp lật đổ từ bên ngoài, ngăn chặn không để hình thành các tổ chức chính trị đối lập. Phòng ngừa, ngăn chặn và đấu tranh xử lý các âm mưu, thủ đoạn phá hoại nền tảng tư tưởng của Đảng; đấu tranh có hiệu quả đối với các luận điệu sai trái, thù địch trên các phương tiện thông tin đại chúng, đặc biệt trên không gian mạng. Quản lý hiệu quả các hoạt động văn hóa tư tưởng, chống các biểu hiện lệch lạc. Tuyên truyền định hướng cho quần chúng nhân dân về các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước. Ngăn chặn và xử lý kịp thời các đối tượng gây mất trật tự, an toàn xã hội. Bảo đảm an sinh, an toàn tuyệt đối các hoạt động của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các mục tiêu trọng tâm, các hoạt động đối ngoại, các sự kiện trọng đại của đất nước, bảo đảm Việt Nam là điểm đến an toàn cho bạn bè quốc tế, là đất nước thanh bình.

Thứ hai, tăng cường an ninh kinh tế, an ninh xã hội, an ninh mạng, an ninh con người, ứng phó hiệu quả với thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống, đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Kịp thời phát hiện và xử lý các nguy cơ đe dọa đối với nền kinh tế đất nước; bảo vệ chủ trương, đường lối của Đảng và công cuộc đổi mới sáng tạo, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Chủ động phát hiện những sơ hở, thiếu sót trong quản lý kinh tế; điều tra khám phá kịp thời và xử lý nghiêm minh các tội phạm về tham nhũng, thu hồi tài sản cho Nhà nước, góp phần nâng cao hiệu quả công tác xây dựng Đảng. Thể hiện vai trò xung kích trong bảo đảm chủ quyền, lợi ích quốc gia trên không gian mạng, bảo đảm an toàn hệ thống thông tin quốc gia. Tăng cường bảo đảm an ninh con người, coi đó là nhiệm vụ quan trọng của an ninh trong tình hình mới. Chủ động nắm bắt và ứng phó kịp thời với các yếu tố an ninh phi truyền thống, bảo đảm sự bình ổn của đất nước.

Thứ ba, tăng cường tiềm lực an ninh với việc củng cố vững chắc nền an ninh nhân dân, thế trận an ninh nhân dân, “thế trận lòng dân”, xây dựng lực lượng Công an nhân dân trong sạch, có sức chiến đấu cao. Bộ Công an tiếp tục tiên phong trong việc sắp xếp bộ máy tổ chức tinh, gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả với phương châm “Bộ tinh, tỉnh mạnh, huyện toàn diện, xã bám cơ sở”; đẩy mạnh xây dựng lực lượng Công an ngày càng vững mạnh đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ mới, bảo vệ vững chắc nền an ninh đất nước, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội; bảo vệ vững chắc an ninh biên giới, lãnh thổ, an ninh chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh con người.

Tăng cường đối ngoại

Tăng cường đối ngoại là làm cho toàn hệ thống đối ngoại, ngoại giao được mạnh thêm để tăng cường quan hệ với các nước trên thế giới một cách tin cậy, thiết thực, có hiệu quả, bảo đảm chủ quyền và an ninh quốc gia, bảo vệ lợi ích quốc gia và nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

Thứ nhất, phát huy và tăng cường vai trò tiên phong của đối ngoại, ngoại giao. Đại hội XIII của Đảng đã xác định: “Tiếp tục phát huy vai trò tiên phong của đối ngoại trong việc tạo lập và giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, huy động các nguồn lực bên ngoài để phát triển đất nước, nâng cao vị thế và uy tín của đất nước. Xây dựng nền ngoại giao toàn diện, hiện đại với ba trụ cột là đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại Nhân dân”². Không ngừng đổi mới tư duy về đối ngoại, nhận thức về thế giới, định vị đất nước, quan hệ đối tác, đối tượng, mạnh dạn tìm ra hướng đi mới, cách làm mới, mở rộng lĩnh vực mới để đáp ứng yêu cầu của đất nước; công tác nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược về đối ngoại; những nhiệm vụ quan trọng như bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa; kiến tạo để thúc đẩy lợi ích quốc gia - dân tộc; kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, huy động sức mạnh của khối đại đoàn kết dân tộc, nhất là gắn kết sức mạnh cộng đồng người Việt Nam ở trong nước và ngoài nước.

