Trong quá trình phát triển kinh tế xã hội, các hoạt động liên quan đến phát triển tài nguyên nước diễn ra ngày càng mạnh mẽ do nhu cầu sử dụng nước của các ngành kinh tế/lĩnh vực/hộ dùng nước không ngừng tăng cao kể cả chất và lượng. Các hoạt động nhằm cung cấp, phân phối nguồn nước cho các nhu cầu sử dụng nước là một trong những yếu tố quan trọng cho sự phát triển của xã hội hiện đại.

Tuy nhiên, các hoạt động này đã làm suy giảm nghiêm trọng môi trường thiên nhiên nói chung và môi trường nước nói riêng. Tình trạng khai thác nước ngầm bừa bãi và quá mức tại các địa phương nói chung và tại tỉnh Đồng Nai nói riêng đang gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng.

Để ứng phó kịp thời, tỉnh Đồng Nai đang đẩy mạnh các biện pháp quản lý, siết chặt việc cấp phép khai thác và khuyến khích người dân chuyển sang sử dụng nước máy. Theo báo cáo mới nhất của Sở Tài nguyên và Môi trường Đồng Nai, mực nước ngầm tại nhiều khu vực trên địa bàn tỉnh, đặc biệt là huyện Cẩm Mỹ đang giảm mạnh so với cùng kỳ năm ngoái.

Nhiều giếng khoan đã cạn kiệt trong mùa khô, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt của người dân. Cụ thể, mùa khô năm nay, mực nước ngầm khu vực huyện Cẩm Mỹ suy giảm so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó, công trình TD6 tại xã Xuân Tây cạn nước từ tháng 2 đến tháng 5/2024, công trình TD5 tại xã Bảo Bình có mực nước thấp hơn -50m tính từ miệng giếng. Không chỉ vậy, chất lượng nước ngầm cũng đang bị ô nhiễm nghiêm trọng do hoạt động sản xuất công nghiệp.

Đáng chú ý, các khu công nghiệp lớn như Long Thành, Nhơn Trạch, Trảng Bom và Biên Hòa đang xả thải ra môi trường một lượng lớn chất thải, làm ô nhiễm nguồn nước ngầm. Trước tình hình trên, tỉnh Đồng Nai đã và đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm bảo vệ nguồn nước ngầm.

Trong đó, việc xây dựng và ban hành Chỉ thị tăng cường quản lý tài nguyên nước ngầm là một bước đi quan trọng. Chỉ thị này sẽ quy định rõ trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức và cá nhân trong việc quản lý, khai thác và sử dụng nguồn nước ngầm. Đồng thời, chỉ thị cũng sẽ xác định các khu vực hạn chế khai thác và các biện pháp xử lý đối với các khu vực đã bị ô nhiễm. Lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi trường Đồng Nai cho biết, giải pháp để bảo vệ bền vững nguồn tài nguyên nước ngầm là đẩy nhanh các dự án cung cấp nước sạch từ hệ thống nước mặt cho sản xuất và sinh hoạt; do đó các sở, ngành, địa phương siết chặt cấp phép khoan giếng mới và không gia hạn cho các giấy phép đã hết hạn.

Đồng thời tuyên truyền để người dân, doanh nghiệp chuyển sang dùng nước máy thay vì sử dụng nước giếng. Lãnh đạo UBND tỉnh Đồng Nai đánh giá, sự phát triển kinh tế, gia tăng dân số cơ học và đô thị hóa đang gây áp lực nhất định đối với công tác quản lý và bảo vệ tài nguyên nước. Việc khai thác, sử dụng tiết kiệm và hiệu quả gắn với phục hồi và tái tạo nguồn tài nước là nhiệm vụ cần thiết.

Ngoài Luật Tài nguyên nước năm 2023 và các văn bản quy định, hướng dẫn thi hành luật của Trung ương, UBND tỉnh Đồng Nai còn chủ động xây dựng và sắp tới ban hành chỉ thị tăng cường công tác quản lý tài nguyên nước ngầm.

Tỉnh Đồng Nai siết chặt công tác quản lý, khai thác nước ngầm để bảo vệ tài nguyên nước. (Ảnh minh hoạ).

Bên cạnh đó, ngay từ tháng 1/2022 UBND tỉnh Đồng Nai đã ban hành cùng lúc Quyết định số 297/QĐ-UBND về Danh mục vùng hạn chế khai thác nước dưới đất và Bản đồ khoanh định vùng hạn chế khai thác nước dưới đất; Quyết định số 298/QĐ-UBND phê duyệt phương án tổ chức thực hiện việc hạn chế khai thác nước dưới đất trên địa bàn tỉnh. Các quyết định trên để các sở, ngành, địa phương tăng cường công tác quản lý khai thác nước ngầm. Mục tiêu hạn chế khai thác nước ngầm quá nhiều sẽ gây cạn kiệt nguồn nước, đất đai bị sụt lún, xâm nhập mặn.

Hiện trên địa bàn tỉnh có 140 công trình thủy lợi đang hoạt động (gồm 19 hồ chứa; 56 đập dâng, 40 trạm bơm điện; 7 công trình ngăn mặn, ngăn lũ, 4 kênh tạo nguồn và 14 kênh tiêu), phục vụ tưới 25.694ha (phục vụ 2, 3 vụ), tiêu và ngăn mặn 15.218ha, cấp nước 202.390m3/ngày đêm.

Để bảo vệ và phục hồi nguồn tài nguyên nước ngầm hiệu quả việc tăng cường công tác quản lý nhà nước về tài nguyên và tối ưu hóa lợi ích nước ngầm mang lại là vô cùng quan trọng. Bên cạnh đó việc chủ động, ứng phó với biến đổi khí hậu cũng là vấn đề cần kiểm soát. Do đó, sở TN&MT Đồng Nai đã xây dựng Dự thảo Chỉ thị tăng cường quản lý tài nguyên nước ngầm. Dự thảo chỉ thị quy định trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức, cá nhân liên quan trong thực hiện các quy định của pháp luật về quản lý, khai thác, sử dụng tài nguyên nước; các hành vi nghiêm cấm làm suy giảm trữ lượng và chất lượng tài nguyên nước; phục hồi và tái tạo nước.

Lãnh đạo Sở TN&MT Đồng Nai thông tin, chủ trương của tỉnh là tiến tới không khai thác nước ngầm cấp cho sinh hoạt, sản xuất công nghiệp. Để thực hiện được mục tiêu này cần đầu tư hệ thống đường nước máy bù vào lượng nước ngầm khai thác; tăng phí tiền cấp quyền khai thác nước dưới đất; tuyên truyền người dân sử dụng nước tiết kiệm và hiệu quả.

Có thể thấy, biến đổi khí hậu và sử dụng chưa hợp lý đang làm nguồn tài nguyên nước ngày một suy kiệt và ô nhiễm. Cần có giải pháp đồng bộ và hiệu quả để bảo vệ nguồn nước. Trong đó có phát triển hạ tầng cung ứng nước máy, hạn chế khai thác nước dưới đất, bảo vệ và sử dụng nước tiết kiệm.

Việc bảo vệ nguồn nước ngầm là một nhiệm vụ cấp bách và lâu dài. Chỉ khi có sự chung tay của cả cộng đồng, tỉnh Đồng Nai mới có thể bảo đảm nguồn nước ngầm bền vững cho thế hệ mai sau.

Nguồn: Đồng Nai: Bảo vệ nghiêm ngặt nguồn tài nguyên nước ngầm