Thứ hai, xây dựng nền ngoại giao toàn diện, hiện đại, mang bản sắc “cây tre Việt Nam”. Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã xác định: “Chúng ta đã xây dựng một nền ngoại giao độc đáo của thời đại Hồ Chí Minh, mang đậm bản sắc “cây tre Việt Nam”: gốc vững, thân chắc, cành uyển chuyển, thấm đượm tâm hồn, cốt cách và khí phách của dân tộc Việt Nam, v.v. Vững ở gốc là nguyên tắc vì lợi ích quốc gia dân tộc để phục vụ đường lối độc lập - tự chủ, lấy thực lực làm gốc;… chắc ở thân là những phương thức tạo nên sức mạnh, trong đó sức mạnh đại đoàn kết là nhân tố sống còn;… uyển chuyển ở cành là phong cách, nghệ thuật ứng xử linh hoạt, nguyên tắc “dĩ bất biến ứng vạn biến”. Đó là cách ứng xử “biết mình, biết người”, “biết thời, biết thế”, “biết dừng, biết tiến” của tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh”³.

Thứ ba, tăng cường tiềm lực về chính trị. Đối ngoại, ngoại giao là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân, của cả hệ thống chính trị nên phải phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc gắn với tranh thủ sự ủng hộ và hợp tác quốc tế; trong đó, sức mạnh dân tộc thể hiện ở sức mạnh tập thể cả vật chất và tinh thần. Đối ngoại, ngoại giao dưới sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của Đảng, quản lý của Nhà nước, phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc, sự đoàn kết của cả hệ thống chính trị tạo nên một cục diện đối ngoại rộng mở, đa phương hóa, đa dạng hóa, đóng góp tích cực vào công cuộc đổi mới đất nước.

Để thực hiện tốt những nhiệm vụ quan trọng nêu trên, dưới dự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, cần có cách làm và bước đi đúng đắn trên cơ sở “biết mình, biết ta”, “trông Bắc, trông Nam, trông cả địa cầu”, nhận rõ cơ hội và thời cơ, thách thức và nguy cơ.

Trước hết, phải biết mình là nhận rõ vị trí, vị thế địa chính trị, địa kinh tế, tiềm năng và tiềm lực của đất nước, nắm chắc tiềm lực quốc phòng, an ninh, đối ngoại của đất nước đang ở mức nào và khả năng mọi mặt để tăng cường quốc phòng, an ninh, đối ngoại cao nhất, trung bình và thấp nhất có thể. Biết người chính là biết các đối tác, đối tượng có quan hệ với ta, vai trò, vị thế của các đối tác, đối tượng và sự tác động tổng hợp các yếu tố thuận và nghịch đối với nước ta.

Phải nhìn nhận thấu đáo vấn đề cơ hội và thời cơ, thách thức và nguy cơ. Cơ hội là những điều kiện thuận lợi, những hoàn cảnh tốt đẹp từ trong nước và ngoài nước. Còn thời cơ được coi như đỉnh điểm của cơ hội, là tình huống đặc biệt thuận lợi, thậm chí có một không hai, tạo điều kiện cho việc hoạch định và thực hiện chính sách nhanh chóng, hiệu quả về mặt thời gian, thời cơ diễn ra rất nhanh so với cơ hội, đôi khi qua nhanh như một mũi tên.

Thách thức là tình huống gặp phải những hoàn cảnh khó khăn, phức tạp, trắc trở, gian nan, thử thách bản lĩnh, ý chí của con người. Còn nguy cơ là biểu hiện cao nhất của thách thức, tình thế cực kỳ nguy hiểm, cấp bách, nếu không xử lý tốt, ứng phó kịp thời thì sẽ xảy ra tai họa.

Phương pháp khoa học và kinh nghiệm xương máu của ông cha ta để lại rất súc tích. Nắm chắc phương pháp và cách thức xử lý đó sẽ đưa ra các chính sách tăng cường quốc phòng, an ninh, đối ngoại chính xác, hiệu quả bảo đảm cho đất nước luôn hòa bình, vững bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

_________________

1 - ĐCSVN – Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập I, Nxb CTQGST, H. 2021, tr. 155 - 156.

2 - Sđd, tr. 162.

3 - Nguyễn Phú Trọng – Xây dựng và phát triển nền đối ngoại, ngoại giao Việt Nam toàn diện, hiện đại mang bản sắc “cây tre Việt Nam”, Nxb CTQGST, H. 2024, tr. 56 - 57.

Nguồn: Tăng cường quốc phòng, an ninh, đối ngoại trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc